رایس و چنی، اتحادی در قامت اختلاف

آمریکا و ایران، در حالی برای دور دوم مذاکرات درباره عراق آماده می‌شوند که در چند هفته اخیر، جنگ سرد بین دو کشور شدت گرفته است.
همچنین وزارت خارجه آمریکا در موضع جناح میانه‌روتر از دیگر جناح‌های این کشور، تلاش دارد با ایجاد راهکارهای مناسب، مانع از تشدید تنش‌های موجود در روابط ایران و آمریکا شود تا شاید بتواند با به نتیجه رساندن مذاکرات عراق، موضع خود در برابر جناح چنی در کاخ سفید و کنگره را تقویت کند.
اما جناح وابسته به نومحافظه‌کاران به رهبری دیک چنی، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، که گروه گسترده‌ای از مسئولان این کشور را تشکیل می‌دهند، تلاش دارند تا فشار‌ها علیه ایران را تشدید کنند؛ بنابراین، هم اکنون دو دیدگاه گوناگون درباره ایران در میان هیأت حاکمه آمریکا وجود دارد:
۱) دیدگاه مقابله با زور و قدرت‌نمایی نظامی، که جناح وابسته به چنی و لابی صهیونیسم در کنگره و کاخ سفید، پیگیر آن هستند.
۲) دیدگاه مقابله با ایران از راه دیپلماسی و ایجاد اجماع بین‌المللی علیه تهران، که جناح حاکم بر وزارت خارجه آمریکا، آن را در دستور کار خود دارد.
این دو دیدگاه، طیف گسترده‌ای از دولتمردان دو حزب جمهوری‌خواه و دمکرات را در دولت و کنگره آمریکا در بر می‌گیرد و حتی بخشی از کارشناسان غیر حکومتی مسائل سیاسی و نظامی آمریکا نیز در راستای این دو دیدگاه حرکت می‌کنند.
مخالفان مذاکره با ایران درباره عراق، بر این باورند که چنین روندی، می‌تواند بر موضع آمریکا در برنامه هسته‌ای ایران تأثیر منفی بگذارد.
«مارک گرشت»، از مؤسسه اینترپرایز، بر این باور است که هر چه آمریکا در این مذاکرات غرق شود، امکان برخورد شدیدتر با ایران کمتر خواهد شد. وی که نمونه‌ای از تفکر نئومحافظه‌کاری در آمریکا به شمار می‌رود، استدلال می‌کند که چون ایران و آمریکا منافع متضادی در عراق دارند، امکان دستیابی به همکاری این کشور با آمریکا در عراق دست‌ نیافتنی است.
جناح نئومحافظه‌کار آمریکا می‌گوید: مذاکرات ایران و آمریکا درباره عراق، موجب نارضایتی هم‌پیمانان عرب آمریکا در منطقه تقویت و وزنه ایران در برابر متحدان آمریکا در منطقه می‌شود. از این روست که طرح مشارکت نماینده عربستان در مذاکرات عراق را نیز ارایه کرده‌اند.
البته در این میان، دیدگاه‌های میانه‌رو در آمریکا، همچون «گری سیک» بر این باورند که ایران و آمریکا، می‌توانند روی منافع مشترک در عراق و منطقه همکاری کنند؛ مباحثی چون امنیت و ثبات داخلی عراق و حمایت از دولت مرکزی این کشور، می‌تواند محور این همکاری‌ها باشد.
این گروه می‌گویند: آمریکا باید منافع ایران در عراق را در نظر گیرد، چرا كه در غیر این صورت، راه به جایی نخواهد برد؛ البته این گروه هم‌اکنون در اقلیت هستند.
بنابراین، آمریکا هم‌اکنون سیاست آمیخته‌ای از قدرت‌نمایی و فشار سیاسی را در ازای ایران در دستور کار دارد که هر دوی آنها با هدف مهار ایران در عراق و منطقه طراحی شده است. از این رو، حکو مت آمریکا به موازات ایجاد ارتباط با ایران، فعالیت‌های خود علیه تهران را در جبهه‌های متعددی تشدید کرده که فشار بر کشورهای عرب منطقه برای ایحاد اتحاد ضد ایرانی، دادن مأموریت ویژه به سیا (سازمان جاسوسی این کشور) برای بی‌ثباتی در ایران و ایجاد مشکلات پولی و بانکی برای ایران در عرصه بین‌المللی و همچنین درخواست بودجه ۹۰ میلیون دلاری برای تأثیرگذاری بر نهادهای مردمی از راه رسانه و ایجاد ارتباط با محافل علمی و فرهنگی (اجرای دیپلماسی عمومی) بخشی از این اقدامات است که به همراه مذاکره با ایران در عراق در حال رخ دادن است.
نتیجه اینکه طیف کلی حاکم بر آمریکا، مذاکرات با ایران درباره عراق را با هدف مهار ایران در عراق و منطقه انجام می‌دهند و هرگاه راه مذاکرات از این هدف منحرف شود و به نتیجه مطلوب آنان نرسد، این مذاکرات را قطع كرده و همه توافق‌های انجام شده را زیر پای خواهند گذاشت؛ زیرا جناح چنی، معاون رئیس جمهوری آمریکا، که اهرم‌های لازم در حکومت این کشور را دارد، هم اکنون میدان را برای وزارت خارجه باز گذارده تا شاید از قبل این مذاکرات، سودی نصیبش شود و در صورتی که غیر از این باشد، با اعمال فشار و تبلیغات گسترده، مذاکرات را متوقف و فشار‌ها علیه ایران را با توجیه بی‌نتیجه بودن آن تشدید خواهد کرد.
با توجه به این توضیحات، به نظر می‌رسد با توجه به پیامدهای این مذاکرات، بهترین گزینه در مقطع کنونی برای ایران و جناح میانه‌رو آمریکا، ادامه مذاکرات است؛ هرچند باید توجه کرد که مذاکره تنها یکی از راهکارهای هیأت حاکمه آمریکا برای پیروزی مقابل ایران است و نباید از چندین برنامه دیگر کاخ سفید که به موازات مذاکره پیگیری می‌شود، غافل ماند.

مرتضی غرقی ( خبرنگار در نیویورک)