زیر شمشیر انقراض

مقاله حاضر كه توسط یكی از نویسندگان پرآوازه حیات وحش - تیم رادفورد - نوشته شده، به حیات پرندگان در قاره اروپا پرداخته و زنگ خطری جدی را به صدا درآورده است. امكان از میان رفتن نسل نیمی از گونه های پرنده به راستی هولناك است. اگرچه در این مقاله به شرایط كنونی و آینده زیست پرندگان اروپا توجه شده، اما بخش عمده ای از موارد مطروحه در دیگر قاره ها، از جمله آسیا، قابل تعمیم است.علاقه مندان طبیعت را به خواندن این مقاله پژوهشی و جالب دعوت می كنیم. تقریبا نیمی از گونه های مختلف پرندگانی كه به طور معمول به اروپا پرواز می كنند یا ساكن این قاره هستند، در معرض خطرند. حتی در مورد بعضی گونه ها این احتمال هست كه به كلی نابود شوند؛ ۲۲۶ گونه كه ۴۳ درصد پرندگان اروپا را تشكیل می دهند آینده نامطمئنی دارند.با خشك شدن دره های پست رودخانه ها در انگلستان، پرندگان آبچر مثل مرغ باران كه جایی برای لانه سازی ندارند، از گونه های در مخاطره هستند یا پرندگان مهاجر مثل سسكsesk ، گوش گندمی *wheatear و چلچله دم سفید كه در انگلستان تخمگذاری كرده و زمستان را در آفریقا به سر می برند.
چرخ ریسك باتلاقی دیگر به ندرت در جنگل های انگلیس مشاهده می شود و سینه سرخ ها مجبور به ترك زمین های كشاورزی بریتانیا شده اند. بنا به گزارش اخیر كمیته بین المللی حیات پرندگان این مشكلات به اتحادیه اروپا، ۵۲ كشور و منطقه دیگر كه گستره های خشكی اورآسیا اروپا - آسیا را شكل می دهند نیز كشیده شده است. این مساله، مشكل تازه ای نیست و طرفداران محیط زیست سالهاست كه مصرانه خواستار اقدامی برای حل این مشكل هستند. اما همچنان تعداد گونه های در مخاطره به طور چشمگیری كم می شود و در ظرف چند دهه از جمعیت ۴۵ گونه دیگر نیز كاسته شده و آنها هم به این فهرست اضافه شده اند.
مارك آوری Mark Avery، از جامعه سلطنتی حفظ و حراست پرندگان، اظهار داشت: این نخستین باری است كه پرندگانی همچون، گنجشك، سیلوهSnipe ، سار، خروس كولی و زرده پره دانه خوار به عنوان پرندگان در مخاطره در اروپا مطرح می شوند در حالیكه این گونه ها سالهاست كه از طبیعت بریتانیا رخت بسته اند. او علت این امر را كشاورزی خیلی فشرده می داند كه باعث از بین رفتن پرچین ها، بوته ها و بیشه هایی شده كه محلی برای لانه سازی و تغذیه پرندگان بودند و موجب ضایع شدن گیاهانی مثل كنگر وحشی فرنگی، شانه چوپان و بوته تمشك شده است كه غذای پرندگان زمستانی را فراهم می كردند و نیز از بین بردن آفاتی كه پرندگان به طور معمول از آنها تغذیه می كردند. او اضافه كرد: خطر جدی تر، صادرات این كشاورزی به اروپای شرقی است كه باعث می شود حیات وحش آنها نیز از بین برود. كاهش پرندگان در اروپا، نمونه جهانی است: در حال حاضر ۱۰ درصد گونه های پرندگان در خطر انقراض هستند. ظرف چند دهه یك سوم پستانداران نیز به كلی نابود می شوند. همچنین ۳۰ درصد گیاهان گلدار نیز با همین خطر مواجه اند. بعضی از دانشمندان با تاسف خبر از نابودی كامل یك سوم تا نیمی از حیات وحش را در قرن آینده می دهند، اما حتی میانه روترین زیست شناسان نیز برآورد می كنند كه در چند دهه گذشته سرعت انقراض جانوران صد یا حتی هزار برابر شده است. آنچه كه ارقام جدید را نگران كننده ساخته این واقعیت است كه طبیعت دوست های اروپایی و موسسات حفاظت از محیط زیست حداقل ۲۰ سال است كه پرندگان بومی و مهاجر را مورد محافظت قرار داده اند! به گفته مایك راندز Mike Rands مدیر كمیته بین المللی حیات پرندگان، آینده نامطمئنی كه پرندگان در اروپا با آن مواجه هستند، در مقایسه با یك دهه پیش عمیقا نگران كننده است. آنها شاخص های والای زیست محیطی هستند و كاهش مستمر بسیاری از گونه ها، نشانه آشكار عدم سلامت حیات وحش اروپا و اوضاع بد محیط زیست ما است.
حتی بعضی گونه ها در حال حاضر از یاد رفته اند. مشهورترین گونه منقرض شده در اروپا آك بزرگ بود كه آخرین جفت آن در جزیره ادلی Edly ایسلند، در سال ۱۸۴۴ كشته شد. خروس كولی پرشور -از خانواده خروس كولی شمالی - نیز در حال از بین رفتن است و به حدود فقط ۶۰۰ قطعه كه در جنوب غربی روسیه زاد و ولد می كنند، كاهش یافته است. تعداد فینچ آزورس Azores در گستره ای كمتر از ۵۰ كیلومتر مربع، هم اكنون حدود ۲۴۰ قطعه است. گونه های دیگر در برخی كشورها، رو به ازدیاد هستند، اما در برخی دیگر به سرعت كاهش می یابند و بعضی گونه ها همه جا در حال كاهش هستند. البته اخبار امیدوار كننده ای نیز از موفقیت های حفاظتی وجود دارد، مثلا زغن سرخ با اینكه گونه در معرض خطر است در حال حاضر در بریتانیا شرایط امیدوار كننده ای دارد. تعداد قوش ها بعد از یك افت جمعیتی شدید در دهه های ۵۰ و ۶۰ اكنون رو به افزایش است و كركس افسانه ای یكبار دیگر در آسمان جنوب اروپا اوج می گیرد. با این حال به رغم این موفقیت ها، یك الگوی كلی فرسایش، حتی در بین گونه های فراوان، چون گنجشك، وجود دارد. جمعیت گنجشك و سار در اغلب نقاط اروپا با كاهش ۱۰ درصدی مواجه است و حتی یكبار به عنوان گونه های حفاظت شده اعلام شدند. پرندگانی كه فراوانی چندانی نداشته اند از قبیل پرندگان آبزی و شكارچی، با كاهش ۱۰ درصدی جمعیت بیش از پیش آسیب پذیر شده اند. این مشكلات بسته به شرایط جغرافیایی هر كشور متفاوت است. از ۲۱۰ گونه پرنده زایا در بریتانیا ۷۰ گونه اوضاع نگران كننده ای دارند. از ۴۱ گونه ساكن مادیرا امكان از بین رفتن ۲۱ گونه وجود دارد. به گفته دكتر آوری، كشمكش های فراوانی در مورد پرندگان اروپا صورت گرفته است. در این رابطه اتحادیه اروپا قول مساعد داده است كه صدمات وارده حیات وحش تا سال ۲۰۱۰ متوقف شود. آخرین ارزیابی انجام شده در مورد پرندگان در اروپا اهمیت این وظیفه را برجسته تر می سازد. ارزیابی سوم كه یك زمانبندی ۱۰ ساله دارد به دنیا نشان خواهد داد كه آیا این كمیته به قول خود عمل كرده است یا نه.

منبع : روزنامه کیهان