فیلمی که مستند من نیست!!

هر چه تلاش می کنم آنچه از عجایب رخ دادهای روند تولید این مجموعه مستند که طی یک سال بر من و گروه تولید گذشت، چشم پوشی کنم تا تلخی تجربه ناخوشایند تهیه و ساخت این مستند با مرکز مستندسازی سیما را به فراموشی بسپارم، مکرر وقایعی بروز می کند که شاید در مقابل اصل اهداف من در حوزه مستندسازی چندان موضوع مهمی نباشد.
اما از زاویه نگاه حرفه ای بسیار حائز اهمیت است و بر خود واجب می دانم با طرح آن لااقل در عدم بروز و تکرار چنین رویکردهایی و نوع نگاه سطحی و غیرکارشناسی نسبت به یک اثر هنری تاثیر گذار باشم. بی تردید مخاطب فهیم رسانه ملی که همواره برنامه سازان را مورد نقد قرار می دهد محق است بداند آنچه با کاستیها و اشکالات فراوان فنی و محتوایی در اختیارشان قرار می گیرد، تنها ساخته و پرداخته شخص برنامه ساز ، مستندساز و یا تهیه کننده و کارگردان نیست که متاثر از عوامل متعدد در روند تهیه، ساخت و تولید است، که البته ذکر آن شاید چندان تازگی برای مخاطب کارآشنای امروز رسانه نداشته باشد. اما بدعتی نوین از سوی مرکز مستند سازی سیما گذارده شده که به عنوان طراح، تهیه کننده و کارگردان مستند پنهان در مه با آن مواجه شدم که هیچ سبقه ای از آن را در تاریخ تولیدات فرهنگی سراغ ندارم و یا لااقل من نه دیده و نه شنیده ام که سازمان محترم صداو سیما هرگز چنین برخوردی را با مجموعه ، فیلم و اثر یک کارگردان داشته باشد.
اینکه اثری ساخته شده (تمام و کمال) آماده پخش منطبق بر مصوبات طرح به شبکه ای ارایه شود و مدیر یا مدیران متبوع با تصمیم شخصی و بدون مذاکره، اعلام نظر و ابلاغ کتبی به تهیه کننده و کارگردان، نسبت به تغییر و تدوین مجدد اثر اقدام کنند.
تردیدی نیست که سفارش دهنده تولیدات تلویزیونی یعنی سازمان صداوسیما بنا به مندرجات قراردادهای منعقده فی مابین تهیه کننده و سازمان به عنوان صاحب قطعی اثر معرفی می شود و همسویی تولیدات با ضوابط و قوانین فنی و ساختاری سازمان مورد تاکید است، اما در هیچ بند، ماده یا تبصره ای تغییر در ساختار اولیه تولیدات پیش از اولین پخش آنهم بدون سهیم دانستن نظر کارگردان قید نشده است.
مستند پنهان در مه با هدف طرح، تحقیق و بررسی چند آسیب اجتماعی شاخص در شهر لندن و علل و عوامل بروز آنها در غالب یک پروژه مستند پژوهشی و به عنوان یک مجموعه مستند اجتماعی ساخته شد که صرفا مبتنی بر مستندات بر گرفته در تحقیق میدانی و آمارهای رسمی ارایه شده توسط سازمانهای حمایتی معتبر بود. این مجموعه طبق مصوبات رسمی سازمان در ۵ قسمت ۲۰ دقیقه ای با تمرکز بر موضوعاتی مستقل، " فروپاشی خانواده، بی خانمانی اقتصادی و فرهنگی، پوچی و پوچ گرایی و عدم امنیت"، تهیه، آماده پخش و به مرکز مستندسازی سیما ارایه شد.
آنچه از شبکه اول سیما با عنوان پنهان در مه و با موضوع بی خانمانی پخش شد، مستند من نیست.
کما اینکه محتوا و ساختار پایه ریزی شده این مجموعه مستند که با تلاش جمعی گروه تهیه و تولید شده به حدی پر توان بوده که دستکاری و تدوین مجدد آن در نگاه کلی لطمه بزرگی به استحکام آن وارد نساخت و تنها گویای یک سانسور سلیقه ای و غیر فنی بوده است.
سانسوری که بنا به سلایق شخصی، بدون هماهنگی و اعلام به اینجانب به عنوان تهیه کننده و کارگردان طرح صورت پذیرفت ومدیر گروه شخصا اقدام به مونتاژ مجدد مجموعه نموده و موجب گردیده روند روایی و دلالت بر مستندات واقعی و صداقت در تحقیق پروژه مستند به کلی از بین برود.
در سالهای گذشته توجه به امر تحقیق و پژوهش در مسیر برنامه سازی و تولیدات تلویزیونی و سینمایی بر گرفته از تدابیر مقام معظم رهبری و تاکید مکرر ایشان بر توجه به تحقیق و پژوهش و رهنمودهای ریاست محترم سازمان به برنامه سازان همواره مورد نظر بوده و جای تاسف است که سرمایه گذاریهای اندیشه ای بسیاری از مدیران شایسته و صرف هزینه های گزاف مادی در این خصوص که می تواند سر منشا تحولات بزرگ در کشور باشد، در معرض عدم تخصص و ناکارآمدی معدود مدیران بی تجربه به سادگی از بین می رود.
آیا واقعا قوانین و ضوابط سازمان این اختیار را به مدیر گروه می دهد که راسا نسبت به تدوین یک مجموعه اقدام کند؟!
و سوال مهم تر آنکه، آیا نتیجه زحمات گروهی تهیه و تولید یک مجموعه تلویزیونی بسترمناسبی برای کسب تجربه کارگردانی یک مدیر گروه است؟
آیا هیچ یک از اعضاء این گروه مستند ساز حداقل تجربه و تخصص را در کار خود نداشته اند و تا این حد با اندیشه ای سرشار و تمام و کمال مدیر گروه خود فاصله داشته اند؟
چقدر باید به حال خودمان تاسف بخوریم. از ماست که بر ماست. از این پس بیشتر اندیشه کنیم.

محبوبه هنریان
تهیه کننده و کارگردان

منبع : انجمن مستندسازان سینمای ایران