مقررات و قوانین مرتبط با محصولات غذایی صنعتی کودک

غذای کودک فرآورده‌ای است که از غلات و حبوبات به صورت جداگانه یا مخلوط و به همراه سایر مواد اولیه نظیر شیر خشک، روغن گیاهی و ... تهیه و برای استفاده کودکان بعد از شش ماهگی به عنوان مکمل برای شیر مادر و پس از دوران شیرخوارگی به عنوان جایگزین آن کاربرد دارد. در فرمولاسیون این فرآورده‌ها باید تلاش شود که از مواد مغذی استفاده شود که یا در غذاهای اصلی و پایه وجود ندارند و یا مقادیر آن‌ها کافی نمی‌باشد. همان‌گونه که در تعریف نیز ملاحظه می‌گردد مصرف کنندگان این محصول «کودکان» یعنی حساس‌ترین گروه سنی مصرف کنندگان هستند. لذا برای پوشش دادن حساسیت‌های خاص این گروه بایستی تمامی مخاطرات احتمالی مدنظر قرار گیرد که عمده‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
۱) مخاطرات بهداشتی و میکروبیولوژی
۲) مخاطرات شیمیایی شامل باقیمانده‌های شیمیایی و سموم و نیز مسائل مرتبط با فرمولاسیون در فرآیندهای صنعتی برای تولید محصول سالم و با کیفیت که فاقد هر گونه مشکل باشد باید تمام مراحل تولید تجزیه و تحلیل و عوامی که می‌توانند به نحوی بر محصول تأثیرگذار باشند مورد توجه قرار گیرند که شامل موارد زیر می‌باشد:
۱) شرایط تولید (GMP و GHP ...)
▪ سالن‌ها و مکان‌های تولید و انبار کردن محصول
▪ بهداشت عوامل انسانی درگیر در تولید
▪ تجهیزات و ماشین‌آلات تولید
▪ طراحی و استقرار ماشین‌آلات و تجهیزات و عملیات تولید.
۲) کنترل مواد اولیه مورد مصرف از لحاظ مطابقت با استانداردهای کیفی و بهداشتی
۳) کنترل فرآیند تولید و نحوه فرمولاسیون، فرآوری.
۴) کنترل کیفیت دقیق محصول نهایی
جهت اجرا و نیز در نظارت بر اجرای موارد اخیر الزامات قانونی و بهداشتی جهت تولید و یاواردات غذاهای کمکی وجود دارد که عبارتند از:
الف) تولید داخل:
۱) تولید کنندگان بایستی در شروع کار و قبل از آغاز تولید نسبت به اخذ پروانه تأسیس و بهره‌برداری از وزارت بهداشت اقدام نمایند که در این مرحله شرایط عمومی تولید (GHP, GMP, GSP, GLP) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد به علاوه در این مرحله بایستی کارشناس واجدالشرایط به عنوان مسئول فنی بهداشتی معرفی گردیده و این فرد متعهد شود که تمام مراحل تولید را تحت کنترل قرار داده و در صورت تایید تمام عوامل، مجوز مصرف آن را صادر نماید.
۲) کارخانه‌ها بایستی برای تولید فرآورده‌های خود فرمولاسیون مورد نظرشان که الزاما منطبق با استانداردهای ملی بین‌المللی و نیز ضوابط کمیته علمی و مشورتی شیر خشک و غذای کودک می‌باشد به وزارت بهداشت ارایه و در صورت تایید آن، پروانه ساخت برای ایشان صادر خواهد شد و در این صورت اجازه شروع تولید خواهند داشت.
۳) نظارت مداوم بر روند تولید در کارخانه کنترل محصول در بازار و نظارت بر نحوه توزیع آن در بازار و بر چسب‌گذاری محصول نیز از فعالیت‌هایی است که توسط وزارت بهداشت بعد از تولید و عرضه محصول به بازار صورت می‌گیرد.
۴) در طی سالیان اخیر جهت افزایش ضریب ایمنی مواد غذایی، استقرار سیستم‌های HACCP در بسیاری از کشورها انجام و در برخی موارد اجباری شده است و این سیستم‌ها در واقع تقریباً تمام الزامات اخیر را به صورت سیستماتیک پیش‌بینی کرده‌اند لذا به نظر می‌رسد برای تولید فرآورده‌های غذایی صنعتی جهت کودکان باید استقرار و اجرای این سیستم‌ها اجباری گردد.
ب) واردات:
با توجه به این که کالاهای وارداتی به کشور در کارخانه‌هایی تولید می‌شوند که عملا امکان نظارت مداوم بر تولید آن‌ها نیست و طبعاً این کارخانه‌ها نیز باید تمام الزامات ذکر شده در ابتدای بحث را رعایت نمایند لذا بایستی توجه شده که:
۱) کارخانه‌های تولید کننده این محصولات حتماً در کشورهای واقع شده باشند که سیستم‌های نظارت و کنترل کیفیت دقیق و مورد تایید داشته باشند.
۲) از این کارخانه‌ها محصولاتی به کشور وارد شود که اجازه توزیع و فروش در کشور محل تولید را داشته باشند.
۳) حتی‌المقدور شرایط تولید توسط تیم‌های تخصصی و یا ممیرین مورد تایید خارجی بازدید و مورد تایید قرار گرفته باشد.
۴) فرمولاسیون محصولات مطابق خواسته‌ها و استانداردهای مورد قبول کشور باشد.
۵) کنترل‌های دقیق و مداوم بر محصولاتی که به کشور وارد می‌شود صورت پذیرد.
۶) برچسب‌گذاری به زبان فارسی حاوی تمام اطلاعات ضروری بر روی محصول وجود داشته باشد.
در جمع‌بندی می‌توان گفت چنانچه در نظر باشد جهت تأمین نیازهای کودکان، تولید یا واردات محصولات غذایی کمکی صورت گیرد بایستی کلیه الزامات قانونی با در نظر گرفتن حساسیت‌های خاص طیف مصرف کنندگان آن، رعایت و در صورت تأیید مجوز مصرف صادر گردد.

منبع : علوم ورزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پرند