گفت‌وگو در دنیای مجازی

شما احتمالا‌ جزو آن دسته از آدم‌هایی هستید که برای اینکه کارهایتان با سرعت بیشتری حل و فصل شود، شناسه اینترنتی برای ورود به اینترنت دارید. شاید هم تا حالا‌ شده- حتی از روی کنجکاوی - از طریق همین آی‌دی سری به اتاق‌های چت بزنید و با یک نفر از قاره دیگر چت کنید و با هر کسی که دلتان می‌خواهد صحبت کنید، مسخره‌اش کنید و حتی تصویرش را مشاهده کنید.<آی‌دی> یک اسم شناسه است که می‌تواند یک اسم غیرمتعارف یا هر اسم دیگری باشد. با آن به چت‌روم‌های مختلف سر می‌کشی، این می‌تواند شروع یک ماجرای دوستی باشد. ‌
چت فضای آن جایی است که یک فرد متاهل ۴۷ ساله و صاحب سه فرزند به راحتی تغییر چهره داده و خود را به عنوان نوجوان ۱۷ ساله و پرشور و نشاط جا می‌زند. دنیایی که در آن یک محصل اخراجی و بیکار تغییر چهره داده و خود را صاحب یک شرکت آتیه‌دار و رو به ترقی معرفی می‌کند. استقبال بیش از حد از این سایت‌ها باعث شده تا امروزه بیش از سه میلیون و ۴۰ هزار سایت اینترنتی، خدمات چت ارائه دهند یا در یکی از قسمت‌های سایت‌شان اتاق گفت‌وگو (‌) chat Room به وجود آوردند. آنها با وجود هزینه‌های فراوان پشتیبانی از چت‌روم‌ها، اکثرا یک یا چند چت‌روم در سایت‌هایشان تاسیس می‌کنند تا هم محلی برای تبلیغات و هم معیاری برای سنجش مقبولیت سایت در نزد کاربرانشان داشته باشند. ‌
تنها در قسمت چت‌سایت یاهو بیش از هزار اتاق گپ ثابت وجود دارد که در هر یک از آنها کاربران درباره موضوعات مختلف با هم به گفت‌وگو می‌پردازند. طبق آمارهای این سایت به‌طور متوسط در هر ساعت ۵ هزار نفر از سراسر جهان در چت‌روم‌های گوناگون یاهو با هم گپ می‌زنند.
کاربران این سایت‌ها می‌توانند در چت‌روم‌ها با هم به گپ مجازی نوشتاری ‌)Text Chat( صوتی ‌)Voice Chat( و در صورت نصب برنامه‌های پیامگیر و با استفاده از دوربین‌های اینترنتی ‌)Web Cam( به گفت‌وگوی زنده تصویری بپردازند، خودشان را نشان دهند، بخندند و مسخره کنند. ‌
مارشال مک‌لوهان در کتاب <برای درک رسانه‌ها> می‌گوید: <ارشمیدس گفته است یک نقطه اتکا در جهان به من نشان بدهید تا من توسط آن دنیا را تکان بدهم. مک‌لوهان معتقد است اگر امروز ارشمیدس زنده بود، حتما رسانه‌های ما را با انگشت نشان می‌داد و می‌گفت، من چشم‌ها، گوش‌ها، اعضا و مغزهای شما را به عنوان نقطه اتکا به کار می‌گیرم و دنیا را آنگونه که مایلم به حرکت درمی‌آورم.>
منظور مک‌لوهان از واژه رسانه (در زمان نگارش کتابش) رادیو، تلویزیون و مطبوعات بوده است ولی اگر او کمی بیشتر زنده می‌ماند و اینترنت را که امروزه با اجتماع تمامی قابلیت‌های رسانه‌های جمعی چون سینما، مطبوعات، رادیو، تلویزیون و جنبه‌های دیگر هنر و علم، در کنار برآورده‌ ساختن نیازهای ساده زندگی مثل خرید و کار و در اختیار گذاردن آنها به صورت همزمان به یک کاربرد در حالی که در خانه خود جلوی یک مانیتور راحت نشسته‌است را می‌دید، قطعا اعتراف می‌کرد که فیلسوفان جهان دیگر به تمام آرزوها و خیال‌پردازی‌های همیشگی خود در یافتن یک مدل ارتباطی کامل برای نوع بشر رسیده‌اند!
ولی متاسفانه آنچه مسلم است عامه جوانان به اینترنت با وجود قابلیت‌های فراوانش به عنوان وسیله تفریح و وقت‌گذرانی نگاه می‌کنند!
بر اساس گزارش‌های اعلا‌م‌شده امروزه بیش از ۵۰ میلیون آمریکایی بیشتر از ۵ ساعت در روز از اینترنت استفاده می‌کنند که ۴۰ درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند. این آمار در ایران برای استفاده‌کنندگان از اینترنت در فضای چت به بیش از ۶۰ درصد می‌رسد.
به نظر اکثر کارشناسان بسیاری از موانعی که در دنیای واقعی حضور اجتماعی و فکری زنان را با مشکلا‌ت متعددی مواجه می‌کند، در دنیای مجازی از بین می‌رود که از آن جمله می‌توان به گمنام و ناشناس بودن فرد اشاره کرد. ناشناس بودند این امکان را به فرد می‌دهد که هرگونه اطلا‌عاتی را به طرف مقابل خود بدهد. در حقیقت اتاق‌های چت می‌تواند مفری برای کسانی که از مشکلا‌ت روانی رنج می‌برند و دچار تشویش، افسردگی و بی‌اعتمادی هستند، باشد.
روابط در اینترنت در سطح بوده و از عمق برخوردار نیست. این نوع ارتباط فاقد مشخصه‌هایی مانند مجاورت و اثرگذاری عمیق است و از هر گونه تهدید که در دنیای بیرون ممکن است پیش آید مصون می‌ماند. ارتباط مجازی محلی را برای گریز از واقعیت و ساخت شخصیت خیالی و آ‌رمانی به وجود می‌آورد. افراد حاضر در این‌گونه فضاها چون ناشناخته هستند، بی‌آنکه نگران طرز تلقی و نگاه دیگران باشند راحت‌تر و بی‌هراس‌درباره خود و زندگی حرف می‌زنند. ‌
تحقیقات نشان می‌دهد معمولا‌ افرادی که از ضعف در روابط اجتماعی رنج می‌برند به ارتباط اینترنتی پناه می‌برند. ارتباطات در اتاق چت فرصتی را برای فرد فراهم می‌آورد که خودش نباشد یا کسی که دوست دارد باشد. این تغییر شخصیت‌در دنیای مجازی راهی برای گریز از واقعیت‌ها بوده و برای مدت محدودی فرد از نظر روانی تخلیه می‌شود. ‌
هر چند اینترنت می‌تواند به افزایش ارتباطات منجر شود ولی در آن سو هم باید گفت وقتی فردی معتاد به استفاده از اینترنت شد، فرصت برقراری تعامل با سایرین به‌ویژه خانواده را از دست می‌دهد و همین امر موجب تشکیل یک چرخه معیوب می‌شود. کم شدن روابط به نوبه خود موجب می‌شود فرد مهم‌ترین منبع حمایت اجتماعی خود را تضعیف کرده یا احیانا از دست بدهد. ‌
<سیمس- > موسس ارتباط زنده در اتاق گفت‌وگو در منطقه شیکاگو- معتقد است، گاف رایجی که بسیاری مرتکب می‌شوند، قرار ملا‌قات آنها با کسانی است که دنیای مجازی را به خوبی می‌شناسند.
او می‌گوید: <این گونه زوج‌ها مدت‌ها از سایت‌های مخصوص مجردها بازدید کرده‌اند، اسامی مستعار مختلفی به کار گرفته و مدت‌ها با هم ارتباط داشته‌اند. وقتی زمان رودررو شدن آنها فرامی‌رسد هر دو متوجه می‌شوند که به دنبال فریب یکدیگر بوده‌اند و بعد از چند ماه تصمیم می‌گیرند قطع رابطه کنند.>
سهولت ارتباط از طریق چت جذابیت استفاده از آن را به‌ویژه برای سنین بین ۱۴ تا ۱۸ سال افزایش می‌دهد و این فقط خاص ایران نیست. ۸۳ درصد نوجوانان ۱۲تا ۱۵ ساله آمریکایی اعلا‌م کرده‌اند هر روز در اینترنت چت می‌کنند. این میزان به‌طور متوسط به ۱۱ ساعت در هفته می‌رسد.
بیان عقاید، علا‌یق و احساس‌های خفته در قالب یک شخصیت خیالی، دروغی و رویایی بدون بیم از شناخته شدن در آن راحت‌تر است. همه اینها استقبال از چت را به عنوان یک ابزار ارتباطی در جامعه و در میان کاربران اینترنت بیشتر می‌کند که در درازمدت می‌تواند فرد را نسبت به اینترنت معتاد کند. ‌
تحقیقات روزافزون در زمینه اعتیاد، بیانگر این مطلب است که بیماری اعتیاد به اینترنت و استفاده از سرویس‌های گفت‌وگو یک بیماری سایکوفیزیولوژیک است با نشانه‌هایی مانند تحمل نسبت به دارو و علا‌ئم ترک دارو، اختلا‌لا‌ت تاثیرگذار در رفتار و قطع روابط اجتماعی که با افزایش استفاده روزانه از اینترنت در جامعه رواج بیشتری می‌یابد. ‌
<کیم> اعتقاد دارد معتادان به اینترنت افرادی هستند که از اتکا به نفس پایین‌ترین برخوردار هستند. <کانگ> هم عنوان کرد هر قدر احساس بیگانگی و بیزاری از خود و اضطراب و تنش در کاربران رایانه‌ای بیشتر باشد، این افراد اعتیاد بیشتری به ایجاد رابطه از این طریق پیدا می‌کنند. مطالعات اخیر در مورد اعتیاد به اینترنت به‌طور عمده روی سه عامل تاکید دارد که عبارتند از عوامل فردی، عوامل اجتماعی و عوامل مربوط به اینترنت. عوامل فردی مانند خوداتکایی با درجه پایین، ویژگی‌های درون‌گرایی، رفتارهای غریزی و تمایلا‌ت آنی و فقدان مهارت‌های ارتباطی. عوامل اجتماعی مانند حمایت ضعیف خانواده از اعضای خود و عوامل روانشناختی اجتماعی که از ارتباط ضعیف بین افراد خانواده با یکدیگر سرچشمه می‌گیرد و سرانجام عوامل مربوط به اینترنت مانند استفاده طولا‌نی‌مدت از اینترنت، دستیابی سریع و آسان به آن و داشتن مهارت‌های بالا‌ در استفاده از آن همگی در اعتیاد به اینترنت تاثیر دارند. ‌
بر مبنای مطالعه کانگ کاربران رایانه‌ای که دارای شخصیت درون‌گرا هستند در مقایسه با افراد برون‌گرا بیشتر گفت‌وگوی اینترنتی می‌کنند و افرادی که شخصیت احساسی و هیجانی دارند در مقایسه با شخصیت‌های تفکرگرا و عقلا‌یی بیشتر از خدمات پست الکترونیک و داده‌های رایانه‌ای به صورت حرفه‌ای استفاده می‌کنند. ‌
همین ویژگی افراد در کنار ساده بودن استفاده از سرویس اینترنتی چت‌روم‌ها، عضویت رایگان، مشاهده و ایجاد رابطه از طریق رایانه در هر نقطه و زمان و مکان باعث شده است که خیلی از افراد به علت محدودیت‌های ارتباطی و فرهنگی و احساس ناامنی به این پدیده روی ‌آورند که با کمترین هزینه در این فضای مجازی به بحث و تبادل نظر بپردازند.
اکثریت مزاحمان سایبری (در شبکه اینترنت) مردانی هستند که زنان، قربانی آنها می‌شوند. اینترنت، مزاحمت (به‌طور خاص مزاحمت سایبری) را برای مرتکبان آن بسیار راحت‌تر و سهل‌الوصول‌تر از ارتکاب آن در شرایط عادی می‌کند. بی‌نام و نشان بودن نام‌های الکترونیکی و اتاق‌های گفت‌وگو فرصتی را برای این مزاحمان مهیا می‌کند تا نام و نشان واقعی خود را بروز نداده و از طریق شبکه اینترنت به آسانی به اطلا‌عات شخصی آنها دسترسی پیدا کنند.
خبر فرار یک دختر ۱۱ ساله ایتالیایی توسط یک مهندس شبکه که ۲۱ سال از او بزرگ‌تر بود و از طریق چت با او آشنا شده بود، یکی از خبرهای تکان‌دهنده در حوزه اینترنت محسوب می‌شد.
هیچ‌کدام از والدین، کمترین تردیدی ندارند که فرزندشان بیشتر از‌آنها به کامپیوتر می‌پردازد. حتی ممکن است یک کودک ۵ ساله نیز این مهارت را داشته باشد به هرگونه سایت اینترنتی دست یابد. بر همین اساس برخی از متخصصان بر این عقیده‌اند متوسط سنی کودکانی که برای نخستین بار به این سایت‌ها سر می‌زنند، از ۱۱ سالگی کاهش یافته است.
در سال ۱۹۹۸، دکتر الکوپر از طریق معالجه صدها کاربر متصل به‌طور همزمان، پی برد که ۱۵ درصد از آنان به یکی از ۵ سایت ضداخلا‌قی متصل بودند. مطالعه‌ای که به‌دنبال آن در سال ۱۹۹۹ صورت پذیرفت، نشان داد که ۳۱ درصد از کاربران متصل در یک زمان به سایت‌هایی اتصال داشتند که مختص به همان سایت‌ها بوده است.
در سال ۲۰۰۰ یکی از مجله‌های اینترنتی در یکی از نسخه‌های خود به نقل از نویسندگان متعددی اظهار داشت که اتصال به سایت‌های اینترنتی مختص به سایت ضداخلا‌قی، محدود به کاربران خانگی نشده بلکه یکی از معضلا‌ت جدی در محیط‌های کاری به‌شمار می‌رود. طی تحقیقات صورت‌گرفته در مورد ۵۰۰ شرکت پیشرو و موفق، مشخص شد که کارمندان مرد، ۶۳ درصد زمان خود را برای دیدن این سایت‌ها صرف می‌کردند.

غفار پارسا‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی