اگر ممیز نبود چه میشد؟

در حاشیه برگزاری نمایشگاه طراحان گرافیك سه قاره، میزگرد بزرگداشت استاد مرتضی ممیز با حضور جمعی از استادان هنر طی دو روز در موزه هنرهای معاصر برپا شد. مرتضی ممیز فارغ‌التحصیل رشته نقاشی دانشكده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۴، دارنده گواهینامه طراحی غرفه و ویترین، و معماری داخلی از مدرسه عالی هنرهای تزئینی است او برای ۱۴ تئاتر و ۲ فیلم سینمائی طراحی صحنه و لباس كرده، جوائز تصاویر برگزیده كتاب كودكان و مدال رتبه اول از دانشكده هنرهای زیبا را نیز از آن خود كرده است.
آیدین آغداشلو، محمد احصائی، فرشید مثقالی و غلامحسین نامی در روز اول برپائی میزگرد، مصطفی اسداللهی، ابراهیم حقیقی، امراله فرهادی و در روز دوم ضمن قدردانی از زحمات استاد ممیز، هر كدام آثار و خصوصیات وی را شرح دادند. فرشید مثقالی ضمن تشریح نمایشگاه طراحان گرافیك سه قاره درباره ممیز گفت: من در مجله ایران آباد با یك امضاء مشخص و روحیه متفاوت و نوگرا آشنا شدم و بسیار تحت تأثیر ایشان بودم. از نظر من ممیز جزو هنرمندانی است كه حضورش بسیار واضح و نیرومند بوده. حضور وی در حوزه گرافیك، با حس نوطلبی و نوجوئی وی كه هنوز هم از ویژگیهای شخصیت اوست، حوزه‌های گوناگونی را ایجاد و روشن ساخت؛ دو شاخصه مهم ممیز حضور همیشگی و نوگرای اوست او در تصویرسازی و صفحه‌بندی حیطه‌های جدید را درنوردید. و در حوزه حرفه‌ای بدون حضور ایشان انجمن صنفی گرافیك شكل نمیگرفت. آیدین آغداشلو در این جلسه درباره ممیز گفت: او بحق ستایش شده‌ترین گرافیست ایران است.تا قبل از ممیز در ایران، عنوان گرافیك معاصر وجود نداشت و در دوره‌ای كه ممیز تحصیل میكرد اصطلاحی به‌نام علامت تجاری یا لوگو شكل نگرفته بود و قبل از این دوره‌ها، پوستر به معنای واقعی آن نداشتیم و پس از دهه ۴۰ و با حضور هنرمندانی مانند ممیز بود كه این خلاءها جبران شد. وی افزود: مجموعه آثار ممیز نشان میدهد كه او از شیوه‌هائی استفاده میكرد كه قبل از او كسی از آنها استفاده نمیكرد. او در كار مدیریت هنری موفق شد مجموعه‌ای فراهم آورد و استعدادهائی را بپروراند كه راه را برای گرافیك ایران باز كند. ممیز در تأسیس، گسترش و تداوم گسترش حیطه هنر گرافیك ایران نقشی بسزا و عمده دارد. آغداشلو ضمن خرسندی از حقشناسی در زمینه تلاشهای مرتضی ممیز (در حوزه هنرهای تجسمی) اضافه كرد:
ممیز در هر دوره‌ای كه كار كرده قطعاً از پیشتازترین اشخاص آن دوره بوده است. وی مهمترین اثر مدرن تاریخ معاصر را با طراحی چاقوهای واژگون شكل داد. اثر چاقوهای او اجتماعیترین اثر است كه از دهه ۴۰ به بعد پدید آمده است. امرالله فرهادی از دیگر هنرمندان شركت كننده در میزگرد نیز درباره ممیز گفت:
ممیز پدر گرافیك ایران است. او حدود ۲۱ سال پیش اولین كسی بود كه با درست كردن و ارزش گذاری برای آثار مختلف حتی آثاری كه در گالریها به نمایش گذاشته میشد، زمینه گردهمآئی مجموعه‌ای از اساتید و دوستان را بنیاد گذاشت. حضور وی در این گردهمآئیها مترو همیشگی بود. ممیز به حرفه ما به عنوان كسانی كه كار گروهی انجام میدهند، هویت بخشید. فرهادی افزود: اگر ممیز نبود چه میشد؟ تلاشهائی كه او تا امروز انجام داده سبب شده ما در این مملكت صاحب جایگاهی شویم و قویترین و سازمان یافته‌ترین انجمن در مملكت هستیم كه همه‌اش به سبب تلاش ممیز بوده است. غلامحسین نامی سخنران دیگر جلسه گفت: من درباره مرتضی ممیز نقاش صحبت میكنم. من شیفته خطهای آزاد و رهای ممیزم. خطهائی محكم كه از زیباشناسی خوب او پدید آمده است. وی موفقیت ممیز را در گرافیك مدیون آگاهیها و كسب قدرتهائی دانست كه ممیز در نقاشی به دست آورده بود. نامی در ادامه گفت: جایگاه واقعی قدرتهای طراحی، نقاشی و قلم ممیز در «كتاب هفته» به نمایش درآمده است كه ممیز عهده‌دار صفحه‌بندی آن بود.كتاب هفته یعنی ممیز و ممیز یعنی كتاب هفته. او از تمامی اتفاقات هر چند كوچك اما مهم، به‌گونه‌ای خودساخته دید خود را تقویت كرد. محمد احصائی در ادامه جلسه گفت: مرتضی ممیز برای نسل خود و نسل پس از خود در مقام هنرمندی نو‌اندیش خدمات بسیاری كرده است. بررسی آثار او به لحاظ آن‌كه هنر گرافیك هنری اجتماعی است كه شخصیت فردی و اجتماعی هنرمند در پس آن قرار دارد، كاری بسیار مشكل است. مصطفی اسداللهی از دیگر حاضرین جلسه نیز گفت: من كلاس پنجم بودم كه كتاب هفته را برای اولین بار خریدم. صفحه‌آرائی آن در نظر من جالب بود و كارهای آقای ممیز هر هفته به صورت تصویرگریهای تازه‌ای به چاپ میرسید. سال ۱۳۵۰ در امتحان كنكور شركت كردم و دانشكده هنرهای تجسمی را برای تحصیل انتخاب كردم و همان موقع بود كه شاگرد آقای ممیز شدم. گفتنی است استاد مرتضی ممیز به دلیل بیماری نتوانست در هیچ‌كدام از جلسات شركت كند.
برای ایشان آرزوی سلامتی داریم.

نسرین دهنوی‌پور

منبع : پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر