جنگ غزه و معادلات جدید خاورمیانه

قبل از ۲۷ دسامبر کمتر کسی تصور می کرد که جنگ غزه چنین نتیجه ای در برداشته باشد. البته اغلب ناظران حدس می زدند که لشکرکشی به غزه از حیث انسانی تلفاتی مهیب خواهد داشت. با تجربه ای که از حمله دو سال پیش صهیونیست ها به لبنان در دست بود گمان می رفت که یورش هواپیماها و زرهپوش ها به منطقه ای که یک میلیون ونیم جمعیت فلسطینی را در خود جای داده است فاجعه انسانی ببار خواهد آورد. با این وصف، سران اسرائیل این گونه توجیه کرده بودند که ارتش بویژه نیروی زمینی آن آمادگی یک عملیات موفقیت آمیز را پیدا کرده اند تا حدی که پس از مانور بزرگ نظامی این رژیم، ایهود باراک مدعی شد که در دو سال اخیر ارتش توانسته به همه ضعف های دوره جنگ ۳۳ روزه غلبه کند.
اما تقویم ۲۲ روزه جنگ خلاف پیش بینی های مقام ها و فرماندهان تل آویو را روشن ساخت اکنون کمتر کارشناس نظامی را می توان یافت که این جمله را به زبان نیاورد که جنگ خونبار غزه دومین اشتباه فاحشی است که پس از حمله به لبنان در سال ۲۰۰۶ ضعف نظامی اسرائیل را به نمایش گذاشت.
در آخرین شماره های نشریه جدیدمان مصاحبه ای طولانی با خالد مشعل رهبر تبعیدی حماس در سوریه داشتیم. نظر مشعل در این مصاحبه این بود که کارایی ارتش اسرائیل به کلی زیر سؤال رفته است. او می پرسید اگر نموداری از پیشرفت های اسرائیل از سال ۱۹۴۸ رسم کنیم آیا فکر می کنید این نمودار سیر صعودی داشته، ثابت بوده و یا سیر نزولی را طی کرده است. او معتقد بود که جهت این نمودار رو به پائین بوده است و امروز نهاد نظامی اسرائیل قادر نیست هیچ کدام از مناقشات را به نفع خود پایان بخشد.
واقعه غزه اکنون ذهن همه تحلیلگران را درگیر یک مقایسه تاریخی میان موقعیت امروز و دیروز این رژیم کرده است. ازسال ۱۹۴۸ اسرائیلی ها تقریباً نیروی نظامی ۷ کشور عربی را شکست داده اند. در سال ۵۶ آنها مصر را شکست دادند؛ در سال ۶۷ بر مصر، سوریه و اردن پیروز شدند؛ برخورد سال ۷۳ به نحوی مساوی بین مصر و اسرائیل تمام شد و اگر پل هوایی نیکسون برای نیرو های اسرائیل ایجاد نشده بود اکنون نقشه جعرافیا یی جهان تغییر یافته بود. در سال ۸۲ هم اسرائیل سازمان آزادی بخش فلسطین را در بیروت شکست داد ولی از سال ،۸۲ یعنی از ۲۶ سال پیش اسرائیل در هیچ جنگی برنده نبوده است. نخبگان نظامی تل آویو همواره با تجربه مغرورانه آن جنگ ها پیش رفته اند. در محاسبات آنها به طور مکرر قید می شد که جنبش های مقاومت فلسطین یا لبنان یک لقمه کوچکی است که به راحتی می توان آن را بلعید. حتی اعراب منطقه نیز چنان که نصرالله گفته است وقتی سخن از جنگ حماس یا حزب الله با ارتش اسرائیل پیش می آمد با تعجب می گفتند: شما و اسرائیل
اما اکنون روشن شده که نیروی نظامی و قدرت رزم مقاومت فراتر از ارتش های کلاسیک عرب است.آنها نه مقاومت فلسطین را توانستند در هم بشکنند و نه مقاومت لبنان را.
در سه هفته جنگ غزه روشن شد که ظرفیت نظامی ارتش این رژیم برای تضمین امنیت اسرائیل کفایت نمی کند و با همه نیروی سه گانه ارتش این رژیم با همه مدال های تاریخی که به آن داده بودند نمی تواند پرتاب راکت های ساده را از غزه متوقف کند.
بدون شک غزه باب بحث های مهمی را در خصوص امنیت وتوازن قوا در خاورمیانه و مناسبات اعراب و اسرائیل خواهد گشود. به باور ناظران پس از جنگ غزه نوبت امتیاز گیری از تل آویو فرا می سد.
اسرائیل که پیش از این پیشنهاد اعراب و فلسطین را در مورد بازگشت به مرز های ۱۹۶۷ رد می کرد اکنون درمی یابد که راه دیگری جز تن دادن به این خواسته ها ندارد، روزی می رسد که امکان دارد نسل جدید اسرائیلی ها که شاهد این شکست بودند پای پیمان های جدید را امضا کنند که دیگر معادله توازن قدرت به نفع اسرائیل نباشد.
در عرصه فلسطین با این جنگ بدون شک حماس به بازیگر اول و بلامنازع صحنه تبدیل خواهد شد. حریف او فتح با ریاست محمود عباس با محکوم کردن مقاومت، بعد از جنگ غزه بحرانی عمیق برای خویش فراهم ساخته است. مبارک هم دارای وضعی مشابه است. این توازن قوا در سطح منطقه نیز دگرگون خواهد شد، حزب الله و ایران با ایجاد جبهه جهانی در برابر رفتار وحشیانه اسرائیل برندگان منطقه ای این نزاع هستند. ترکیه و سوریه توانستند با تعدیل رفتارهای دوگانه مصر و عربستان محبوبیت خوبی در غزه کسب کنند.
طراحان جنگ غزه بیشترین ناکامی را در میدان افکارعمومی متحمل شده اند، هم سازمان ملل و هم کارمندان صلیب سرخ گزارش های خشمگنانه و وحشتناکی را از کشت و کشتار ها فرستاده اند که بر بی رحمی و بربریت اسرائیل دلالت می کند.کشور های اروپا به تبعیت از ایالات متحده هم بدون هیچ شرمی تنها تماشاگر این صحنه های جانکاه بوده اند. سرانجام در شورای امنیت پس از بار ها رأی گیری و پس و پیش کردن متن های مختلف، قطعنامه ای - بسیار نرم و بی خاصیت - در باره آتش بس مطرح شد، بدون این که با وتوی امریکا رو به رو شود. این قطعنامه هم مانند همه قطعنامه های پیشین در سال های گذشته مورد بی اعتنایی اسرائیل، که امریکا را پشت سر خود دارد، قرار گرفت.
سکوت اوباما در مورد فاجعه غزه - که سرانجام پس از کشته شدن حدود ۵۰ زن و کودک که در مدرسه ای مربوط به سازمان ملل پناه گرفته بودند - شکسته شد. روزنامه انگلیسی گاردین در شماره جمعه خود درباره شیوه ای که اوباما در پیش خواهد گرفت، می نویسد: منابع نزدیک به تیم انتقال قدرت می گویند دولت اوباما دکترین بوش را در مورد منزوی کردن حماس - با ایجاد یک کانال ارتباطی با سازمان حماس - کنار می گذارد. ظاهراً ایجاد ارتباط با سازمان حماس ابتدا از طریق نماینده ویژه ای که اوباما برگزیده باید انجام شود. در دوره ریاست جمهوری بوش وزارت خارجه امریکا حماس را یک سازمان تروریستی شناخت و در سال ۲۰۰۶ کنگره امریکاهم قانونی را گذراند که کمک مالی به این گروه را ممنوع کرد. گاردین با ۳ نفر که از بحث هایی که در کمپ اوباما می شود، اطلاعاتی دارند گفت وگو کرده است. آنها گفته اند نشانه ای در مورد این که اوباما مذاکره مستقیم و زود هنگامی را با حماس خواهد داشت، وجود ندارد ولی مشاوران او اصرار دارند که او در ابتدا تماسی سری و در سطحی نازل با این سازمان داشته باشد و بطور فزاینده ای این فکر در واشنگتن ایجاد شده است که سیاست طرد حماس تأثیری منفی دارد. ظاهراً ابتدا یک دوره آزمایشی برای تماس سرویس های اطلاعاتی با حماس خواهند داشت، شبیه به همانی که در سال ۱۹۷۰ با PLO ساف، بطور سری اجرا شد و اسرائیل تا مدت ها از آن آگاه نشد. البته دلایل زیادی وجود دارد برای این که چنین تصمیمی در این دوره گذار گرفته نشود، از جمله این که کوچک ترین عمل یا اشاره ای که سبب درز کردن چنین خبری شود ممکن است واکنش لابی اسرائیل را برانگیزد. با وجود مردانی نظیر امانوئل و دان کورتز - مشاور ویژه امور خاور میانه - که به اوباما نزدیک اند، تصور می کنم برای سفارت اسرائیل خبریابی و کنترل طرح های اوباما مشکلی نباشد، اگرچه مشاور امنیتی اوباما ظاهراً یک بار به گزارشی برای کاندولیزا رایس برخورد که در آن انتقاد شدیدی از عملکرد اسرائیل شده بود. این انتقادات چنان شدید بود که کل گزارش با عجله سر به نیست شد.
کاخ سفید با یک دو راهی درباره چگونگی رویارویی با پیامد جنگ غزه روبه رو است. اولین تصمیم اوباما در این باره مسیر آینده امریکا در خاورمیانه را روشن خواهد کرد.

سایت کانترپانچ ـ گردآوری و ترجمه پوراندخت مجلسی

منبع : روزنامه ایران