نگاهی به وضعیت اورژانس در تهران۱۱۵ شماره ای برای زندگی

ساعت پنج عصر یک روز پاییزی آژیر ممتد آمبولانس صدای بوق ماشین های در هم تنیده شده بزرگراه را خفه می کند. امدادگر با بلندگو از رانندگان می خواهد سریعتر حرکت کنند و راه را برای عبور آمبولانس آزاد بگذارند. در گوشه ای دیگر راننده ای شیشه خودرواش را تا بیخ بالا کشیده و به موسیقی ملایمی گوش می دهد!
ثانیه های قرمز برای مسافران آمبولانس حکم مرگ و زندگی را دارد. ترافیک تکانی می خورد و راه برای فرشته نجات شهر باز می شود. این اتفاقی است که هر روز فقط با سه شماره در شهرمان رخ می دهد. اورژانس برای ما پایتخت نشین ها چیزی کمتر از طلا نیست و در نهایت وقتی حساسیت آن را می فهمیم که انگشت اشاره مان یک، یک، پنج را بگیرد.
این گزارش نگاهی گذرا دارد به اهمیت خدمات فوریت های پزشکی در کشور.
● تولد یک فرشته
در سال ۵۶ وقتی سقف ترمینال فرودگاه مهرآباد فرو ریخت و خسارت های بسیاری بر جای گذاشت تازه زمزمه های شکل گیری یک سازمان امداد فوری بر اساس یک مدل آمریکایی که در آن زمان به عنوان برترین شکل اورژانس شناخته می شد به گوش رسید. فلسفه پیدایش اورژانس به تدریج قوام گرفت و به حالت امروزی خود در آمد. در سه دهه گذشت این سازمان با همه کمی و کاستی هایی که داشت توانست به جسم های بی جان بسیاری حیات دوباره ببخشد.
یکی دیگر از دلایل تاسیس اورژانس این بود که همه افراد جامعه طریقه صحیح و اصولی برخورد با بیمار و انتقالش به بیمارستان را نمی دانستند و به این ترتیب این وظیفه به مراکز اورژانس محول شد.
جالب است بدانید ۳۰ درصد از ماموریت های اورژانس به مصدومین ناشی از تصادفات مربوط می شود. در بسیاری از مواقع بیماری که دچار سانحه مختصری شده است در اثر حمل ناصحیح، دچار صدمات جبران ناپذیری نظیر قطع نخاع می شود و این مسئله ادامه کار را برای پزشکان ۱۱۵ مشکل می سازد.
در این میان مراکز اورژانس ماموریت های دیگری از قبیل خدمات رسانی به منازل و مجامع عمومی نظیر پارک ها برای رفع صدماتی ناشی از سقوط، سوختگی و غرق شدگی را بر عهده داشته و به بیماران غیرترومایی، قلبی و عروقی و بیماران دارای مشکلات تنفسی هم خدمات مددکاری پزشکی را با انجام اقدامات اولیه شامل کنترل فشار و تجویز داروهای مسکن و در صورت لزوم انتقال بیمار به بیمارستان را توسط برانکارد یا صندلی چرخ دار را بر عهده دارد.
● تاخیر یا تسریع
یکی از مهمترین مواردی که همواره انتقادات و گلایه هایی را به دنبال داشته موضوع قدیمی تاخیر در اعزام تیم اورژانس بر سر بالین مصدومان است. در این زمینه کارشناسان بر این عقیده هستند که زمان طلایی برای رسیدن امدادگران به محل سانحه باید کمتر از سه دقیقه باشد که این میزان در کشورهای مختلف بر اساس شرایط و الگوهای شهرسازی و بافت اجتماعی متغیر بوده و در جایی مثل تهران این زمان بین هشت الی یازده دقیقه در نوسان است.
ترافیک به عنوان مشکل اول و مشخص نبودن نشانی ها به عنوان مشکل دوم همواره از اصلی ترین دغدغه های پیش روی ماموران اورژانس تلقی می شود.
در چند سال اخیر با ورود تجهیزات جدید و آمبولانس وضعیت سخت افزاری اورژانس دچار تغییر و تحول اساسی شده است. «دکتر نادر بهرنگی» کارشناس اورژانس می گوید: «آمبولانس ها بر اساس نوع فعالیتی که انجام می دهند به سه دسته A، B و C تقسیم می شوند. آمبولانس A برای انتقال بین بیمارستانی است که به یک تخت، کپسول اکسیژن و فشارسنج مجهز است. در برخی آمبولانس ها باید اقدامات درمانی نیز انجام بگیرد و حضور یک پزشک در آمبولانس ضروری است.
همچنین لازم است تجهیزاتی نظیر پانسمان، الکتروشوک، ونتیلاتور و وسایل آتل گذاری و بی هوشی هم وجود داشته باشد. در نتیجه این آمبولانس ها با کد B شناخته می شوند. اورژانس تهران ۹۸ آمبولانس تیپ B و ۱۵ آمبولانس B۲ با کد بین المللی EMS هر کدام با یک پزشک عمومی به همراه پرستار و راننده را در اختیار دارد.
هم اکنون ۷۱ پایگاه اورژانس برای تهران در نظر گرفته شده وتا پایان سال جاری ۱۵ الی ۲۰ پایگاه دیگر به آنها افزوده می شود. در این زمینه با توجه به راه اندازی سوله های مدیریت بحران در سطح مناطق امکان توسعه پایگاههای بیشتر هم وجود دارد.
«محمد اسدی» کارشناس ستاد بحران در این باره می گوید: «با توجه به ضروری بودن حضور اورژانس در سطح محله ها بنای کار بر این شده که سوله های مناطق به یک تیم اورژانس با تجهیزات امدادی و ارتباطی مجهز شوند. »
به لحاظ بافت خاص شهر، شریان های مختلف و محله های قدیمی علاوه بر آمبولانس های بنز بی ۲ امدادگر موتور سوار هم در نظر گرفته شده تا در مواقع اضطراری و شرایط ترافیکی حاد مدت زمان حضور بر سر بالین بیماران کاهش یابد. اورژانس موتورسوار مجهز به شبکه سراسری بی سیم بوده و از امکانات اولیه پزشکی برخوردار است که برای رسیدگی به مصدومان غیر ترومایی و سرپایی مناسب است.
● امداد هوایی
از سه سال گذشته تاکنون اورژانس با راه اندازی بالگردهای امدادی سرعت رسیدگی و انتقال مصدومان را به مراکز درمانی افزایش داده است اما متاسفانه به دلیل محدودیت های موجود این شیوه تنها در موارد خاص و بسیار حاد اورژانسی مورد استفاده قرار می گیرد.
هم اکنون در پایگاه فرماندهی و عملیات غرب تهران دو پد فرود برای بالگردهای سری ۲۱۲ Bell و ۱۰۵ MBB مهیا شده است. در این حال کارشناسان معتقدند که امداد هوایی به لحاظ حساسیت هایی که دارد لازم است به تجهیزات و بالگردهای خاص اورژانس مجهز شود که در غیر این صورت از میزان کمی و کیفی اقدامات کاسته خواهد شد.
از اینرو به دلیل کمبود برخی امکانات نظیر بالگرد و ضعف در سیستم های مختلف شهری لازم است شهروندان و بخصوص اهالی منطقه به اصول اولیه امدادگری و کمک های اولیه آشنا باشند تا در صورت نیاز پیش از حضور امدادگران وضعیت بیمار را در حالت مطلوبی نگه داشته و مراقبت های اولیه را انجام دهند.
چنانچه به مقوله آموزش کمک های اولیه توجه شود بطور حتم از بروز بسیاری از مشکلات ناشی از ضعف های مدیریتی و فنی کاسته می شود.

محمد جواد نعمتی

منبع : روزنامه مردم سالاری