از راه نوشتن نمی توان زندگی کرد

● تحقیقی درباره وضع معیشت نویسندگان فرانسوی
همزمان با جشن‌های سالیانه فرانسه به مناسبت فصل ادب و فرهنگ ۲۰۰۷ و اعلام انتشار ۶۸۳ رمان تازه از جمله ۳۷۵ رمان فرانسوی و ۱۰۲ رمان از نویسندگان نسل جدید كه نشان دهنده موج جدیدی از ادبیات هستند و ۲۰۵ رمان خارجی از نویسندگان اروپایی، امریكایی و عرب و هنگام برگزاری جشنواره‌های و اعلام جوایز ادبی مختلف، یك تحقیق فرانسوی نشان داد نویسندگان این كشور به هیچ وجه نمی‌توانند از راه نوشتن، گذران زندگی كنند.
برنار لاهیر، جامعه شناس فرانسوی در كتاب ۶۲۰ صفحه‌ای خود به نام "واقعیت ادبی، زندگی دوباره برای نویسندگان" به بررسی وضعیت اجتماعی و اقتصادی نویسندگان امروز این كشور پرداخته است.
تحقیق وی نشان می‌دهد نویسندگان و ادبای فرانسوی با وجود توجه رسانه‌ای و مردمی فراوان در واقعیت همچنان ناشناس مانده‌اند. به گمان خوانندگان و شهروندان عادی، نویسنده واقعی كسی است كه تمام وقت و زندگی‌اش وقف هنرش یعنی نوشتن شده باشد حال آن كه واقعیت موجود فرانسه اینطور نیست. پزشكان، مهندسان و كارمندان و كارگرانی تمام وقت و زمان خود را وقف كار خود می‌كنند ولی از بین ۵۰۳ نویسنده‌ای كه در این تحقیق شركت كردند، ۹۸ درصد شغل دومی در كنار نوشتن دارند تا به وسیله آن لقمه عیشی به دست آورند. ۴۲ درصد از آن‌ها به هیچ وجه درآمد مالی از راه نوشتن ندارند و ۱۸ درصد نیز از دولت، كم خرجی اندكی برای گذران زندگی دریافت می‌كنند.
شكی نیست كه زندگی در چنین شرایطی به هیچ وجه در دنیای نویسندگان و ادبیات، چیز تازه‌ای نیست. پیش از این هم بسیاری از نویسندگان معروف چنین بودند. به عنوان مثال شاتو بریان (۱۷۶۸-۱۸۴۸) در سفارت كار می‌كرد. استیون مالارمه (۱۸۴۲-۱۸۹۸) استاد زبان انگلیسی بود و فرانتس كافكا (۱۸۸۳-۱۹۲۴) كارمند اداره بیمه. تحقیق جدید با آمار و ارقام و اسناد نشان می دهد وضعیت نویسندگان با گذشت زمان به هیچ وجه تغییر پیدا نكرده است.
اما براساس این تحقیق، تیراژ كتاب ۱۶ درصد از شركت كنندگان ۱۰۰۰ نسخه و برای ۱۵ درصد، ۵۰۰ نسخه است. ۲۳ درصد از نویسندگان نیز دارای تیراپ بالای ده هزار نسخه در هر تیراژ بودند.
برنار لاهیر در كتاب خود می‌نویسد با این كه نویسنده در چرخه تولید كتاب نقش اصلی و مركزی را دارد اما كمترین سود ناشی از این چرخه به او و بیشترین سود به ناشران و كتابفروشی‌ها می‌رسد.
۷۱ درصد نویسندگان از قشرهای بالای جامعه و تحصیل كرده بودند و تعدادی تحصیلات متوسطه داشتند و تعداد اندكی نیز در سنین پایین، ترك تحصیل كرده‌اند. البته همین جا اشاره می كند كه نویسندگی هیچ ارتباطی با گواهینامه و مدرك ندارد و باید استعداد این كار را داشت.
۶۳ درصد نویسندگان روزنامه‌نگار، معلم و استاد دانشگاه بودند و تنها ۱.۲ درصد شركت كنندگان در تحقیق را كارگران تشكیل می دادند. نشر گالیمار و وایار تاكنون از ایو بیچه، نویسنده و كارگر ساختمانی ۱۴ كتاب منتشر كرده اند.
با این كه تعداد زنان در راس فهرست خوانندگان فرانسوی قرار دارد اما مردان همچنان در صدر فهرست نویسنده‌ها هستند. در واقع ۸/۶۲ درصد شركت كنندگان در این تحقیق را مردان نویسنده شامل می‌شدند و همچنان نشان‌دهنده ادامه مردسالاری در این روند است.
نویسندگان را به سه دسته می‌توان تقسیم كرد. گروهی كه از روی سرگرمی می‌نویسند، عده‌ای با نوشتن، راهی برای ادامه حیات می‌جویند و گروه سوم كه از راه نوشتن، زندگی می‌كنند. گروه سوم البته در اقلیت قرار دارند.
سوال این است كه چرا وقتی نوشتن درآمدی ندارد و یا لااقل درآمد آن اندك است، عده‌ای همچنان می‌نویسند؟ عده‌ای جواب دادند سرگرمی است برایشان. برخی گفتند نوشتن برای آن‌ها مساوی است با نفس كشیدن و زندگی و برای همین به دنبال سود مادی نیستند.
برنار لاهیر، مدیر بخش مطالعات مركز ملی تحقیقات علمی فرانسه و استاد جامعه شناسی مركز آموزش عالی لیون، سه سال روی این تحقیق كار كرده است.

منبع: روزنامه الحیات
هاجیره ساكر
ترجمه‌ی یوسف علیخانی

منبع : ماهنامه ماندگار