خصوصیات شتران گوشتی ، شیری، سواری

شتر از دیرباز و تا روزگار ما در تمامی زمینه ها ، چه سواری و بارکشی و چه تولیدی به کار گرفته شده است. بدون آنکه هیچگونه بررسی بر روی صفات و خصوصیات این حیوان از لحاظ تولید و یا بارکشی شده باشد و چه بسا بسیاری از گونه های خوب تولید شیر و یا گوشت به علت استفاده از آنها در بارکشی و سواری و یا به سبب تغذیه و مدیریت نامناسب از بین رفته باشند و از دیگر مشکلات در این زمینه یکی این است که شتر معمولاً د رمناطق بیابانی و محروم وجود دارد و اغلب شترداران و دست اندرکاران پرورش شتر را افراد بی سواد و آموزش ندیده تشکیل می دهند که این گونه افراد هیچگونه توجهی به دسته بندی شتران و بررسی خصوصیات نژادهای گوشتی و شیری و غیره ندارند و علاوه بر آن مراکز علمی نیز کمتر به این موضوع پرداخته اند و اینها همه باعث شده است که بحث و بررسی در این زمینه به تأخیر افتاده و راههای بهبود تولید و اصلاح نژاد شتر دیرتر از سایر حیوانات مورد بررسی قرار گیرد. و در طی سالهای ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۰ در مرکز مطالعات و بررسیهای شتر در طرابلس، لیبی، اقدام به بررسی در این زمینه شد و با اندازه گیریهای مختلف اندام شتران و مطالعه صفات و خصوصیات ظاهری ، تولیدی شتران در طی وضعیت های مختلف تغذیه و مدیریت و مقایسه آن با مطالعات و بررسیهای مشابه در کشورهای سومالی، سعودی، تونس، سودان و مراکش ، اقدام به تعیین خصوصیات نژادی شتران گردید :
الف ـ خصوصیات شتران (( بارکش، شخم زن و کاری ))
این خصوصیات عبارتند از :
۱ـ سر بزرگ و گردن دراز
۲ـ جثه بزرگ ، قوی و سنگین وزن و شانه ها پهن و کشیده
۳ـ دست ها و پاها قوی و کشیده و کوهان مرتفع
۴ـ کف پاها بزرگ و پهن
۵ـ شکم توپر و ضخیم
۶ـ پاها قوی و محکم
۷ـ رفتار آرام
۸ ـ دارای قدرت بارکشی ۲۵۰ ـ ۳۰۰ کیلوگرم بار برای مسافتهای طولانی
۹ـ این شتران جهت حمل و نقل بار، شخم زنی، آسیاب کردن حبوبات و کشیدن آب از چاه ها مورد استفاده قرار می گیرند .
ب ـ خصوصیات شتران سواری
۱ـ بدنشان مثلثی شکل و کم حجم است که معمولاً در ناحیه لگن لاغر است و محیط بدن در ناحیه کوهان ۱۱۰ ـ ۱۳۰ سانتیمتر است.
۲ـ فاصله میان کوهان تا شانه بیشتر از فاصله کوهان تا لگن است.
۳ـ پاها باریک و کشیده است که ارتفاع آنها مابین ۱۷۰ ـ ۱۹۰ سانتیمتر است.
۴ـ کف پاهای جلوئی متوسط و یا پهن است اما کف پاهای عقبی کوچک است.
۵ـ سر کوچک و گردن بلند و دراز و باریک است.
۶ـ چشم ها بزرگ و ابروها بلند است.
۷ـ گوش ها نوک تیز و ایستاده اند.
۸ ـ پستان ها بسیار کوچک و تولید شیر شتر ماده فقط برای دیلاق ها کافی است.
۹ـ عضلات پاهای عقبی و شانه بسیار قوی هستند.
۱۰ـ دم کوتاه
۱۱ـ کوهان نوک تیز بوده و پهن می باشد.
۱۲ـ پینه جناغ سینه واضح و بزرگ و آشکار است.
۱۳ـ سرعت شتران خوبست و می توانند مسافت ۹۰ ـ ۱۲۰ کیلومتر در روز را بپیمایند.
ج ـ خصوصیات شتران شیری
خصوصیات این گونه شتران عبارتند از :
۱ـ شکم بزرگ و برآمده است.
۲ـ بدن بزرگ که عرض آن مابین ۱۵۰ ـ ۱۷۰ سانتیمتر است.
۳ـ گردن دراز و سر نیز کشیده است.
۴ـ دنده ها بطور منظم در کنار هم قرار گرفته و فاصله بین آنها واضح است.
۵ـ پاها دارای بلندی و ارتفاع متوسط بوده و کف پاها بزرگ است.
۶ـ کوهان دائره ای شکل بوده و اندکی به سوی چپ متمایل است.
۷ـ معمولاً لب پایینی تا حدودی به طرف پائین آویزان است.
۸ ـ پستان بزرگ بوده و دارای خصوصیات زیر است :
الف ـ عمق پستان مابین ۵/۱۳ ـ ۱۶ سم
ب ـ عرض پستان مابین ۱۷ ـ ۲۰ سم
ج ـ طول تیت های جلوئی در حالت خشکی ۲ـ۳ سم و طول تیت های عقبی در حالت خشکی ۳ ـ ۵/۳ سانتیمتر است.
د ـ طول تیت ها در حالت شیردهی ۵ـ۶ سانتیمتر
هـ ـ فاصله میان تیت های جلوئی ۱۵ـ ۱۸ سانتیمتر و محیط تیت عقبی در حالت شیردهی ۸ـ۹ سانتیمتر
۹ـ میزان شیردهی روزانه مابین ۶ـ۱۲ لیتر است.
د ـ خصوصیات شتران گوشتی
۱ـ بدن آنها دایره ای و گرد است و عرض آن مابین ۱۲۰ ـ ۱۴۰ سانتیمتر است.
۲ـ دنده ها منظم است و تا حدودی به هم فشرده یعنی این که مسافت و فاصله بین آنها کوچک و غیر واضح است.
۳ـ محیط بدن در ناحیه کوهان مابین ۲۵۰ ـ ۲۷۰ سانتیمتر است.
۴ـ گردن کوتاه و کلفت است و سر تقریباً مربعی شکل است.
۵ـ طول پاها متوسط بوده و حجم کف پاها هم متوسط است.
۶ـ کوهان بلند و نوک تیز است.
۷ـ پاهای عقبی و ران ها پرگوشت است.
۸ ـ میزان شیردهی آنها مابین ۵/۱ ـ ۳ لیتر در روز است.
۹ـ پستان ها کوچک است و به بدن چسبیده است.
۱۰ـ میزان بازده لاشه مابین ۵۰ـ۵۶% است.
منبع مورد استفاده :
۱ـ نتایج البحوث والدراسات المنفذه بالمرکز (العد) لیبیا ـ اعداد دکتر عاشور شریحه .
ترجمه : دکتر احسان مقدس

منبع : پایگاه اطلاع رسانی سازمان دامپزشکی کشور