کره شمالی، بازگشت به نقطه صفر

بعد از توافق شش جانبه‌ هسته‌ای سال گذشته میان کره شمالی با آمریکا و ۵ کشور منطقه و تعطیل شدن نیروگاه هسته‌ای اصلی کره شمالی بعد از چند بار تاخیر، بسیاری از تحلیلگران ماجرای هسته‌‌ای شبه‌جزیره کره را تقریبا پایان یافته تلقی می‌کردند.
در این میان نویسندگان رسانه‌های غربی هم در مقالات خود کشورهای دیگر را به تسلیم شدن دربرابر خواسته‌های آمریکا و پیروی از راه پیونگ یانگ فرامی‌خواندند. اما تحولات اخیر و اتهامات تازه‌‌ای که آمریکا علیه کره شمالی مطرح کرده نشان می‌دهد که این موضوع هنوز برای واشنگتن تمام نشده‌است.
کاخ سفید هفته گذشته با ارائه شواهدی مدعی شد کره شمالی در برنامه هسته‌ای سوریه نقش دارد و فناوری و مواد هسته‌ای و همچنین موشک‌هایی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای با برد صدها کیلومتر در اختیار آن کشور قرار داده است. کاخ سفید همچنین اقدام مخفیانه سوریه در احداث راکتور هسته‌ای را «تحولی خطرناک و تهدیدی بالقوه برای ثبات جهان» توصیف کرد.
اقدام ماه سپتامبر اسرائیل در بمباران نیروگاه سوریه که براساس ادعای واشنگتن و تل‌آویو کره شمالی در آنجا مشغول احداث راکتوری مشابه راکتور ۵ مگاواتی خود در مجتمع یونگ‌بیون در شمال پیونگ‌یانگ بوده، بعد دیگری به منازعات جاری بر سر برنامه هسته‌ای کره شمالی افزوده است.
واکنش شدید اسرائیل به تهدید ناشی از دستیابی یکی از بزرگ‌ترین دشمنانش به فناوری تولید جنگ‌افزار هسته‌ای درست در نقطه مقابل عدم‌تمایل آمریکا به حمله به تاسیسات هسته‌ای کره شمالی در طول سال‌ها تلاش برای وادارسازی آن کشور به کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای‌اش قرار دارد.
در حالی که آمریکا بارها به کره شمالی اطمینان داده که قصد انجام حمله پیشدستانه علیه آن کشور را ندارد، اسرائیل با این اقدام سنگ بنایی را نهاده که بعید است سیاستگذاران جنگ‌طلب آمریکایی بخواهند از کنار آن بگذرند.
در واقع زمان افشای این مسئله دال بر تلاش عناصر جنگ‌طلب در دولت آمریکا و در راس آنها جورج بوش و معاون اولش دیک چنی برای تشدید فشار بر کره شمالی است، زیرا درست قبل از آن به‌نظر می‌رسید وزارت امور خارجه آمریکا مایل است به امضای یادداشتی از سوی کره شمالی که در آن صرفا به درک نگرانی‌های آمریکا اشاره شده بسنده کند و فشارها بر آن کشور را کاهش دهد.
این موضوع تقریبا بلافاصله پس از بازگشت هیات اعزامی وزارت امور خارجه آمریکا از مذاکرات پیونگ‌یانگ اعلام شد. هدف از این مذاکرات که با حضور دیپلمات‌های میان‌پایه آمریکایی انجام شد ترغیب کره شمالی به امضای یک یادداشت به‌عنوان پیش‌درآمدی بر حذف کره شمالی از فهرست کشورهای حامی تروریسم و رفع تحریم‌های اقتصادی بود.
درواقع همزمان با ورود هیات آمریکایی به سئول و ملاقات با مقامات کره جنوبی کاخ سفید در تدارک ارائه شواهد مربوط به نیروگاه سوریه و صدور بیانیه‌ای مفصل و مبسوط درباره کم‌وکیف موضوع بوده است.
هیات اعزامی وزارت خارجه به سرپرستی سونگ کیم، رئیس میز کره در وزارت خارجه آمریکا و شخص شماره ۲ در مسئله هسته‌ای کره شمالی پس از کریستوفر هیل، فرستاده هسته‌ای آمریکا، با در پیش گرفتن سیاست نرمش و ارائه تضمین‌هایی مبنی بر دستیابی به یک توافق دوجانبه توانست نظر مساعد هیات کره شمالی را جلب کند.
گواه این موفقیت اظهارات غافلگیرکننده یک سخنگوی وزارت خارجه کره شمالی بود. خبرگزاری مرکزی کره شمالی به نقل از این سخنگو از نهایی شدن مسایل فنی مربوط به اجرای توافق ۳ اکتبر خبر داد. براساس توافق حاصل‌شده در مذاکرات شش‌جانبه در ماه اکتبر کره شمالی موظف شد کلیه فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را تا پایان سال میلادی گذشته متوقف کند. از آن زمان تاکنون کره شمالی اقدامی در این زمینه انجام نداده و ضمن تکذیب دخالت در برنامه هسته‌ای سوریه هرگونه رابطه با برنامه‌ای برای تولید سلاح هسته‌ای با استفاده از اورانیوم غنی‌شده را رد کرده است.
سخنگوی کره شمالی در ادامه با لحنی ملایم که هیچ شباهتی با لحن معمولا تند پیونگ‌یانگ نداشت از فضای صادقانه و سازنده حاکم بر مذاکرات و حصول پیشرفت در گفت‌وگوها سخن گفت.
از آنجایی که کره شمالی هیچ تمایلی به اعتراف به داشتن برنامه غنی‌سازی اورانیوم یا حمایت از فعالیت‌های هسته‌ای سوریه ازخود نشان نداده، این اظهارات حاکی از آن است که کیم در جریان سفر خود فرمولی را پیاده کرده تا فرستاده هسته‌ای کره شمالی سرش را به نشانه درک نگرانی‌های ادعایی آمریکا تکان دهد ولی درواقع به چیزی اعتراف نکند.
افشای رابطه بین سوریه و کره شمالی توسط کاخ سفید و برکنار بودن وزارت خارجه از این ماجرا حاکی از وجود اختلاف میان مقامات کاخ سفید و وزارت خارجه در مورد مقابله با کره شمالی در این مقطع خاص است.
در این میان پرسشی که مطرح می‌شود این است که آیا بوش و لی میونگ‌ـ‌باک، رئیس‌جمهوری کره جنوبی، در دیدار هفته پیش خود در کمپ‌دیوید در مورد لزوم افشای رابطه کره شمالی با برنامه سوریه به توافق رسیده‌اند؟
لی از ۲ ماه پیش که کار خود را به‌عنوان رئیس‌جمهوری کره جنوبی آغاز کرد با در پیش گرفتن یک سیاست عملگرایانه سفت‌وسخت و متضاد با سیاست معروف و صلح‌طلبانه آفتاب تابان، سیاستی که کیم دای‌ـ‌جونگ از زمان به قدرت رسیدن در ۱۰ سال پیش اتخاذ کرد، موجبات آزردگی کره شمالی را فراهم آورده است. جانشین کیم، روه مو‌ـ‌هیون، نیز با ادامه سیاست آفتاب تابان و گشاده‌دستی در ارسال غذا و کود شیمیایی برای کره شمالی بدون آنکه در مقابل چیز زیادی طلب کند دولت آمریکا را از خود رنجاند.
لی، جانشین روه، بر مقابله ‌به‌ مثل در قبال کره شمالی و لزوم بازنگری در هرگونه توافق با آن کشور تاکید کرده است، و در مقابل رسانه‌های کره شمالی از لی با القابی مانند «خائن»، «شیاد» و «چاپلوس» یاد کرده‌اند.
لی در گفت‌وگو با بوش به صراحت اظهار داشت از توافق فرستادگان آمریکا و کره شمالی هیجان‌زده نشده و با قاطعیت در مورد هرگونه دستاورد موقت که فایده درازمدت نداشته باشد هشدار داد. بوش در پاسخ گفت، آمریکا مطمئن است که کره شمالی در مورد فعالیت‌هایش شفاف‌سازی خواهد کرد و آن فعالیت‌ها را پیش از حصول یک توافق واقعی کنار خواهد گذاشت.
اقدام کاخ سفید به افشای رابطه سوریه و کره شمالی ۲ پیشینه روشن دارد.
پیشینه نخست عبارت است از تصمیم وزارت خزانه‌داری آمریکا در سپتامبر ۲۰۰۵ برای منع کلیه مؤسسات طرف قرارداد با مؤسسات آمریکایی از انجام معامله با بانکو دلتا ایشیا؛ بانک گمنامی که گفته می‌شود کره شمالی از طریق آن اقدام به انتقال مبالغ زیادی اسکناس جعلی ۱۰۰ دلاری کرده است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا این موضوع را تنها چند روز پس از صدور بیانیه ۶ کشور در ۱۹ سپتامبر ۲۰۰۵ اعلام کرد. در این بیانیه آمریکا، چین، ژاپن، روسیه و دو کره بالاتفاق بر لزوم دست کشیدن کره شمالی از برنامه تسلیحات هسته‌ای‌اش در ازای دریافت کمک‌های هنگفت تاکید کردند. کره شمالی در واکنش به این اقدام خزانه‌داری آمریکا ادامه مذاکرات شش‌جانبه را به حذف نام بانکو دلتا ایشیا از فهرست سیاه و انتقال حدود ۲۵ میلیون دلار پول کره شمالی از این بانک مشروط کرد.
پیشینه دوم عبارت است از ادعای آمریکا در اکتبر ۲۰۰۲ مبنی بر تلاش کره شمالی برای ساخت سلاح هسته‌ای توسط اورانیوم بیش‌غنی‌شده در چارچوب برنامه‌ای کاملا مجزا از برنامه جاری در یونگ‌بیون. راکتور بیونگ‌بیون که در آن پلوتونیوم لازم برای ساخت کلاهک هسته‌ای تولید می‌شد در سال ۱۹۹۴ پس از انعقاد توافقنامه چارچوب ژنو بسته شد. به موجب این توافقنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بازرسان ثابتی را برای کنترل مهر‌وموم‌های راکتور بیونگ‌بیون در محل مستقر کرد.
کیم دای‌ـ‌جونگ در سخنانی پیش‌بینی کرد که لی نهایتا موضع نرم‌تری در قبال کره شمالی در پیش خواهد گرفت.
وی با مقایسه اظهارات شدیداللحن لی با نوع نگاه بوش در دور اول ریاست‌جمهوری‌اش گفت: بوش سیاست آفتاب تابان را پذیرفت، ولی پس از ۶ سال متوجه ناکارآمدی آن شد و مذاکره آمریکا و کره شمالی آغاز شد.
کاخ سفید گفته است با مسئله همکاری سوریه و کره شمالی در چارچوب مذاکرات شش‌جانبه و همکاری با شرکای آمریکا برای عاری‌سازی شبه‌جزیره کره از سلاح هسته‌ای برخورد می‌کند؛ موضع قاطعی که لی از آن حمایت می‌کند.
یک سخنگوی کره جنوبی گفت دولتش از این خبر غافلگیر نشده و افزود، کره شمالی باید کل موجودی هسته‌ای‌اش را فاش سازد و با فرمولی در جهت حقیقت‌یابی موافقت کند. این سخنان احتمالا به مذاق کیم جونگ‌ـ‌ایل، رهبر کره شمالی، خوش نمی‌آید.
این در حالی است که به عقیده کیم دای‌ـ‌جونگ بوش تصمیم به ورود به مذاکرات شش‌جانبه گرفته چون آمریکا نمی‌تواند جنگ دیگری را شروع کند. او معتقد است در نتیجه تغییر سیاست آمریکا آینده کاملا روشن به‌نظر می‌رسد.

ترجمه - احمدرضا تقاء
www.asiatimes.com

منبع : روزنامه همشهری