بررسی رابطه تقاضای نهایی و واسطه ای انرژی با رشد اقتصادی در ایران در دوره ۱۳۸۳-۱۳۴۶

با توجه به این­که ایران کشوری سرشار از منابع غنی و گسترده انرژی می­باشد، تعیین رابطه بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی می­تواند در تبیین سیاست­های بخش انرژی کمک مؤثری به سیاست­گذاران نماید. از دیر باز در دیدگاه مکاتب مختلف اقتصادی، منابع طبیعی، سرمایه و نیروی­کار از مهم­ترین عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی بشمار می­آمدند. در نظریه­های جدید رشد، عامل انرژی نیز به الگوها وارد شده است. در این راستا مقاله حاضر با توجه به ارتباط نزدیک بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی، به بررسی رابطه بین مصرف نهایی انرژی در بخش خانگی و تجاری (به­عنوان تقاضای نهایی انرژی) و بخش­های صنعت، حمل ونقل و کشاورزی (به­عنوان تقاضای واسطه­ای انرژی) از یک سو و رشد اقتصادی ایران از سوی دیگر طی سال­های ۱۳۴۶-۱۳۸۳، با استفاده از روش­های آزمون علیت گرنجر استاندارد و تصحیح خطا پرداخته است. نتایج حاصل از علیت گرنجر استاندارد نشان دهنده این است که یک رابطه علیت گرنجری یک­طرفه از تقاضای نهایی انرژی به رشد اقتصادی و یک رابطه علی دو­طرفه بین رشد اقتصادی و تقاضای واسطه‌ای انرژی وجود دارد. نتایج حاصل از برآورد مدل­های تصحیح خطا نیز نشان می­دهد که در کوتاه­مدت و بلندمدت، رابطه علیت گرنجری دوطرفه بین تقاضای نهایی انرژی و رشد اقتصادی و همچنین بین تقاضای واسطه­ای انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد.

داود بهبودی
محمد علی متفکر آزاد
افشین خلیل پور

منبع : پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی