کتابخانه ملی الجزایر

● تأسیس: ۱۸۳۵
● تاریخچه:
كتابخانه ملی الجزایر كه در سال‌۱۸۳۵ به ابتكار «جنتی‌دوبوسی»[۱] نایب غیرنظامی سلطان الجزیره تأسیس شد، ‌از سال ۱۹۸۲ به‌عنوان مؤسسه‌ای عمومی، تحت نظارت وزارت فرهنگ این كشور قرار گرفت و قدیمی‌ترین مؤسسه فرهنگی الجزایر به شمار می‌رود. نخستین محل این مؤسسه، ساختمانی با مالكیت دولتی بود؛ در سال ۱۸۳۸ به پادگان پیاده‌نظام نقل مكان كرد و پس از چند جابه‌جایی، در سال ۱۸۶۳ در قصر دایی مصطفی پاشا (فرمانده پیاده نظام الجزایر) مستقر شد. در حال حاضر، كتابخانه ملی در ساختمانی كه در سال ۱۹۵۸ اختصاصاً برای آن ساخته شد، مستقر است.
چهار مدیر اولیه كتابخانه ملی افرادی استثنایی بودند. «آدرین بربروگر»[۲] كه از سال ۱۸۳۵ تا ۱۸۶۹ در كتابخانه انجام وظیفه كرد، چندین كتاب از جمله «الجزایر تاریخی، زیبا و ماندگار»[۳] را به رشته تحریر درآورد. وی همچنین سرپرستی «مجله آفریقایی»[۴] و «انجمن تاریخ الجزایر»[۵] را بر عهده داشت. «اسكار مك‌كارتی» كه از سال ۱۸۶۹ تا ۱۸۹۰ این مسئولیت را داشت، جغرافیدانی محقق بود. «شارل دوفوكو»[۶]، محقق و مبلغ مذهبی (۱۸۵۸- ۱۹۱۶k آن ژآن ) توانست گروه اعزامی مراكش مك‌كارتی را روانه كند. «امیل موپاس»[۷] كه از سال ۱۸۹۰ تا ۱۹۱۶ مدیریت كتابخانه را بر عهده داشت، زیست‌شناسی بود كه به‌واسطه مطالعه درباره جنسیت گروهی از جانوران میكرسكوپی، در اروپا شهرت داشت. و بالاخره «گابریل اسكوئر»[۸] كه در سال‌های ۱۹۱۶تا ۱۹۴۸ عهده‌دار این سمت بود، به‌واسطه آثاری كه در باره تاریخ الجزایر نوشته بود شهرت داشت. دو مجموعه اهدایی قابل توجه، به كتابخانه‌های شخصی «استفان گسل»[۹] باستان‌شناس (۱۹۳۲-۱۸۶۴) و «پیر سوورگنان دوبرازا»[۱۰] محقق آفریقایی (۱۹۰۵-۱۸۵۲) تعلق داشت.
كتابخانه ملی مجموعه نفیسی بالغ بر ۰۰۰‚۷۰ جلد درباره الجزایر، مراكش و تونس دارد كه به «مجموعه مغرب»[۱۱] معروف است. دستنوشته‌های مربوط به تاریخ الجزایر در قرون هفدهم و هجدهم، در حراج كتابخانه‌های شخصی در دهه ۱۹۵۰خریداری شد.
كتاب‌های چاپی مجموعه مغرب شامل آثار قرون هفدهم، هجدهم و نوزدهم است كه به دوره تاریخی پیش از سال ۱۸۳۰ (یعنی زمانی كه الجزایر مستعمره فرانسه شد) بازمی‌گردد. منابع پس از سال‌های ۱۸۳۰، یكجا گردآوری شد كه شامل آثار منحصر به فردی همچون تصویری از موقعیت مؤسسات فرانسوی در الجزایر در سال‌های ۱۸۳۸ تا ۱۸۶۸، كتاب ۳۲جلدی «اكتشاف علمی الجزایر»[۱۲] مربوط به سال‌های ۱۸۴۴ تا ۱۸۵۴، و مجلاتی همچون «تصویر الجزایر»[۱۳] و «الاكبر» است. در زمان استقلال الجزایر به سال ۱۹۶۲، كتابخانه ملی این كشور مجموعه مستند و عظیمی را در نبرد آزادیبخش ملی ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۲، یكجا در اختیار گرفت.
● فعالیت‌ها و خدمات:
اقدام به‌عنوان مراكز امانت بین‌كتابخانه‌ای، تهیه و تدوین كتابشناسی ملی، مركز واسپاری قانونی، گردآوری و حفظ و نگهداری مواد كتابخانه‌ای.
● مجموعه‌ها:
كتابخانه ملی مجموعه‌ای بالغ بر ۰۰۰‚۳۵ جلد كتاب، و تالاری به گنجایش ۴۵۰ نفر دارد و دارای ۵۰۰‚۳ نسخه خطی است كه بیشتر آن‌ها نسخه‌های خطی در رشته‌های مختلفی چون الهیات، حقوق، صرف و نحو زبان عربی، شعر، تاریخ، جغرافیا، طب، فلسفه و اخترشناسی است. این نسخه‌های خطی مربوط به قرون ۱۱ تا ۱۳ است كه به‌لحاظ دوره تاریخی، منحصربه‌فرد و نادرند و تصاویرشان دارای ارزش فراوان است؛ به طور مثال نسخه نفیس «الموطا» مجموعه‌ای از پندهای اخلاقی است كه در سال ۶۱۵ قمری توسط «الموحد ابویوسف یعقوب» تالیف شده، یا قرآن هشت ضلعی كوچكی با حاشیه آبی و طلایی كه توسط یك ایرانی به نام «عمادبن ابراهیم» در سال ۱۰۲۸ قمری نوشته شده جزو این مجموعه نفیس است. در سال ۱۹۵۸ كتابخانه ملی مجموعه‌ای مشتمل بر ۰۰۰‚۴۰۰ جلد كتاب و ۱۲۰۰ نشریه جاری داشت. در سال ۱۹۶۶ این مجموعه به ۰۰۰‚۶۰۰ جلد و در سال ۱۹۷۶ به ۰۰۰‚۷۰۰ جلد افزایش یافت، كه بیشتر آثار این مجموعه به زبان فرانسوی است. علاوه بر این، ۰۰۰‚۱۵۰ اثر به زبان عربی و ۱۵۰۴ مجله به زبان‌های گوناگون در این مجموعه به چشم می‌خورند.
در سال ۱۹۸۱، مجموعه كتابخانه ملی بالغ بر ۸۵۰‚۷۶۵ جلد كتاب به زبان‌های خارجی، ۷۳۹‚۱۸۱ جلد كتاب عربی، ۰۰۰‚۲ حلقه میكروفیلم، ۲۵۰‚۴ صفحه صوتی، ۳۶۰ نقشه و ۰۰۰‚۲ نشریه ادواری بود كه ۹۸۰ عنوان آن‌ها جاری است. تا سال ۱۹۸۶، تعداد كل منابع كتابخانه به ۰۰۰‚۰۴۰‚۱ (در مساحت ۰۰۰‚۱۸۰‚۳۸ متر مربع) با ۱۳۹۷۰ عضو رسیده بود.
● حوزه‌های موضوعی:
گرچه مطالب گردآوری‌شده در این كتابخانه همه زمینه‌ها را در برمی‌گیرند، موضوع‌های علوم انسانی در آن بیشتر به چشم می‌خورند.
● ورودی‌ها:
كتاب، نشریه، نسخه خطی، نت‌های موسیقی، فیلم، و مواد صوتی.
● انتشارات:
كتابخانه ملی به‌عنوان وارث منابع مكتوب، «كتابشناسی الجزایر»[۱۴] را كه به ثبت كتاب‌های دریافتی از طریق واسپاری قانونی می‌پردازد (سالی دو بار)، كتابشناسی‌های تخصصی و همچنین راهنمای نشریات و چند مجموعه عربی و فرانسوی را منتشر می‌كند[۱۵].
اطلاعات تماس:
▪ [phone] تلفن
▪ http://www.dctd.cerist.dz/ پایگاه وب
http://www.Library.uq.edu.au/ssah/jeast/a-d.htm۱
▪ Bibliotheque Nationale نشانی
AV>Frantz Fanon,
Algiers
Algeria

پانوشتها:
۱. Genty de Bussy
۲. Adrien Berbrugger
۳. L&#۰۳۹;Algerie Historigue Piltoresgue et Menumetsle
۴. Revue Africaine
۵. Algerian Historical Society
۶. Charles de Foucauld
۷. Emile Maupas
۸. Gabriel Square
۹. Stephane Gsell
۱۰. Pierre Sovorgnan de Brazza
۱۱. Maghreb Collection
۱۲. L&#۰۳۹;Exploration Scientifque de L&#۰۳۹;Algerie
۱۳. Monitewr Algerien
۱۴. Bibliographie de l&#۰۳۹;Algrie
۱۵. National Library of Algeria. available at: http://www.dctd.cerist.dz (۵ may ۲۰۰۳)

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران