اسکیزوفرنی

اسكیزوفرنی یكی از وخیم ترین اختلالات روانی است و افراد مبتلا به آن با انواع مختلف هذیان ها و توهم ها دست به گریبانند. بیش از یك صد سال است كه این بیماری به عنوان یك معمای حل نشده برای روان پزشكان و پژوهشگران علم اعصاب باقی مانده و علت آن هنوز كاملاً مشخص نیست. ۵۰ تا ۶۰ درصد بیماران مبتلا به این اختلال صداهایی را می شنوند كه گاهی اوقات این صداها باعث ایجاد رفتار هایی جنون آمیز در این افراد می شود و حتی باعث می شود كه در اغلب موارد آنها دست به خودكشی بزنند. البته نباید تصور كنید كه این بیماران دروغ می گویند زیرا ابزار های پیشرفته نشان می دهند كه در مغز آنها فعل و انفعالاتی رخ می دهد و در واقع آنها هرچه می گویند، می شنوند. علاوه بر هذیان های شنوایی كه جزء جدا نشدنی این بیماری هستند، هذیان های گزند و آسیب نیز از شایع ترین علائم اسكیزوفرنی محسوب می شوند. در این هذیان ها اسكیزوفرن ها این طور بیان می كنند كه مورد آزار و اذیت، تعقیب، جاسوسی، توطئه یا تمسخر قرار دارند. از انواع دیگر هذیان ها در این بیماران هذیان های انتساب هستند. در این هذیان ها فرد مبتلا احساس می كند كه حركات مخصوص، اظهارات، عباراتی از كتاب ها و روزنامه ها، قطعه های مختلف اشعار و... او را مورد انتساب و خطاب قرار می دهند. علاوه بر هذیان ها توهم نیز به صورت های مختلف در این بیماران ظاهر می شود و هر پنج حس آنها را درگیر می كند. مثلاً ممكن است بیمار بویی را حس كند یا صدایی را بشنود و نسبت به احساس آن هیچ شكی به خود راه ندهد. از محسوس ترین و شایع ترین این توهم ها نیز توهم شنوایی است و به صورت شنیدن صداهای آشنا و ناآشنا تجربه می شود. در این بیماران یك توهم هایی در موقع خواب یا بیداری تجربه می شوند. شنیدن چند صدا كه با هم در حال گفت وگو هستند یا صداهایی كه در مورد شخص، مشغول اظهار نظر هستند، شنیدن صدای وزوز در سر و... مدام هیجانات فرد مبتلا را دستخوش دگرگونی می كنند. توهم بینایی نیز بر این صورت است كه بیمار فرد یا موجودات وحشتناكی را می بیند كه باعث ایجاد تحریكات شدید در او می شوند. مشكل این بیماران فقط به همین جا ختم نمی شود. فقدان قدرت سخن گفتن، سردی عاطفی و كاهش اراده نیز در تعریف بیماری آنها باید گنجانده شود. مشخصه سردی عاطفی در این افراد چهره بی تحرك است. ممكن است كه گاهی شما خنده ای را در صورت آنها ببینید اما بیشتر اوقات هیجانات آنها روبه كاهش است. اگر بیشتر به روابط آنها با اطرافیان و دوستانشان دقت كنید این بی تفاوتی و سردی را می توانید كاملاً مشاهده كنید. آنها برای پاسخ دادن به سئوالات اطرافیانشان از جملات كوتاه و مختصر استفاده می كنند كه گهگاهی نیز پاسخشان بیهوده و نامشخص است. البته این نداشتن قدرت تكلم با عدم تمایل بر صحبت كردن متفاوت است و ملاحظه روابط فرد با اطرافیان این مشكل را كاملاً توجیه می كند. كاهش قدرت اراده آنها نیز با ناتوانی برای انجام فعالیت های روزمره مشخص می شود. در این حالت ممكن است فرد بیمار یك جا بنشیند و به شركت در فعالیت ها توجه اندكی نشان دهد. همین علامت فقدان اراده در این بیماران در محیط های مختلف كاری، خانوادگی و... مشكلات زیادی را به وجود می آورد و باعث تشدید بیماری آنها می شود. علاوه بر همه این علائم این بیماران از پیشرفت تحصیلی اندكی برخوردارند و با انواع مختلف اضطراب ها و هراس ها در طول زندگی خود روبه رو می شوند.
خودكشی در سراسر زندگی، این افراد را تهدید می كند. خشونت، سوء مصرف مواد و گرایش به الكل، استفاده مكرر از سیگار، به خصوص سیگارهای دارای نیكوتین بیشتر، رفتارهای تشریفاتی و وسواسی، كاهش امید به زندگی و... همواره همراه این بیماران است. بیماری اسكیزوفرنی حداقل به مدت ۶ ماه طول می كشد و معمولاً از دوران كودكی یا نوجوانی شروع می شود. مقایسه افراد مبتلا با سایر افراد نشان می دهد كه اسكیزوفرن ها قادر نیستند آنچه را كه از آنها انتظار می رود یاد بگیرند. بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد این افراد هیچ وقت ازدواج نمی كنند و بسیاری از آنها تماس ها و روابط محدودی دارند. افزایش خطر ابتلا به این بیماری در رابطه با عوامل پیش از تولد و عوامل دوران كودكی نیز مشاهده شده است. برای مثال ابتلای مادر به آنفلوآنزا در دوران بارداری یا گرسنگی كشیدن در این دوران، مشكلات زایمانی، عفونت دستگاه عصبی در دوران كودكی و... همگی می توانند در ایجاد این بیماری سهیم باشند.
اسكیزوفرنی در میان كشورهای در حال توسعه دارای روند سخت تری نسبت به كشورهای صنعتی است. البته این بیماری در سراسر جهان مشاهده شده و افزایش خطر آن نیز در شهرها نسبت به روستاها بیشتر گزارش شده است. همه گیری و شیوع این بیماری در مردان بیشتر از زنان است. البته زنان دچار بیماری های خلقی هذیان و توهم می شوند ولی مردان بیشتر دچار بی تفاوتی، بی ارادگی و كناره گیری از اجتماع می شوند. شیوع اسكیزوفرنی یك تا یك و نیم درصد در سال است و انتقال آن از طریق وراثت و ژنتیك تقریباً به اثبات رسیده است.
در حال حاضر داروهای متعددی برای این بیماری در دسترس هستند. البته انواع مختلف این داروها (داروهای ضدجنون) فقط در كنترل و جلوگیری از تشدید این بیماری موثرند و در درمان قطعی این بیماری نقشی ندارند. روان درمانی فیزیكی از اركان درمان ابتلا به اسكیزوفرنی است. البته رفتار درمانی فردی و خانوادگی و گروهی نیز در این گروه قرار می گیرند. حدود یك سوم بیماران كاملاً بهبود یافته و به زندگی عادی خود برمی گردند. در یك سوم دیگر نیز همه علائم بیماری از بین نمی روند، ولی این گروه هم قادر به بازگشت به اجتماع و بازیابی بخش عمده ای از عملكردهای خود هستند و بالاخره یك سوم باقی مانده مبتلایان هیچ گاه بهبود قابل توجهی پیدا نمی كنند و نیاز به بستری های مكرر در بخش های روان پزشكی خواهند داشت.

سمیه شرافتی

منبع : وب سایت رسمی دکتر ابراهیم رزم پا