زن و کسب دانش

اسلام هرگز با علم آموزی زنان مخالف نیست و حتی رسول خدا - صلی الله علیه و اله و سلم- فرموده اند:
«طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه , الا ان الله یحب بغاه العلم»۱
کسب علم و دانش برهر مسلمانی واجب است همانا خدا دانش جویان را دوست دارد
هم چنین امام صادق- علیه السلام - فرمود:
«طلب العلم فریضه»۲
جستجو و یادگیری علم و دانش واجب است .
و حضرت امیرالمومنین علی- علیه السلام- فرمود:
«ایها الناس اعلموا ان کمال الدین طلب العلم و العمل به , الا و ان طلب العلم اوجب علیکم من طلب المال ان المال مقسوم مضمون لکم قد قسمه عادل بینکم و ضمنه و یسخی لکم و العلم مخزون عند اهله و قد امرتم بطلبه من اهله فاطلبوه» ۳
ای مردم بدانید کمال دین طلب علم و عمل به آن است . بدانید که طلب علم بر شما از طلب مال واجب تر است زیرا مال برای شما قسمت و تضمین شده عادلی (که خداست ) آن را بین شما قسمت کرده و تضمین نموده و به شما می رساند ولی علم نزد اهلش نگهداشته شده و شما مامورید که آن را از اهلش طلب کنید پس آن را بخواهید .
دین اسلام دین آگاهی و رشد و تکاپوست و هرگز حامی افراد تنبل و بی سواد نیست و هر زن و مردی را مکلف نموده به فراگیری علم و دانش، آنچنانکه در روایات بالا متذکر شدیم .
● « فضیلت علم »
حضرت موسی بن جعفر- علیه السلام - فرمود: روزی حضرت رسول اکرم- صلی الله علیه و اله و سلم - وارد مسجد شد دید جماعتی گرد مردی راگرفته اند فرمود: فقال :ما هذا ؟
چه خبراست ؟
فقیل علامه
گفتند علامه ای است
فقال و ما العلامه ؟!
حضرت فرمود : علامه یعنی چه ؟!
فقالوا له : «اعلم الناس بانساب العرب و وقائعها و ایام الجاهلیه و الاشعار و العربیه»
گفتند : داناترین مردم است که دودمان عرب و اتفاقاتی که در زمان آنها بوقوع پیوسته در زمان جاهلیت , اشعار عربی را می داند
فقال النبی -صلی الله علیه و اله و سلم -: «ذاک علم لا یضر من جهله و لاینفع من علمه»
پیغمبر- صلی الله علیه و اله و سلم - فرمود: اینها علمی است که نادانش را زیانی نمی رساند و عالمش را سودی نمی بخشد.
ثم قال النبی- صلی الله علیه و اله و سلم- : انما العلم ثلاثه :« آیه محکمه» او« فریضه عادله» او« سنته قائمه» ماخلاهن فهو فضل» ۴
سپس حضرت فرمود : همانا علم سه چیز است : اصول عقائد که همانا توحید و نبوت و امامت و معاد است و باید هرمکلفی اعتقاد بوجود خدا و هم چنین پیغمبران و امامت ائمه اطها ر- علیهم السلام - و اعتقاد به روز رستاخیز و قیامت داشته باشد و برای کسب این علوم باید زحمت بکشد و آن را بدست آورد . دومین علم , علم اخلاق و تزکیه نفس است باید خود را بشناسد و در راه خودسازی قدم بردارد .به فرمایش علی بن ابی طالب- علیه السلام - : «رحم الله امرءا عرف قدره و علم من این , فی این , الی این »
خدا رحمت کند مردی را که قدر خودش را بشناسد و بداند ازکجا آمده در کجاهست و به کجا خواهد رفت ؟
یک چنین شخصی که توجه کند به مبدا خلقت خود و علت و سبب آمدنش را به این کره خاکی بداند حتما درپی کسب فضائل اخلاقی تلاش می کند و رذائل اخلاقی اش را از بین می برد و چون می داند درپی این جهان, جهان دیگری هم هست و او حیات دائمی دارد پس چه بهتر که حیات طیبه هم داشته باشد و این حیات طیبه درسایه علم تزکیه نفس و کسب صفات عالیه انسانی میسر می باشد.
سومین علم که پیامبر عظیم الشان اسلام- صلی الله علیه و اله و سلم- بدان اشاره داشتند علم شریعت و احکام است . مسائل حلال و حرام را دانستن و بسیاری از احکام را که با کسب آن در جامعه مسلمین نظم برقرار می شود و هرکس وظیفه خود را می داند و هرج و مرج و ناامنی رخت بر می کند و این نیست جز در سایه دانستن احکام حلال و حرام که هر مکلفی از ابتداء سن بلوغ باید به آن عمل کند.
پس وظیفه یک مسلمان واقعی بسیار سنگین و خطیر است درراه علم اندوزی و فراگیری علم , و بیشتر از این علوم یاد شده فضل و فضیلتی استکه بود ونبودش سود و زیانی نمی رساند.
ازامام صادق- علیه السلام - روایت شده که
قال : «اذا اراد الله بعبد خیرا فقهه فی الدین» ۵
چون خدا خیر بنده ای را بخواهد او را دردین دانشمند کند.
و نیز امام باقر- علیه السلام - فرمود:
قال :«الکمال کل الکمال التفقه فی الدین والصبر علی النائبه و تقدیرالمعیشه»۶
کمال انسان و نهایت کمالش دانشمند شدن در دین و صبر در بلاء و اقتصاد در زندگی است .
قال رسول الله- صلی الله علیه و اله و سلم – «تعلموا العلم فان تعلمه و مدارسته تسبیح و البحث عنه جهاد و تعلیمه من لا یعلمه صدقه و بذله لاهله قربه لانه معالم الحلال و الحرام »
پیامبرگرامی اسلام- صلی الله علیه و اله و سلم - فرمود: فراگیرید علم را بدرستی که آموختن علم حسنه است و گفت و شنود ازآن ثواب جهاد دارد و آموختن آن را به کسی که نمی داند صدقه است و آن را در اختیار اهلش قرار دادن وسیله تقرب است چرا که علم نشانه های حلال و حرام است.
آنقدر دین مقدس اسلام به فراگیری علم و دانش تاکید کرده که جای هیچ شبهه ای باقی نمی ماند که فراگیری آن از ضروریات است اما نه هر علمی , آن علومی که کارگشای دنیا و آخرت انسان باشد . آن علمی که فریضه است برهر زن و مرد بدون تردید علم دین است و احکام آن نه ریاضی و زبان و فیزیک و شیمی و...
اما متاسفانه در جامعه کنونی آنقدر که به علوم رسمی (فرضیات) اهمیت داده می شود , به علوم دینی کمتر توجه می شود.
● « حقوق زنان »
حضرت سجاد-علیه السلام – می فرماید:
«واما حق رعیتک بملک النکاح فان تعلم ان الله جعلها سکنا و مستراحا و انسان و واقیه»
و اما حق زیر دستت به وسیله ازدواج (که همسرت باشد) پس آن است که بدانی خداوند متعال او را قرار داده است موجب آسایش و آرامش و وسیله راحتی و مونست و نگهدارنده ات باشد.
زن نگهدارنده دین است که فرمود:
«من تزوج فقد احرز نصف دینه او ثلثا دینه »
هرکس زن بگیرد به تحقیق حفظ کرده نصف یادو ثلث دین خود را ( تردید بین نصف و دو ثلث ازآن جهت است که دو جور روایت شده) پس زن نگه دارنده شرف حیثیت مرد است به عفت خود و نگهدارنده مال اوست به حسن تدبیر و قناعتش.
زنی که هم در بیرون خانه کار می کند و هم درون خانه کوهی، از مشکلات است و با اندک فشاری از هم در می رود , او متوقع است اهل خانه او را درک کنند , زحمات درون خانه او را ارج نهند و مشکلی بر مشکلات او نیفزایند و بلکه باری را ازدوش او بردارند ,مرد هم که وارد خانه می شود جور دیگر متوقع است که اورا تکریم و احترام کنند و در یک چنین محیط ناامنی چطور ممکن است آرامش و آسایش برقرار باشد ؟ هر چیزی نظم خود را داشته باشد ؟ بچه ها آنگونه که باید تربیت شده باشند و به پدر ومادراحترام بگذارند و خود شالوده زندگی آرامی را در آینده بنا نهند؟
متاسفانه از زمانی که زنان ما به خود باوراندند که آنان هم باید دوشادوش مردان در محیط اجتماع کارکنند و صاحب منصب شوند و به اصطلاح دستشان در جیب خودشان باشند , نظم امور اجتماعی بهم ریخت .چه بسیار مردانی که با اشغال مشاغل مختلف از سوی زنان دچار معضل بی کار ی شدند و بدنبال آن انواع مفاسد اجتماعی و جرائم مختلف گریبانگیر جامعه شد.
یکی از عوامل مهم شاغل شدن زنان درحرف مختلف بکارگیری آنان با حقوقی اندک است و چه بسیار سودجویانی که از این طریق زنان بی نوا را استثمار کرده اند ودر مقابل کارهای سنگین و طاقت فرسا که در توان مردان است آنان را باحقوقی اندک به کار گمارده اند و زنان هم به این خفت تن در داده اند .
سن ازدواج در جامعه بالا رفته است و توان تشکیل زندگی در مردان روبه ضعف و کاستی نهاده است و علت آن معضلات بی کار ی مردان و بالا رفتن سطح سواد درزنان است .زنی که تحصیلات عالیه کرده و دارای شغل به اصطلاح آبرومندی هم شده هرگز تن به ازدواج با مردی که سطح سوادش از او کمتراست و شغل خوبی ندارد و یا بی کار است نمی دهد و زمینه ای برای تشکیل یک زندگی خدا پسندانه فراهم نمی شود.
و آن وقت است که جدا باید نگران یک چنین جامعه ای بود.
● مخلص کلام :
زن باید هنر زن بودن خودرا فراموش نکند و دچار خودفراموشی نشود و اموراتش را اهم و مهم کند وامری راکه اهم است انجام دهد ووظیفه خود را بداندتا محیطی امن و پراز لذت و آسایشی را برای اهل خانه و جامعه ای پویا و سازنده را برای پیشبرد اهداف عالیه مردان فراهم نماید که گفته اند:
ازدامن زن مرد به معراج می رود.
زنان باید قدر خود را بدانند و با تحمیل کارهای پرمشقت و زمخت که در توان مردان است خودرا ناتوان و فرسوده نکنند که آنان راکاری دیگر ست .
اللهم انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی و لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم

خانم م- وحیدیانفر
مدارک :
۱- اصول کافی جلد ۱ صفحه ۳۵
۲- همان ماخذ
۳-اصول کافی جلد ۱ صفحه ۳۵
۴- اصول کافی جلد ۱ صفحه ۳۷
۵-اصول کافی جلد ا صفحه ۳۹
۶- اصول کافی جلد ۱ صفحه ۳۹

منبع : مجمع جهانی شیعه شناس