معنویت و گفتمان

واژه معنویت از واژه لاتین Sprirtus به معنای نقش زندگی یا «روشی برای بودن» و «تجربه كردن» است كه با آگاهی یافتن از یك بعد غیرمادی به وجود می آید .مراد ما از این واژه در مقاله ، بیشتر ناظر به بعد غیرمادی آن دارد.
واژه معنویت از واژه لاتین Sprirtus به معنای نقش زندگی یا «روشی برای بودن» و «تجربه كردن» است كه با آگاهی یافتن از یك بعد غیرمادی به وجود می آید (ویلیام وست ، روان درمانی و معنویت ، ص ۲۵، مترجمان شیرافكن و). مراد ما از این واژه در مقاله ، بیشتر ناظر به بعد غیرمادی آن دارد و توجه به ابعاد فرامادی گزاره هاوآموزه های كتب مقدس ادیان مانند مبدا ومعاد وساحتهای روحی - روانی انسان ، نقشی كلیدی درتبیین علمی معنویت كتب مقدس دارد. در فرهنگ لغت نیز واژه Spirituality به «روحانیت ، معنویت ، عالم روحانی ، روحیه مذهبی و هیات كلیسایی» ترجمه شده است (آریانپور، فرهنگ دانشگاهی انگلیس فارسی ، ج ۲، ص۲۱۳۷.)
مناسب است اینجا اشاره شود كه خاستگاه معنویت مورد نظردرعصرحاضر، غرب وسنت مسیحی با محوریت فرانسه می باشدوبدیهی است كه پرداخت نظری معنویت درغرب ومعنویت درشرق به ویژه معنویت موجوددرحوزه ایرانی -اسلامی كه هانری كربن ، فیلسوف شهیرفرانسوی ، عاشق ودلباخته آن شده بود، بحث بسیاردامن درازی است. واژه گفتمان ، به معانی متعددی آمده است كه ما در راستای نگارش این مقاله از مفاهیم «سخن گفتن ، گفتگو كردن ، سخنرانی كردن ، درس گفتن ، قدرت استدلال و بصیرت اجتماعی».
بیشترین مرادمان از بكارگیری این واژه مولفه های مفهومی گفته شده است. اما بایدتوجه داشت كه منظورازگفتمان معنویت ، حضورصاحب نظران معنوی ادیان دریك فضای معنویت گراست ؛ افرادی كه واقعا، نه به گونه ای تصنعی ، جستجوگرمعنویت ، باشند.
در ایران ، مفهوم گفتمان با نام میشل فوكو (۱۹۸۳-۱۹۲۶) وكتاب معروفش Lordre du discourse پیوند خورده است و مناسب ست این نكته را تذكر دهیم كه «حقیقت این است كه میشل فوكو فیلسوف یا تحلیل گر فلسفی مفهوم دانش (Savoir)و ساختارهای دانشی ، و سرانجام كاركردهای اجتماعی قدرت (Pouvoir)است ، نه كاشف چیزی به نام دیسكور و در تحلیل مرفولوژیك دانش به وجود قالب های معرفتی بنیادین به نام اپیستمه (episteme)در هر دوره زمانی ، و گسست هایی كه در روند معرفت بر اثر تغییر این قالب ها پیش می آید، پی می برد.» (میشل فوكو، نظم گفتار، ص ۸، باقرپرهام ،۱۳۸۰)
هرنوع گفتگو وگفتمانی ، شرایطی دارد و یك عمل (action)، یا به اصطلاح فنی و فلسفی ، یك فعل (act)است وبنابراین ، ازدیدگاه اخلاقی به درستی ونادرستی و از دیدگاه ناظر به واقع (factual) به توفیق وشكست متصف می شوند. هدف اصلی ، گفتمان باید حل مسائل مبتلا به بشر امروز باشد.
از شرایط موفقیت گفتمان معنویت كتب مقدس ادیان ابراهیمی می توان به شناخت وسیع وعمیق نمایندگان ادیان در موضوع معنویت و حقیقت جویی ایشان ، یاد كرد و از موانع تحقق این گفتمان می توان به خودشیفتگی (narcissism)تعصب (fanaticism)جزم و جمود (dogmatism) عدم تسامح و مدارا (intolerance)و به ویژه خرافه پرستی (superstitionism)دانست. (ملكیان ، مصطفی ، راهی به رهایی جستارهایی درعقلانیت ومعنویت ، ص۱۴۴) نكته دیگر این است كه مراد ما از گفتمان ، یك ارتباط كلامی معنوی در قالبی علمی ، هدفمند وكارآمد و به روز است.

منبع:www.jamejamonline.ir

منبع : خبر گزاری فارس