نوشیدنی گوارا، سرچشمه بیماری‌ها

نوشابه‌های گازدار به عنوان رایج‌ترین نوشیدنی خنک، جایگاه ویژه‌ای را در سبد خانوار به‌خود اختصاص داده است، بطوری که آمارها نشان می‌دهد مصرف سالانه این نوشیدنی در ایران، چند برابر میزان استاندارد تعریف شده از سوی سازمان جهانی تغذیه است. این در حالی است که به‌رغم افزایش رشد مصرفی نوشابه‌های گازدار در چند دهه اخیر، میزان رشد شمار مصرف کنندگان لبنیات بسیار ناچیز و نامحسوس گزارش شده است.
مطابق با تحقیقات انجام شده از سوی کارشناسان حوزه علوم تغذیه، افزایش آمار طرفداران نوشیدنی‌های گازدار بویژه انواع نوشابه‌ها برابر با افزایش شمار مبتلایان بیماری‌های مختلف مانند پوکی استخوان، دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی در میان افراد جامعه است.
چاقی، مهم‌ترین عارضه‌ای است که افراد پس از مصرف طولانی مدت نوشابه‌های گازدار به آن مبتلا می‌شوند. محققان معتقدند اضافه وزن، سرچشمه ابتلا به بیماری‌ها و اختلالات جسمی و روانی است.
● جرعه‌های خطرناک
آب، شکر، گاز کربنیک و افزودنی‌های مجاز، ترکیبات اصلی تشکیل دهنده انواع نوشابه‌های گازدار هستند. دکتر محمدحسین عزیزی، مدیر گروه انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی در خصوص ترکیبات موجود در نوشابه‌های گازدار می‌گوید: آب‌ ماده اصلی به‌کار رفته در تهیه نوشابه‌های گازدار است، بطوری‌که در حدود ۹۰ درصد از این نوشیدنی‌ها را آب تشکیل می‌دهد. میزان قند موجود در نوشابه‌ها حدود ۹ درصد بوده و یک درصد باقیمانده حاوی انواع طعم دهنده‌ها، اسانس، اسید‌های آلی و گاز کربنیک است.
دکتر عزیزی تصریح می‌کند اسیدهای آلی مانند اسید سیتریک، لاکتیک و... به‌عنوان طعم دهنده نوشیدنی به‌کار رفته و سبب ترش شدن طعم نوشابه می‌شوند.
همچنین گاز کربنیک نیز به صورت محلول در آب به نوشابه اضافه می‌شود.
اسید فسفریک از ترکیبات مضری است که درتهیه نوشابه‌های گازدار بویژه نوشابه‌های سیاه رنگ استفاده می‌شود.
این اسید، مانند دیگر مواد اسیدی در غلظت‌های بالا برای سلامت بدن مضر بوده و سبب افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند پوکی استخوان می‌شود.
دکتر شمس‌‌الدین تبریزی متخصص تغذیه در خصوص تأثیر منفی اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار، می‌گوید: ترشح اسید هیدروکلریک (HCL) در معده تمام افراد طبیعی است بطوری که این اسید با PH ۵/۱ باعث اسیدی شدن محیط معده می‌شود. مصرف نوشابه‌های گازدار، به‌دلیل داشتن اسید فسفریک با PH ۵/۲ سبب می‌شود تنظیم اسیدیته معده فرد غیر متعادل شود. افزایش PH بزاق دهان پس از مصرف نوشابه (حدود چهار)، احتمال رشد باکتری‌ها و میکروب‌های دهان و پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
دکتر مرتضی صفوی، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در خصوص مضرات اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار می‌گوید: اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار مهم‌ترین عامل ایجاد پوکی استخوان در میان مصرف‌کنندگان است. کاهش میزان جذب کلسیم ناشی از مصرف نوشابه‌ها در مدت زمان طولانی از مهم‌ترین علل ابتلا به پوکی استخوان است.
این متخصص با اشاره به افزایش آمار مصرف سالانه نوشابه‌های گازدار در جامعه ایرانی به کاهش سن ابتلا به پوکی استخوان بویژه در میان زنان می‌گوید مطابق با آمار در چند سال گذشته سن ابتلا به پوکی استخوان به ۳۵ سال کاهش یافته، در حالی که در کشورهای توسعه یافته میانگین سن ابتلا به این بیماری خاموش ۶۰ تا ۷۰ سالگی گزارش شده است. افزایش مصرف نوشابه‌های گازدار و کاهش مصرف فرآورده‌های لبنی، مهم‌ترین علت ابتلا در سنین پائین به پوکی استخوان است.
● پس از نوشیدن
مصرف یک لیوان نوشابه گازدار، باعث بروز تغییرات متعددی در عملکرد سیستم ارگان‌های داخلی بدن می‌شود، مطابق با تحقیقات انجام شده در ۱۰ دقیقه اول پس از نوشیدن یک لیوان نوشابه، در حدود
۱۰ قاشق شکر به سرعت وارد بدن می‌شود (۱۰۰ درصد از میزان قند مورد نیاز بدن)، در ۲۰ دقیقه بعدی، میزان ترشح انسولین به سرعت بالا رفته تا افزایش قند خون را کنترل کند.
پس از آن کبد به منظور کنترل میزان قند خون، آن را به چربی تبدیل می‌کند.
۴۰‌ دقیقه پس از مصرف نوشابه، کافئین موجود در این نوشیدنی بطور کامل جذب می‌شود و فشار خون افزایش پیدا می‌کند.
ترشح دوپامین و افزایش متابولیسم بدن اتفاقی است که یک ساعت پس از مصرف نوشابه در بدن رخ می‌دهد.
اسید فسفریک موجود در نوشابه با کلسیم و منیزیم موجود در روده کوچک واکنش نشان می‌دهد و میزان کلسیم موجود در ادرار افزایش پیدا می‌کند.
تعادل میان الکترولیت‌های بدن در اثر افزایش دفع کلسیم و منیزیم از طریق ادرار به هم خورده و کلیه‌ها با نارسایی و کاهش خون‌رسانی مواجه می‌شوند و فرد احساس تشنگی می‌کند.
احساس خواب‌آلودگی یک ساعت پس از مصرف نوشابه، در اثر افت میزان قند خون و تمایل به مصرف یک ● لیوان دیگر نوشابه
گاز دار برای جبران کافئین از دست رفته، از دیگر نتایج مصرف یک لیوان نوشابه چند ساعت پس از مصرف آن است.
دکتر مرتضی صفوی معتقد است: کافئین موجود در نوشابه‌های گازدار اعتیاد آور است و در صورت مصرف این نوشیدنی در مدت زمان طولانی، فرد تنها با نوشیدن مکرر نوشابه احساس سرخوشی می‌کند.
این متخصص، افزایش بی‌قراری و ناآرامی و کم خوابی را از دیگر عوارض مصرف نوشابه‌های گازدار بویژه در کودکان می‌داند و معتقد است: تحقیقات نشان می‌دهد مصرف بیش از حد نوشابه‌های گازدار در کودکان بیش فعال می‌تواند منجر به افزایش علائم این اختلال مانند کاهش تمرکز یادگیری، پرخاشگری و بی‌خوابی شود.
پژوهشگران معتقدند مصرف طولانی مدت نوشابه‌های گازدار می‌تواند سبب افزایش احتمال ابتلا به افسردگی بویژه در زنان پس از ورود به دوره یائسگی شود. پوسیدگی دندان‌ها، افزایش احتمال ابتلا به سنگ کلیه، پیری زودرس پوست و ایجاد چین و چروک و افزایش اشتها از دیگر عوارض مصرف نوشابه‌های گازدار است.
دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص تغذیه، برخی افزودنی‌ها و طعم‌دهنده‌های غیر مجاز به‌کار رفته در تهیه نوشابه‌های گازدار را از عوامل بیماری‌زا و مضر برای سلامت بدن بویژه در کودکان معرفی می‌کند و معتقد است در صورتی‌که در ساخت نوشابه‌های گازدار از رنگ‌ها و افزودنی‌های غیر مجاز استفاده شود، می‌تواند در طولانی‌مدت باعث افت تمرکز و بروز برخی بیماری‌های خطرناک شود.
جایگزین‌های مناسب
متخصصان، مصرف نوشیدنی‌های فاقد گاز و شکر و افزودنی‌ها را جایگزین مناسبی برای انواع نوشیدنی‌های گازدار معرفی می‌کنند.
دکتر مرتضی صفوی، توصیه می‌کند: با تغییر شیوه زندگی، نوشیدنی‌هایی مانند آب، عرقیات و دوغ‌های طبیعی جایگزین نوشابه‌های گازدار شود. باید توجه داشت مصرف انواع دلستر و دوغ‌های گازدار نیز می‌تواند خطرآفرین باشد.
گاز کربنیک و نمک زیادی که در ساخت برخی دوغ‌ها استفاده می‌شود یا شکر موجود در انواع دلسترها برای سلامتی مضر بوده و این دسته از نوشیدنی‌ها نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای نوشیدنی‌های گازدار باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصریح می‌کند: یک لیوان دوغ فاقد نمک و گاز، ۵۰ درصد از یک سهم لبنیات روزانه مورد نیاز را تأمین می‌کند.
باید توجه داشت دو تا چهار سهم لبنیات مصرفی می‌تواند میزان مواد معدنی و ویتامین‌های مورد نیاز بدن را تأمین کند.
شربت آبلیمو و عرقیات گیاهی مانند بهار نارنج، بیدمشک و نعنا نیز از دیگر نوشیدنی‌های مفید برای حفظ سلامت بدن است.نوشیدن چای سبز، شیر سویا و مصرف شکلات تلخ در افراد وابسته به مصرف کافئین می‌تواند در کاهش استفاده از نوشابه‌های گازدار مؤثر باشد.

مهتاب محمدی

منبع : روزنامه ایران