درد دارو

نسخه دارو در دستهایش مچاله شده است. تهران سومین روز گرمای بالای ۴۰ درجه اش را می گذراند و او از هفتمین داروخانه بزرگ شهر، در حالی كه عقربه های ساعت بر روی عدد ۱۲ ثابت مانده، ناامید بازگشته است. زن لب های خشك شده اش را با زبان تر می كند و می گوید: “این داروخانه دارویم را دارد، اما طرف بیمه من نیست.”
●مصرف دارو: بی رویه یا غیرمنطقی؟
یكی از مشكلات مردم و مصرف كنندگان دارو، نحوه تعلق گرفتن یارانه دولتی به اقلام دارویی و چگونگی حمایت بیمه های درمانی از بیماران در برابر اقلام مختلف دارویی می باشد. در حال حاضر واردات انواع داروهای خارجی در كنار محصولات تولیدی بیش از۶۰ كارخانه داخلی تولیدكننده دارو كه داروهای مشابه را با قیمت های متفاوتی عرضه می كنند، بازار داروی كشور و متولیان آن (وزارتخانه های بهداشت و رفاه و تأمین اجتماعی) را با وضعیت ویژه و متفاوتی رو به رو ساخته است. براساس تحقیقات خبرنگار <اقتصاد ایران>، بیمه درمانی معمولاً ارزانترین نوع داروها را زیر چتر حمایتی می گیرد كه این موضوع اعتراض بیماران را به همراه داشته است، به ویژه اینكه مردم در مورد رابطه مستقیم قیمت و كیفیت داروهای داخلی در تردید به سر می برند. پزشكان و داروسازان نیز از كاركرد برخی از بیمه های درمانی و مهلت سرآمد تسویه حساب ها گله مندند. در مقابل، متولیان بیمه های درمانی از تعدّد تخلفات داروخانه ها شكوه می كنند. این در حالی است كه به گفته دكتر باقر لنكرانی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، مصرف آنتی بیوتیك ها در ایران ۲ تا ۳ برابر متوسط مصرف جهانی است.
●بهترین راه حل: ارتقای الگوی تولید و مصرف دارو
به گفته برخی از پزشكان و داروسازان، مواد اولیه داروهای داخلی از مواد نامرغوب، كم كیفیت و ارزان قیمت وارداتی تهیه شده است. در عین حال، یكی از دلایل افزایش تقاضا و مصرف دارو در ایران، پایین بودن كیفیت داروهای داخلی عنوان می شود؛ هرچند نباید از نحوه تشخیص و تجویز دارو و تأثیرات تجویزهای اشتباه برخی از پزشكان كه ضررهای بسیاری در پی دارد، غافل ماند. به گفته دكتر رسول دیناروند، معاون غذا و داروی وزارت بهداشت، پزشكان ایرانی در هر نسخه خود حداقل دو برابر متوسط جهانی، دارو تجویز می كنند. از این دیدگاه، به نظر می رسد با آموزش مداوم پزشكان در كنار ارتقای سطح دانش عمومی در مورد سلامت و ایمنی و ابزارهای رسیدن به آنها، می توان به كاهش مصرف دارو در كشور امید بست. این در حالی است كه هم اكنون ۴۵ درصد ۱۲۸ انجمن علمی پزشكی ثبت شده در كشور به نوعی در تجویز دارو نقش دارند. اما وزیر بهداشت اعتقاد دارد كه انجمن های یاد شده نقش خود را در منطقی كردن تجویز دارو توسط پزشكان كشور آن طور كه باید و شاید بازی نمی كنند.
مورد دیگری كه ارتباط مستقیم با مصرف غیرمنطقی دارو در كشور دارد، به نحوه مصرف دارو توسط بیماران مربوط می شود كه از الگوی صحیحی پیروی نمی كند. خانم دكتر ظاهری، داروساز داروخانه ای در میدان ونك تهران، در این باره به <اقتصاد ایران> می گوید: “بیش از ۷۰ درصد بیمارانی كه به داروخانه ها مراجعه می كنند، اقلامی از داروهای خود را نمی خواهند. این مسأله نشان می دهد كه آنها دوره های درمانی خود را به صورت كامل طی نمی كنند.” دكتر باقر بهرام، پزشك عمومی نیز عواقب كامل نكردن دوره درمان دارویی توسط بیماران را مقاوم شدن بدن در برابر بیماری و در نتیجه، بروز وخیم تر بیماری در دفعه بعد و در نهایت، زیاد شدن تعداد و حجم اقلام دارویی برای مداوا بر شمرده و می افزاید: “به اینها سلب اعتماد بیمار از دارو را هم بیفزایید؛ حال اینكه خود بیمار مسبّب این وضعیت بوده است.
در همین راستا دكتر افشین كازرونی، متخصص پوست، معتقد است كه میزان دقت، نوع شخصیت و سطح تحصیلات بیماران در نحوه مصرف داروی آنها بسیار مؤثر است. یك متخصص قلب هم به رابطه مستقیم سطح آموزش رسانه های جمعی و بهبود الگوی مصرف بیماران اشاره می كند. دكتر ناظم در این زمینه می گوید: “از آسیب های اطلاع رسانی ضعیف رسانه های جمعی نباید غافل شویم. برخی برنامه های رسانه ها به حدی جنبه های ظریف بهداشتی - درمانی را مورد بی دقتی قرار می دهند كه در بسیاری از موارد در بیماران توهم دكتر بودن به وجود آمده است، به طوری كه دیگر حاضر نیستند توصیه های پزشكان را بپذیرند و به نوعی خود را صاحب نظر می دانند.” به این موارد باید ارزان بودن قیمت دارو نسبت به متوسط قیمت جهانی را افزود كه موجب افزایش مصرف دارو در كشور شده است، به طوری كه دارو خصوصاً انواع مسكّن، بخشی از “سبد غذایی” خانوارهای ایرانی را تشكیل می دهد.
●كیفیت داروهای خارجی: واقعیت یا توهم
دكتر امینی، داروساز داروخانه دیگری در تهران، بسته بندی شكیل و مخاطب شناسی دقیق شركت های تولیدكننده خارجی و میزان تبلیغات را در افزایش تقاضای داروهای خارجی در ایران مؤثر دانسته و می گوید: “آمار دقیق و مستندات روشنی درباره واقعیت كیفیت بالای داروهای خارجی وجود ندارد. این مسأله شاید ریشه در تلقین مصرف كنندگان داشته باشد. اما عده زیادی از پزشكان و داروسازان داخلی معتقدند كه كیفیت داروهای خارجی به ویژه در داروهای تخصصی تر بسیار بهتر از انواع ایرانی آن است، به طوری كه گاه مستقیماً به بیماران خود داروی خارجی را توصیه می كنند آقای كازرونی، دكتر داروساز دیگری، در این باره می گوید: “اگر چه كیفیت داروهای خارجی در مقایسه با داروهای مشابه ایرانی در مرتبه بالایی قرار دارد، اما در انتخاب دارو توسط بیمار مسایل دیگری هم نقش دارند. برای مثال، وقتی بیماری ببیند كیفیت داروی ایرانی با داروی خارجی تفاوت چندانی ندارد، اما تفاوت قیمت آن ها بسیار زیاد است، با توجه به قدرت مالی اش دست به انتخاب (داروی ایرانی) می زند. این در حالی است كه برخی از پزشكان داخلی دلیل كیفیت پایین داروهای داخلی را واردات مواد اولیه ارزان و با كیفیت پایین می دانند كه موجب كاهش كیفیت داروهای تولید داخل شده است.”

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران