لینکلن سیاه

● درباره نمایشنامه «زبردست/ زیردست»
وقتی در یک نمایشنامه، اسم یک برادر، «لینکلن» و اسم دیگری «بوت» باشد پس بعید هم نیست ماجرا به تیراندازی «بوت» ختم شود. این را دست کم آنها که ماجرای ترور آبراهام لینکلن توسط جان ویلکز بوت در سال ۱۸۶۵ را می دانند، حتی قبل از تمام کردن نمایشنامه «زبردست/ زیردست» هم می توانند حدس بزنند. ضمن اینکه خود خانم «سوزان- لوری پارکس» نویسنده نمایشنامه هم سعی نکرده این شباهت تاریخی را پنهان کند، گرچه «دیوید رمی» در مقاله یی که در پایان نمایشنامه آمده به خواننده هشدار داده است زیاد تحت تاثیر این شباهت ها و ارجاعات تاریخی قرار نگیرد.
به هر حال «زبردست/ زیردست» چه ربطی به ماجرای «آبراهام لینکلن» داشته باشد و چه ربطش تنها در سطح ظواهر و اسامی باشد، یکی از نمایشنامه های خوب سال های اخیر امریکا است.
این نمایشنامه که اخیراً با ترجمه «آراز بارسقیان» در ایران منتشر شده ماجرای دو برادر است به نام های «لینکلن» و «بوت»؛ دو برادری که سرنوشت شان انگار توسط نام هایی که پدرشان رویشان گذاشته رقم خورده است.
در جایی از نمایشنامه، «لینکلن» به «بوت» می گوید؛ «من یه سیاهم که دارم نقش لینکلن رو بازی می کنم. می دونی، این یه جور تیکه یی از تخیل هر آدمیه.»
طنز سیاه «سوزان- لوری پارکس» خود را در سطرسطر این نمایشنامه به رخ کشیده است. طنز او طنزی است که گفت وگوهای خشن دو برادر سیاهپوست، طعنه ها و حتی خاطرات شان از روزهای گذشته، بر آن سایه می اندازد.
«سوزان- لوری پارکس» در مقدمه این نمایشنامه نوشته است ایده اصلی نمایشنامه «زبردست/ زیردست» را از یکی دیگر از نمایشنامه های خودش که هفت سال پیش از این نمایشنامه نوشته بوده، گرفته است، نمایشنامه یی که یکی از شخصیت هایش مردی است سیاهپوست که نقش آبراهام لینکلن را بازی می کند و مردم به سبک جان ویلکز بوت به این «لینکلن سیاه» شلیک می کنند.
در «زبردست/ زیردست» سوزان- لوری پارکس بار دیگر سراغ لینکلن نمایشنامه قدیمی اش رفته و به قول خودش، «خود را متوجه زندگی او در خانه اش» کرده است.
«زبردست/ زیردست» اولین نمایشنامه از «سوزان- لوری پارکس» است که در برادوی اجرا شده و در سال ۲۰۰۲ جایزه پولیتزر نمایشنامه نویسی را گرفته است.
در پایان ترجمه فارسی این نمایشنامه دو نقد هم درباره اش منتشر شده که یکی همان نقد «دیوید رمی» است با عنوان «استناد پارکس به شخصیت ها و رویدادهای تاریخی» که «نشمیل مشتاق» ترجمه اش کرده و دیگری نقد «کاترین دایبیک هلم» با ترجمه «آراز بارسقیان» است. «هلم» در این نقد به شخصیت دو برادر و روندی که در نهایت به فاجعه پایان نمایشنامه ختم شده، پرداخته است.
«زبردست/ زیردست» توسط نشر افراز منتشر شده است.

منبع : روزنامه اعتماد