۴۷ سند درباره حزب توده

در چند سال اخیر گرایش به زوایای ناشناخته تاریخ معاصر ایران ازجمله مهم ترین دلمشغولی های برخی ناشران گزیده کار ازجمله «اختران» بوده است.کتاب حاضر نیز که براساس اسناد موجود در بایگانی های آلمان شرقی نوشته شده از همین قسم است.
سرانجام اصلاحات گام به گام و دامنه دار سیاسی و اجتماعی ای که میخائیل گورباچف از سال ۱۹۸۵ (۱۳۶۴) در اتحاد جماهیر شوروی آغاز کرده بود، به آلمان شرقی، یکی از سرسخت ترین مخالفان اصلاحات در درون اردوگاه سوسیالیستی نیز رسید. دیوار برلین که قریب ۲۸ سال بر جان و روح مردم آلمان سنگینی می کرد، در نهم نوامبر ۱۹۸۹ (هجدهم آبان ۱۳۶۸) در میان شوق و شور مردم آلمان و در حیرت و ناباوری جهانیان فروریخت.
فروپاشی این نماد جنگ سرد با ابعادی باورنکردنی به طول ۱۶۶ کیلومتر و با ارتفاعی قریب به ۴ متر، پایان «سوسیالیسم واقعا موجود» را نیز رقم زد.با اضمحلال آلمان شرقی، حزب توده ایران یکی از تکیه گاه های اصلی خود را که قریب ۳۵ سال از حمایت مادی و معنوی آن بهره مند بود، برای همیشه از دست داد.
رهبری حزب توده که خطر فروپاشی آلمان شرقی را به خوبی دریافته بود، تظاهرات گسترده مردم آلمان شرقی را ساخته و پرداخته آلمان فدرال دانست. متاسفانه در میان کتاب هایی که در سال های اخیر پیرامون حزب توده ایران انتشار یافته اند، به جز اشارات کلی، کمتر نوشته ای به مهاجرت رهبران و کادرهای این حزب به آ لمان شرقی، اقامت طولانی و درگیری های دائمی آنها با دخالت های حزب «برادر» یا «حزب واحد سوسیالیست آلمان» پرداخته است.بررسی دوران مهاجرت این حزب در آلمان شرقی بدون مطالعه بایگانی ها آن کشور ناقص به نظر می رسد.
خوشبختانه، با وحدت دو آلمان بایگانی های آلمان شرقی نیز برای محققان گشوده شد. حتی دستیابی به مدارک مربوط به اشتازی، سازمان امنیت آلمان شرقی»، هم ممکن شد. تاکنون صدها هزار نفر از شهروندان آلمان شرقی سابق به مراکز این اسناد در وزارت کشور آلمان فدرال مراجعه کرده و با مطالعه پرونده های خود از چند و چون گرفتاری هایشان در آن زمان آگاهی یافته اند. کتابی که در دست دارید براساس اسناد موجود در بایگانی های آلمان شرقی و به انگیزه شناسایی حزب توده ایران در دوران مهاجرت در آن کشور نوشته شده است.
ایده اولیه نگارش این کتاب را مدیون دوستی آلمانی، هارالد مولر، هستم. او که متخصص سیاست خارجی آلمان شرقی است، هنگام تحقیقات خود به پاره ای از اسناد آن کشور درباره حزب توده نیز برخورد. کمک اولیه این دوست فاضل آغازی بود تا من به جست وجوی اسناد بایگانی شده آن کشور درباره حزب توده بپردازم. قرار بود مطالب مستقل و جداگانه ای را به همراه اسناد مربوطه در مجلات ایران به چاپ برسانم، که میسر نشد. با تشویق برخی از دوستانم بر آن شدم که مطالعات خود را به صورت مجموعه کنونی درآورم.
در این کتاب ۴۷ سند برای اولین بار به چاپ می رسند. به جز سه سند که نسخه اصلی آنها به زبان فارسی است، بقیه از زبان آلمانی به فارسی برگردانده شده اند. بخش های مختلف کتاب را همانگونه که در ذیل اشاره می شود، براساس موضوع و تا حد امکان توالی زمان انتخاب کرده ام و اسناد را در ضمایم جای داده ام. کتاب حاضر مشتمل بر ۱۱ فصل و ضمایم است. کتاب به رغم این که دارای مباحث تازه و بکری است اما نکته ای در آن رعایت نشده است و آن این که در فهرست مطالب در مقابل فصول، صفحه آن ذکر نشده است.

قاسم نورمحمدی
ناشر؛ اختران
چاپ اول؛ ۱۳۸۵
۲۰۰۰ نسخه
۳۲۵ صفحه

منبع : روزنامه کارگزاران