نقش تغذیه در پیشگیری و درمان سنگ‌های کلیه

مواد معدنی و اگزالات در لوله‌های ادراری موجود در كلیه‌ها ته نشین شده و با گذر زمان سفت و كریستالیزه می‌شود و این توده‌های تولید شده تحت عنوان سنگ‌های كلیوی نامیده می‌شوند. سنگ‌های كلیه در مجاری ادراری گیر كرده و سبب بسته شدن راه طبیعی ادرار و در نهایت احتباس ادراری می‌شوند. علائم سنگ‌های كلیوی شامل درد پهلوها، درد كمر و نواحی لگن و همچنین ظاهر شدن خون در ادرار است. این بیماری علل مختلفی دارد كه از جمله آنها می‌توان به عفونت، داروها و عوامل ژنتیكی اشاره كرد.آزمایش بر روی سنگ دفع شده مشخص می‌كند كه بیمار از چه غذاهایی بایستی پرهیز كند بسیاری از سنگ‌های كلیوی از كلسیم و اگزالات تشكیل شده‌اند. اختلالات غدد پاراتیروئید و یا مصرف بیش از حد پروتئین در رژیم غذایی باعث ترشح زیاد كلسیم در ادرار شده و توصیه می شود مصرف روزانه پروتئین‌هایی مثل گوشت قرمز، مرغ و ماهی بیش از ۲۰۰ الی ۲۵۰ گرم در روز نباشد.اگزالات در بسیاری از موادغذایی یافت می‌شود. غیر از پروتئین موادغذایی چون اسفناج، ریواس، چغندر، شكلات، چای، سبوس، آجیل، بادام و توت فرنگی حاوی اگزالات فراوان هستند و مصرف آنها باعث تشدید بیماری می‌شود.كلسیم را نبایستی در رژیم غذایی محدود كرد چرا كه كاهش كلسیم در غذاهای مصرف شده ممكن است سبب افزایش تولید سنگ‌های كلیوی شود. كلسیم در روده با اگزالات تركیب شده و باعث جلوگیری از جذب آن در خون می‌شود و بدین وسیله میزان ورود اگزالات به سیستم ادراری كم می‌شود. سدیم موجود در نمك طعام و موادغذایی شور باعث افزایش ترشح كلسیم در ادرار شده و مصرف آن بایستی محدود شود. قهوه نیز از جمله موادی است كه باعث افزایش ترشح كلسیم در لوله‌های ادراری شده و زمینه را برای ایجاد سنگ مستعد می‌كند. ذكر این نكته لازم است كه شربت‌های شیرین و مركبات باعث افزایش احتمال تشكیل سنگ‌های كلیوی می‌شوند.
مصرف آب در طول روز حداقل به میزان یك لیتر (چهار لیوان) در هر چهار ساعت باعث رقیق شدن املاح در ادرار و دفع سریع و راحت آنها شده و در این بیماران بسیار مفید است. مصرف سبزیجات و سایر موادغذایی پر فیبر باعث كاهش ترشح كلسیم در ادرار شده و غیر از مواردی كه در بالا به عنوان سبزیجات حاوی اگزالات بالا عنوان شد در افراد مبتلا به این بیماری بسیار مفید است.
▪ مواد مغذی در بیماران مبتلا به سنگ‌های كلیوی
- منیزیم: به شكل سیتراته در آرد گندم باعث كاهش تشكیل سنگ‌های كلیوی می‌شود.
- ویتامین B۶، گلوكوزامین سولفات و كوندروتین سولفات نیز باعث كاهش سطح اگزالات در ادرار می‌شود.
▪ پیشگیری و درمان سنگ‌های كلیوی
مصرف میوه‌های تازه، آووكادو، موز،كیوی، گیلاس سیاه، سبزیجات تازه، سیب زمینی، مارچوبه،تربچه، حبوبات، برنج قهوه‌ای، جو، ذرت، كنجد، زیره، گشنیز، رازیانه، آب هویج، آب كیوی، خیار، هندوانه
▪ درمان سنگ‌های كلیوی با داروهای گیاهی
گزنه خاردار، چای جاوا (نوعی نعناع كه در هندوستان می‌روید و در دمان این بیماری شكل دم كرده آن موثر است كه ادرارآور است و باعث افزایش حجم ادرار و دفع سنگ می‌شود، ریشه گیاهی به نام «خلا» كه شل كننده مجاری ادراری بوده و سنگ‌های بزرگ را راحت‌تر دفع می‌كند.
▪ درمان سنگ‌های كلیوی با استفاده از هوموپاتی
تجویز نوعی بوته از خانواده زرشك به نام «بربریس»، تجویز جنسی از گیاهان به نام «لیكوپودیوم» شامل گیاه كبریت یا دم اسب، «سارسا پاریلا» از گیاهان بیابانی، برگ توتون خشك شده یا «تاباكوم».
▪ درمان سنگ‌های كلیوی با استفاده از علم
«بو درمانی» یا آروماتراپی: بوی درخت اردج كه یك نوع سرو كوهی است به نام «جونیپر»، بوی رازیانه، بوی برگ گل شمعدانی، عطر لیمو كه به هنگام خواب بایستی بر بالش بیمار ریخته شود.
▪ درمان سنگ‌های كلیوی با استفاده از طب چینی
استفاده از درخت جنسه یا جنسان از خانواده «آرالیا» یا «پاناكس» كه در چین شمالی یافت می‌شود، آب بارهنگ، آب اسفرزه، برگ دارچین، «پوریا» كه نوعی قارچ است، افدرا، طب سوزنی .
دكتر رضا آمری نیا (www.amerinia.com)

منبع : روزنامه شرق