ضرورت طرح مهدویت در ادیان الهی

الف) ارائه تصویری زیبا و معقول از عصر ظهور
اعتقاد به منجی نه اندیشه‌ای شیعی و اسلامی، بلکه مفهومی جهانی و فراملیتی است و مکتب شیعه به عنوان مکتبی که منجی موعود را از خود و خود را منسوب به او می‌داند، تنها زمانی خواهد توانست دیگران را به موعود خود دعوت کند، اصول و باورهای خود را ترویج نماید و در جذب دیگران موفق باشد که معقول‌ترین، کامل‌ترین و زیباترین تصویر را از آن مرد آسمانی ارائه نماید. رویکرد دیگران به اندیشه موعود و پذیرش نظریه مصلح کل و واکنش بجا در برابر آن به تصویر زیبا و معقولی که از آن ارائه می‌شود بستگی دارد و این تصویر معقول و مستدل، تنها با پژوهش‌های موضوعی و تخصصی فراهم می‌آید.
ب) برنامه‌ریزی
دانستن اهداف، رفتارها و چگونگی اقدامات امام مهدی (عج) علاوه بر فواید علمی آن، به برنامه‌ریزی‌ها و رفتارهای ما نیز می‌تواند و بلکه باید سمت و سو ببخشد. ما با دانستن آنچه امام مهدی (عج) می‌خواهد بدان دست یابد، می‌توانیم زمینه‌های پیروزی او را فراهم آوریم و با تهیه عده و عده کافی بستر مناسبی برای دستیابی به اهداف عالی امام (عج) فراهم آوریم.
این نگاه جدا از آثار فردی آن می‌تواند تاثیر بسزایی در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور، حوزه‌های علمی، مجامع دینی و ... داشته باشد. به عنوان مثال اگر بنا باشد در عصر ظهور بیشتر انسان‌ها به دین اسلام بگروند، آیا شیعه به عنوان تنها مکتب حق برای پاسخ دادن به نیازهای مختلف فکری این جمعیت انبوه، خود را آماده کرده است؟ آیا محصولات فرهنگی او با نیازهای بشریت متناسب است؟
دانستن رخدادهای آینده جهان و چگونگی رفتار امام مهدی (عج) با غیر مسلمانان این وظیفه را بر دوش متولیان سیاست‌های کلی کشور می‌گذارد که در برنامه‌ریزی‌های کلان خود سیاست‌هایی را برگزینند که برآورنده نیازهای آینده بشریت نیز باشد.
ج) خرافه‌زدایی
از دیگر نکاتی که ضرورت پرداختن به این بحث و اهمیت آن را نشان می‌دهد خرافات و تحریف‌هایی است که به گونه‌ای گسترده در مباحث مهدویت راه یافته است. این خرافایت و تحریف‌ها که گاه به عمد از سوی مغرضان و دشمنان برای رزشت جلوه دادن چهره امام مهدی (عج) و حرکت جهانی او، و در نتیجه خرافی جلوه دادن مسئله ظهور موعود صورت می‌گیرد، رسالت سنگینی را بر دوش اندیشمندان و پژوهشگران گذارده است. برای نمونه می‌توان به این باور خرافی اشاره کرد؛ که امام مهدی (ع) در رویارویی با مردم ذره‌ای مدرا ونرمش از خود نشان نمی‌دهند، تمامی گناهکاران را گردن می‌زند، جوی خون به راه می‌اندازد و ...
● پیشینه بحث
جهان روزی را به چشمان خود خواهد دید که از ستم، کژی و تباهی خبری نباشد. انسان‌ها از رشد، کمال، معنویت و آگاهی برخوردار باشند. فقر و رنج و مشکلات از پهنه زمین برچیده شود. نه آسمان از ریزش باران نعمتش دریغ کند و نه زمین از نمایاندن سبزی و تازگی و خرمی‌اش بخل ورزد. در آن روز فرمانروایی از آن صالحان و قدیسان خواهد بود که خوبی‌ها و خوشی‌ها را به مردم هدیه می‌دهند و دل‌هاشان را با آسمان پیوند می‌زنند و این‌ها و هزاران هزار خوبی دیگر به برکت فرزندی از سلاله من خواهد بود که آخرین ذخیره الهی است و روزی خورشید وجودش از پس پرده غیبت طلوع خواهد کرد.
این وعده‌ای است که رسول گرامی اسلام (ص) بارها و بارها مردم را به برآورده شدنش نوید داده و دل‌های مسلمانان را آرزومند و شیفته آن کرده بود.
بسیار طبیعی است که مسلمان رنج کشیده، تشنه دانستن هر چه بیشتر درباره آن روز پر شکوه باشند و گاه همین پرسش‌ها و کنجکاوی‌ها مانند پرسش غیر مسلمانان- رسول گرامی (ص) را به سخن وامی‌داشت و زاویه‌ای دیگر از زوایای آن روز موعود را آشکار می‌کرد.
بر همین اساس ردپای بحث سرنوشت غیرمسلمانان را از همان آغاز طرح بحث ظهور امام مهدی (ع) باید جستجو کرد. سرنوشت غیر مسلمانان و اتفاقاتی که بر آنها می‌گذرد بخشی از حوادث آن روز موعود است که پیامبر اسلام (ص) و امامان معصوم (ع) متعرض آن می‌شدند و زوایایی از آن را آشکار می‌کردند و به تبع، محدثان و مفسران نیز با طرح آن دامنه بحث را وسعت می‌بخشیدند.
شاید کمتر کتابی را بتوان نام برد که به مسئله ظهور و حوادث آن پرداخته باشد، اما سخنی ولو به اختصار از عاقبت اهل کتاب و دیگر غیر مسلمین به میان نیاورده باشد. بسیاری از مفسران نیز در ذیل آیات مربوط به امام مهدی (عج) کم و بیش اشاراتی به این مسئله کرده‌اند. ابن عباس، قتاده، علی بن ابراهیم قمی، امین الاسلام طبرسی، علامه طباطبایی، صاحبان تفسیر نمونه و ... از جمله این مفسران هستند. در کتب روایی همچون بصائر الدرجات، اصول کافی، کمال الدین و تمام النعمه شیخ صدوق، غیبت شیخ طوسی، بحارالانوار علامه مجلسی و نیز ولو به اختصار روایات این مسئله ذکر شده است.
از میان دانشمندان معاصری که این مسئله را طرح کرده و پیرامون آن توضیحاتی داده‌اند می‌توان علامه قزوینی در کتاب الامام المهدی من المهد الی الظهور، آیت‌الله ابراهیم امینی در کتاب دادگستر جهان، آیت‌الله مکارم شیرازی در کتاب حکومت جهانی مهدی (ع) و آیت‌الله سیدمحمد صدر در موسوعه الامام المهدی جلد سوم (تاریخ ما بعد الظهور) را نام برد که از این میان کتاب اخیر از امتیازات و دقت‌ بیشتری در بحث برخوردار است و ما در این سلسله نوشتار از آن بهره‌های فراوانی برده‌ایم. لیکن طراحان این موضوع عمدتا به ذکر یک یا چند روایت اکتفا کرده‌اند و گاه که درصدد حل تعارض روایات برآمده‌اند بلافاصله و بدون بررسی زوایای مختلف بحث یک دسته را ترجیح داده و دسته دیگر را کنار نهاده‌اند. اما طرح موضوع به صورت مستقل همراه با بررسی جوانب و ابعاد مختلف آن و جمع‌آوری مجموعه آیات و روایات مسئله و نیز بررسی شواهد و قراین بحث و نیز بررسی سندی و استدلالی روایات و عرضه روایات بر آیات و ... کاری تفصیلی است که در هیچ یک از کتب دانشمندان نیامده است.

میثم آقادادی

منبع : روزنامه رسالت