توپ ورزش در زمین سینما

بازی‌های المپیک بهانه خوبی است تا به رابطه سینما و دنیای ورزش بپردازیم.
در نگاه اول هیچ ارتباطی بین دو دنیای سینما و ورزش دیده نمی‌شود. ولی صنعت سینما همیشه از مضمون‌های ورزشی بهره‌ گرفته است. ورزشکاران رشته‌های مختلف ورزشی ایده‌های خوبی برای تولید فیلم‌های سینمایی در اختیار فیلم‌سازان قرار می‌دهند. در این گزارش دو قسمتی درباره حضور ورزش در دو سینمای ایران و جهان صحبت می‌شود. البته صنعت سینما در مقایسه با فیلم‌هایی که در این گزارش دوقسمتی به آنها اشاره می‌شود، تعداد بیشتری فیلم ورزشی تولید کرده است.
در این گزارش سعی شده به فیلم‌ها و چهره‌های آشناتر و مهم تر اشاره شود. نکته‌ای که درباره المپیک پکن می‌توان به صورت ویژه گفت این است که ژانگ‌ییمو فیلم‌ساز سرشناس سینمای چین به‌عنوان کارگردان دو مراسم افتتاحیه و اختتامیه المپیک انتخاب شده است. او با همکاری چند فیلم‌ساز دیگر اجرای این مراسم را به عهده دارد.
در عین‌ حال، کمیته ملی المپیک چین با دعوت از چند فیلم‌ساز بین‌المللی، که مجید مجیدی هم از ایران در بین آنها حضور دارد، از آنها خواست فیلم‌های کوتاهی در باره بازی‌های ورزشی و المپیک کارگردانی کنند. قسمت دوم گزارش را ،که اختصاص به حضور ورزش در سینمای جهان دارد، در شماره آینده بخوانید.
این فقط قاسم جولایی شخصیت اصلی فیلم نوجوانانه «مسافر» (۱۳۵۳) عباس کیارستمی نبود که عشق و علاقه‌اش به ورزش و فوتبال، او را از شهرستان ملایر به ورزشگاه امجدیه تهران کشاند. صنعت سینما هم در ایران و هم در سطح بین‌المللی، در تمام سال‌های فعالیت خود، گوشه‌چشمی به فیلم‌های ورزشی داشته است. البته تعداد فیلم‌هایی که در نوع (ژانر) سینمای ورزشی ساخته می‌شود، قابل مقایسه با فیلم‌‌هایی نیست که در نوع‌های دیگر سینمایی ساخته می‌شود. شاید یکی از دلیل‌هایش این باشد که معمولاً فیلم‌های ورزشی با استقبال زیاد و خیلی خوب تماشاگران روبه‌رو نشده‌اند. با این حال دنیای سینما چندین فیلم ورزشی شاخص دارد که در یاد و خاطره تماشاگران مانده است.
در سینمای ایران فیلم‌های ورزشی، به مفهوم رایج آن، زیاد تولید نشده است و شخصیت‌های ورزشکار در طول قصه با مسائل و مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند که خیلی هم ورزشی نیست؛ در حقیقت ورزشکار بودن شخصیت اصلی قصه فیلم، بهانه‌ای برای خلق حادثه و هیجان است.
جمشید هاشم‌پور، بازیگر ورزشکار سینما، در چند فیلم نقش یک ورزشکار را بازی کرده است که ورزش در پس‌زمینه خط اصلی قصه آنها قرار دارد. در« آخرین تلاش» (۱۳۷۰، سیامک اعتمادی)، او قهرمان سابق کشتی و مربی یک باشگاه ورزشی است که در آستانه تعطیلی قرار دارد و رقیب او می‌خواهد برای انتقام، تعلیم پسر جوان وی را بر عهده بگیرد. هاشم‌پور در «ضربه طوفان» (۱۳۷۲، علی قوی‌تن) هم در نقش یک قهرمان مسابقه‌های اتومبیل‌رانی ظاهر می‌شود که درگیر یک سری ماجراجویی و حادثه می‌شود. امین حیایی هم در «اکواریوم» (۱۳۸۵، ایرج قادری) قهرمان اتومبیل‌رانی است که سودای سفر به آن سوی دنیا را دارد.
اما فیلم «سرعت» (۱۳۷۴، محمد حسین لطیفی)، قصه‌اش بر مبنای یک مسابقه اتومبیل‌رانی است. رقابت‌های موجود در این بازی‌ها، در خدمت معرفی یک ماشین تولید داخل کشور است و صحنه‌های زیادی از فیلم اختصاص به این مسابقه دارد. «روز باشکوه» (۱۳۶۷ کیانوش عیاری)، هیچ‌ صحنه ورزشی‌ای ندارد، ولی قصه‌اش در باره بازگشت یک ورزشکار به شهرستان محل زندگی‌اش است. ورود او با ورود یکی از مقام‌های عالی‌رتبه دولتی حکومت شاه همزمان شده است، در حالی که مسئولان می‌خواهند برای استقبال از این مقام سنگ تمام بگذارند، مردم به استقبال قهرمان مردمی خود می‌روند. محسن مخملباف هم در «بایسیکل‌ران» (۱۳۶۷) ، شخصیت اصلی فیلم را یک افغانی ورزشکار نشان می‌دهد که دست به یک مسابقه تک‌نفره ورزش دوچرخه‌سواری می‌زند.
با این وجود، سینمای کودک و نوجوان ایران حداقل دو فیلم سینمایی دارد که مضمون اصلی آن در ارتباط با ورزش است. خط پایان (۱۳۶۵، محمدعلی طالبی) قصه نوجوانی را تعریف می‌کند که می‌خواهد در یک مسابقه ورزشی اول شود و قبل از همه به خط پایان برسد، اما او در طول مسابقه یاد می‌گیرد که برای کسب عنوان قهرمانی باید اخلاق و عدالت را هم رعایت کند.
علی‌اکبر ثقفی هم در «فوتبالیست‌ها» (۱۳۷۰) تعدادی از ورزشکاران معروف مثل علی‌پروین، افشین پیروانی و حمید استیلی را در کنار چند بازیگر نوجوان قرار می‌دهد. این نوجوانان علاقه‌مند به فوتبال می‌خواهند به عضویت تیم منتخب فوتبال نوجوانان در بیابند، تا بتوانند در مسابقه‌ها شرکت کنند. علی‌رضا لرستانی، قهرمان ورزش کشتی هم سال ۱۳۷۲ در «دمرل» (یدالله صمدی) که فیلمی تاریخی است، نقش یک جوان روستایی را بازی کرد. قصه این فیلم هیچ ربطی به دنیای ورزش ندارد و علت انتخاب لرستانی به دلیل اندام قوی‌اش بود.

کیکاووس زیاری

منبع : همشهری آنلاین