نوشیدنی پر طرفدار جهان

چای یک نوشیدنی قدیمی است که از برگ‌های گیاهی همیشه سبز گرمسیری به نام Canellia sinsis تهیه می‌شود.
چای‌که پس از آب دومین نوشیدنی رایج در سراسر دنیا است در حال حاضر در ۵۰ کشور دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف سرانه چای بالغ بر حدود ۱۲۰ میلی‌لیتر در روز است.
با وجود اینکه شناخت فواید استفاده از چای بر سلامتی قدمت طولانی دارد، انجام تحقیقات علمی روی آن و اجزای تشکیل دهنده‌اش به کمتر از ۳ دهه اخیر باز می‌گردد.
سه نوع چای وجود دارد که عبارتند از چای سبز، چای سیاه، چای اوولانگ. چای سیاه بیشتر در اروپا و آمریکای شمالی و آفریقای شمالی استفاده می شود و چای سبز در آسیا و چای اوولانگ بیشتر در چین و ویتنام مورد استفاده قرار می گیرد.
● چای سیاه
پرمصرف ترین گونه چای در سراسر دنیا و نزد مردم جهان چای سیاه است که به چای تخمیر شده معروف است. در ضمن فرایندهای صنعتی چای سیاه که به روش تخمیری اکسیده شده و سپس آنزیم‌های موجود در آن نظیر پلی فنل اکسیداز، پیتیداز و... غیرفعال می‌شوند. این نوع چای حاوی کمترین مقادیر آنتی اکسیدان ها و بیشترین مقدار کافئین در مقایسه با دیگر انواع مرسوم آن است.
● چای سبز
برای تهیه چای سبز، پس از چیدن برگ‌های چای، آن را در معرض بخار قرار می دهند تا پیش از خشک شدن، آنزیم های پلی فنول و... آن غیرفعال شود. در این فرآورده، مقدار پلی فنول ها (مهمترین آنتی اکسیدان موجود در برگ سبز چای) بیش از چای سیاه بوده و خواص درمانی آن نیز بیشتر است.
● چای اوولانگ
چای اوولانگ نیز به وسیله اکسیداسیون ناقص برگ های چای به عنوان بخشی از فرایند حد واسط تهیه چای سیاه و سبز تولید می شود.به طور تقریبی ۷۸-۷۶ درصد چای تولیدی در دنیا چای سیاه و
۲۲-۲۰ درصد چای سبز و کمتر از ۲ درصد آن چای اوولانگ است.چای خواص طبیعی و درمانگر بی شماری هم دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ بیماری های قلبی- عروقی: ارتباط معکوسی میان دریافت فلاونوئیدها و بیماری های قلبی- عروقی وجود دارد و در افرادی که به مدت یک سال بیش از یک فنجان چای در روز مصرف می کنند در مقایسه با کسانی که چای نمی نوشند خطر حمله قلبی ۴۴ درصد کمتر است.
▪ فشار خون: فشار خون بالا می تواند فرایند تصلب شرائین را تسریع نماید. خطر پرفشاری خون در کسانی که روزانه ۵۹۹-۱۲۰ میلی لیتر چای می نوشند در مقایسه با افرادی که به هیچ عنوان چای نمی نوشند ۴۶ درصد کم تر است.
▪ کاهش چربی های خون: آنتی اکسیدان های چای می تواند با کاهش تغییرات اکسیداسیون LDL یا کلسترول با چگالی پایین، روند تصلب شرائین را کند نماید. در واقع بیشتر از آن که اثرات سودمند چای بر عملکرد قلبی عروقی به اثرات آن بر کاهش اکسیداسیون LDL بازگردد به تاثیر چای بر عملکرد دیواره عروق مربوط می شود.
▪ پیشگیری از سرطان ها: اثرات ضدسرطان چای، هم به نوع چای و هم به نوع سرطان بستگی دارد که این اثر مثبت در میان مردم آسیا که بیشتر از چای سبز استفاده می کنند در مقایسه با چای سیاه مورد استفاده اروپائیان بیشتر است که به محتوی بالاتر کاتکین ها (نوعی آنتی اکسیدان) در چای سبز در مقایسه با چای سیاه بازمی گردد. مصرف چای سبز احتمال ابتلا به سرطان های معده، پروستات، سینه، کولورکتال و کیسه صفرا را کاهش دهد.
▪ سلامت دهان و دندان: نوشیدن چای به دلیل وجود فلوراید طبیعی موجود در آن با کاهش پوسیدگی دندان همراه است. به علاوه عصاره چای سبز، باکتری های دهانی مانند اشرشیاکلی، استرپتوکوکوس و... را کاهش می دهد.
پلی فنول های چای اوولانگ از حمله باکتری ها به سطح دندان ها با کاهش آب لوتی استرپتوکوک ها و کاهش تولید اسید از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند.جوشانده های چای که از انواعی از چای سبز و چای سیاه تهیه می شود، فعالیت آمیلاز بزاق را در انسان ۷۰ درصد کاهش داده و به طور موثر از ایجاد فساد و پوسیدگی دندان ها توسط غذاهای حاوی نشاسته ممانعت می کند.
چای به خاطر منبع فلوراید موجود در خود می تواند پیشرفت فرایند پوکی استخوان را مانع شود و باعث افزایش تراکم استخوان و مانع از شکستن آنها شود.
▪ جذب آهن: مصرف همزمان چای سیاه با منابع آهن غیرهم ۹۴ - ۷۹ درصد دسترسی زیستی آهن را مهار می کند. برای پیشگیری از اثرات منفی نباید چای را بلافاصله بعد از وعده های غذایی استفاده کرد، همچنین مصرف لیمو به همراه چای می تواند مفید باشد.

علیرضا بی پروا

منبع : روزنامه همشهری