تمام آنان که در طلائیه ایستادند

در ادامه روایت خاطرات دفاع مقدس و لزوم توجه به جبهه های غرب و جنوب، این نوشتار به «طلائیه» و حماسه ای که در این شهر اتفاق افتاد می پردازد. حماسه ای که عشق به دین و سرزمین را بیان می کرد.
طلائیه تابع بخش هویزه و دهستان بنی صالح است و دارای قدمت چندانی نیست. شاید بتوان در این مناطق گروهی از «صائبین مندایی» را یافت که به گفته مورخان محل زندگی و امرار معاش خود را دهانه رودخانه کرخه و هورهای بین ایران و عراق انتخاب کرده اند. اینان گروهی از مسیحیان هستند که به یوحنا اعتقاد دارند و عیسی را جانشین او می دانند و تمام اعمال مذهبی آنان که مهم ترین آنها غسل تعمید است با آب انجام می یابد. اما آنچه «طلائیه» و هورهای اطراف آن را معروف و زبانزد کرده است، نه اقوام و نه موقعیت جغرافیایی آن، بلکه جنگ هایی است که در دهه ۶۰ در آن اتفاق افتاد. «طلائیه» سال های سال در آرامش و سکوت روزگار گذراند تا آن که جنگ تحمیلی از سوی عراق آغاز شد و بر این سرزمین همان رفت که بر دیگر مناطق جنگ زده ایران.
منطقه عملیاتی خیبر که در شرق حاصل خیزترین منطقه «بین النهرین» یا عراق امروزی واقع شده، در کنار «دجله» و داخل «هورالهویزه» قرار دارد و از شمال به «العزیز» و از جنوب به «القرنه»، طلائیه و «زید» محدود می شود. این منطقه دو نوع طبیعت متفاوت دارد: خشکی و هور. قسمت خشکی که حداقل آن هشت کیلومتر و حداکثر ۱۰ کیلومتر است، توسط دو «هور» بزرگ، یکی هورالهویزه در شرق و دیگری «هورالحمار» در غرب آن احاطه شده است. همچنین منطقه خیبر توسط رودخانه دجله به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده که سه چهارم آن در شرق رودخانه واقع است و اصلی ترین جاده مواصلاتی منطقه، جاده العماره ـ بصره در غرب رودخانه دجله قرار دارد. «طلائیه» به عنوان محوری اصلی برای هدایت و حفظ پیروزی در عملیات «خیبر» منطقه ای کلیدی محسوب می شد و رزمندگان اسلام باید از طریق همین منطقه به جزایر مجنون شمالی و جنوبی و تأسیساتی که در آن محور بود از جمله: دکل های برق، دکل های تقویتی رادیو و تلویزیون، تأسیسات و کارخانه های کاغذسازی، چاه های نفت و... یورش می بردند. همچنین در حاشیه دجله حدود ۵۰ روستا وجود دارد که هنگام عملیات «خیبر» همگی پر از سکنه غیرنظامی بود.
هدف از عملیات «خیبر» از بین بردن نیروهای سپاه سوم عراق و تأمین جزیره مجنون شمالی و جنوبی و ادامه حمله از جزایر و محور «طلائیه» به سمت «نشوه» بود و الحاق با نیروهایی که از محور زید به دشمن حمله می کردند. در عملیات «خیبر» همچنین در نظر بود که خشکی شرق دجله از طریق «هور» تصرف شود و بدین وسیله تقویت سپاه سوم عراق از میان برود.
همزمان با عملیات «خیبر» همچنین در مناطق متعددی به منظور فریب دشمن برای انجام عملیات های کوچک، در نظر گرفته شده بود. از جمله ارتفاعات شرقی سد دربندیخان (عملیات تحریرالقدس) که تیپ انصارالحسین در آن وارد عملیات می شد. چنگوله (عملیات والفجر ۵)، چیلات (عملیات والفجر ۶) و چزابه. نحوه هماهنگی ارتش و سپاه در عملیات خیبر شکل دیگری به خود گرفت. نیروی زمینی ارتش با یگان های تحت اختیار به استعداد دو لشکر پیاده، دو لشکر زرهی و یک تیپ هوابرد در محور زید وارد عمل شد و سپاه پاسداران با دو لشکر پیاده و یک تیپ زرهی در این محور به برادران ارتش کمک کرد. در منطقه اصلی عملیات، سپاه پاسداران با استعداد ۹ لشکر، شش تیپ پیاده و سه تیپ زرهی به میدان آمد که در نتیجه این نیروها در محور هور و طلائیه وارد عمل شدند.
● عملیات «خیبر» سوم اسفند ۶۲
با رمز یا رسول الله (ص) عملیات خیبر در ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه سوم اسفندماه سال ۶۲ آغاز شد. در مرحله اول، پیش روی به جلو با سرعت عمل و غافلگیری دشمن به طور همزمان در تمامی محورها توأم بود. روزهای اول، دوم و سوم عملیات رزمندگان با درهم شکستن خطوط دشمن و گذر از موانع، به تسخیر اهداف از پیش تعیین شده موفق شدند و در روز چهارم عملیات بخشی از نیروها در شهر «القرنه» یکی از شهرهای مرزی عراق حضور یافتند و مردم شهر با مشاهده آنان به استقبال آمدند و سر راه آنها گوسفند قربانی کردند. در محور شمالی عملیات (العزیز) رزمندگان توانستند خود را به رودخانه برسانند و تردد وسایل نقلیه را روی جاده بصره ـ بغداد قطع کنند. طی این مرحله جزایر مجنون شمالی و جنوبی از پشت دور زده شد و به سهولت به تصرف درآمد. گذشته از این، به کارگیری هلی کوپتر در همان شب اول عملیات و در تاریکی شب مسأله ای حائز اهمیت بود. چنان که در ساعت دو بعد از نیمه شب فرماندهی هوانیروز به همراه تنی چند از فرماندهان سپاه نخستین پرواز را شخصاً به عنوان پیشرو انجام دادند و در جزیره مجنون شمالی فرود آمدند. این عملیات با پیروزی ای که برای رزمندگان به همراه داشت پاسخ قاطعی بود به بمباران بسیاری از شهرهای ایران که در چند هفته پیش از آن توسط عراق انجام گرفته بود.
● هرکس در طلائیه ایستاد، اگر در کربلا هم بود می ایستاد
در مرحله دوم عملیات دو تلاش اصلی در محور «جزایر» و «طلائیه» برای الحاق با محورهای دیگر و سپس پیش روی به سمت «نشوه» در نظر گرفته شد، اما این پیش روی به خاطر حجم زیاد آتش دشمن متوقف ماند. در این روند دشمن به مرور خود را بازیافته، پس از کشف اهداف عملیات و محورهای اصلی آن، تلاش خود را ابتدا روی پاکسازی حوالی جاده بصره ـ العماره گذاشت. سپس روی «طلائیه» متمرکز شد. تمرکز آتش در «طلائیه» که زمینی بسیار محدود را شامل می شود، فوق العاده بود. به طوری که در یک لحظه چند صد قبضه سلاح منحنی زن از جمله توپ و خمپاره به طور همزمان روی این منطقه آتش می ریختند و به قول رزمندگان زمین را شخم می زدند. چنان که شهید میثمی که در آنجا حاضر بود می گفت: «هرکس در طلائیه ایستاد، اگر در کربلا هم بود می ایستاد» به خاطر اهمیتی که منطقه «طلائیه» برای کل عملیات داشت، ضرورت مقاومت و ایستادگی نیروها در آن مدام از سوی مسئولان در اتاق جنگ گوشزد می شد. اگر پیروزی ها در این محور حفظ می شد، در صورت الحاق و پاکسازی محورهای دیگر، عقبه خشکی برای نیروهای خودی وصل می شد و عملیات در ابعادجدیدی گسترش می یافت. به همین خاطر پس از آن که محور زید با عدم موفقیت مواجه شد، فرمانده لشکر امام حسین(ع) فراخوانده شد تا مأموریت «طلائیه» به وی واگذار شود.
● امشب شب عاشوراست
پس از آن که مأموریت این یگان از سوی فرماندهی جنگ تعیین شد، شهید حسین خرازی فرمانده لشکر امام حسین(ع) تمامی نیروهای یگان تحت امر خود را فراخواند و در تاریکی شب و فضایی مملو از معنویت به حاضران گفت: «امشب شب عاشوراست، نماینده امام از ما خواستند در «طلائیه» وارد عمل شویم، ما با تمام توان لشکر به دشمن خواهیم زد، هرکس نمی تواند آزاد است که برود» لشکر امام حسین(ع) در همان شب آماده تهاجم به دشمن شد و نبردی سخت در گرفت که تا صبح به طول انجامید. آن شب نیروهای لشکر در «طلائیه» شب خونینی را پشت سر گذاشتند. با طلوع خورشید و در ادامه عملیات، فرمانده لشکر که در خط مقدم درگیری حضور داشت، بر اثر اصابت ترکش دست راست خود را از دست داد و علی رغم میلش از معرکه جنگ بیرون آمد. فشار دشمن همچنان ادامه داشت و با آن که محور «طلائیه» تا شش کیلومتر به دست این نیروها گشوده و یک تیپ از دشمن متلاشی شد، ولی فضای کوچک منطقه و آتش انبوه دشمن عملاً امکان الحاق و پیش روی را ناممکن کرده بود. مرحله سوم عملیات با توجه به فشارهای دشمن عمدتاً به منظور حفظ جزایر مجنون شمالی و جنوبی بود. برای دشمن هرگونه جای پا و حضور نیروهای ایرانی در «هور» غیرقابل تحمل بود. لذا با اجرای آتش شدید و توان پیاده ـ زرهی سعی در پس گرفتن این دو جزیره داشت، به همین منظور دشمن در فشار اولیه خود تنها ۷۲ ساعت به طور مداوم روی جزایر آتش می ریخت. چنان که در یک برآورد نزدیک به یک میلیون گلوله توپ و خمپاره مصرف کرده بود.
● حاج ابراهیم همت شهید شد
جنگ در جزایر با توجه به توان خودی و دشمن به دور از محاسبات نظامی بود و تنها معنویت و روحیه بالای رزمندگان بود که باعث مقاومت آنها می شد. نیروهای خودی با عقبه های طولانی و چند روز جنگ، بدون آتش پشتیبانی به مقاومت ادامه می دادند و متقابلاً دشمن با تمرکز صدها قبضه توپ روی جزایر و بمباران مداوم آنها با هواپیما و داشتن عقبه خشکی (جاده ضلع غربی و شرقی جزیره مجنون) با واحدهای زرهی خود فشارهای متعدد و توانفرسایی را وارد می کرد. عامل اصلی این مقاومت گذشته جنگ و ضرورت کسب پیروزی چشمگیر و نیز پیام حضرت امام(ره) مبنی بر حسین وار جنگیدن بود. حاج ابراهیم همت فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول الله(ص) هنگامی که سوار بر موتور و به دنبال رساندن نیرو به خط بود، بر اثر اصابت گلوله توپ به شهادت رسید.
● خاطرات همت، باکری و زین الدین
وقتی شنیدند همت شهید شده، همه با حسرت از خاطرات با این رزمنده اسلام می گفتند. یکی می گفت: «دو منطقه سوق الجیشی بصره و العماره را سپرده بودند به «همت» و لشکرش و بویژه طلائیه را که سفارش کرده بودند موقعیت اش فوق العاده مهم است. «همت» هم سنگ تمام گذاشته بود. او خیلی سماجت داشت که «خیبر» موفق شود. حتی در زمان توجیه عملیات وقتی شنید می خواهد آنجا عملیات شود، خیلی خوشحال شد و شادی می کرد. خط را هم که به او دادند خیلی با اشتیاق و علاقه شروع کرد، حتی بعد وقتی «طلائیه» جدا شد آمد کنار جزیره مجنون اما به فکر «طلائیه» بود که چگونه می شود آنجا را آزاد کرد. شرایط دشوار بود. در این وضع باکری و زین الدین که در آن زمان به ترتیب فرمانده لشکر ۳۱ عاشورا، فرمانده لشکر ۱۷ علی ابن ابی طالب به همراه همت تصمیم گرفتند اندیشه ای بکنند چرا که مواضعی برای دفاع نمانده بود. آنها یک روز گفتند: خودمان نمرده ایم که، اسلحه دست می گیریم، می رویم می جنگیم. همت بلند شد و یک تیربار برداشت و گفت: من با این (اسلحه) می روم. در این شرایط ناگهان پیام امام ابلاغ شد. بچه ها انگار جان تازه ای گرفته بودند.»
● حمید باکری هم پرید....
«حمید باکری - قائم مقام لشکر عاشورا - جلوه ای دیگر از حماسه مقاومت را در صحنه نبرد «خیبر» به نمایش گذاشت. تعدادی از نیروهای لشکر ۳۱ عاشورا با فرماندهی او بر روی پل جنوبی جزیره در مقابل محور اصلی پاتک دشمن به مقابله ایستادند و حمید باکری در همان جا با شهادت خود معنای سرداری و مفهوم حسین وار جنگیدن را به همگان نمایاند. پس از شهادت او، معاون دوم لشکر عاشورا، شهید یاغچیان به آنجا شتافت و هرگز بازنگشت.
شهید باکری در وصیتش نوشته بود: «ما به فرموده امام، حسین وار وارد جنگ شدیم و حسین وار به شهادت می رسیم.» پس از شهادت باکری پیکر ایشان و همرزمانش در همان جا ماند. به دنبال این امر، فرماندهی قرارگاه به برادر شهید مهدی باکری فرماندهی لشکر عاشورا تکلیف می کند که پیکر حمید باکری را به عقب منتقل کند. اما او هنگامی که پیکر «حمید» را بر روی زمین و در میان همرزمانش مشاهده می کند نمی تواند خود را متقاعد سازد. درحالی که سایر شهدا بر روی زمین مانده اند، تنها جسد برادر خود را به عقب منتقل کند. پس پیکر «حمید» و همرزمانش در همان جا می ماند.
● بمباران شیمیایی «خیبر»
در عملیات خیبر دشمن بعثی به طور گسترده ای از بمباران شیمیایی استفاده کرد. این مسأله عمدتاً به علت هراس او از جاگیر شدن نیروهای خودی در منطقه صورت گرفت. رژیم عراق پس از ناامیدی از بازپس گیری جزایر شمالی و جنوبی مجنون دیوانه وار شروع به بمباران شیمیایی کرد و شدت آن به قدری بود که حتی یگان های خودش نیز از این بمباران بی نصیب نماندند.

حسین ابوالفتحی

منبع : روزنامه ایران