عفونت های ادراری در بارداری

عفونت های دستگاه ادراری عارضه شایع بارداری هستند كه ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان به آن مبتلا می شوند. در واقع طی حاملگی دستگاه ادراری از نظر عملكرد و ساختمان تغییرات قابل ملاحظه ای پیدا می كند كه زمینه ساز عفونت بیشتر می شود.دكتر رباب بهدانی متخصص زنان و زایمان، نازایی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این مورد می گوید: «این تغییرات شامل موارد زیر می شود: افزایش خفیف اندازه كلیه، افزایش جریان خون كلیه به میزان ۴۰ درصد، گشاد شدن لگنچه های كلیه و حالب در حاملگی، كاهش حركات حالب.»بنا بر گفته های وی این عوامل در حاملگی منجر به ركود و تجمع ادرار می شوند كه خود باعث رشد بیشتر باكتری و بروز عفونت طی حاملگی می شود. قابل ذكر است علاوه بر موارد عنوان شده قند در ادرار به عنوان عامل موثر دیگری است كه می تواند زمینه ساز عفونت و رشد باكتری شود.
عفونت های دستگاه ادراری در بارداری به سه صورت قابل مشاهده هستند: وجود باكتری در ادرار بدون علامت، عفونت مجاری ادراری تحتانی شامل مثانه و حالب، عفونت مجاری فوقانی یا كلیه پیلو نفریت. از میان علل ذكر شده وجود باكتری در ادرار بدون علامت شایع ترین عامل عفونی در حاملگی است اما علت وجود باكتری در ادرار بدون علامت چیست دكتر بهدانی می گوید: «باكتری اوری وجود باكتری در ادرار بدون علامت یعنی مقدار قابل ملاحظه ای باكتری در ادرار وجود داشته باشد اما فرد علائم ادراری نظیر سوزش ادرار و تكرر ادرار را نداشته باشد دو تا هفت درصد است و به این عوامل بستگی دارد: تعداد زایمان های قبلی، نژاد، سطوح اجتماعی اقتصادی، سابقه قبلی عفونت های ادراری، فعالیت جنسی و دیابت قندی.» به گفته این متخصص زنان و زایمان، نازایی در باكتری اوری بدون علامت مهمترین نكته ای كه باید مورد توجه قرار گیرد برمی گردد به این موضوع كه در ادرار زن حامله عفونت و میكروب وجود دارد اما وی علامت خاصی ندارد و تنها راه تشخیص آن دادن آزمایش ادرار توسط زن حامله است. بنابراین از آنجا كه تشخیص باكتری اوری بدون علامت با كشت ادرار است باید در اولین ویزیت به بیماران تاكید شود كه آزمایش ادرار را انجام دهند و پیگیر جواب آن باشند. اگر در یك نمونه ادراری بیش از ۱۰۵ باكتری موجود باشد تشخیص باكتری اوری بدون علامت گذاشته می شود.اگر باكتری اوری بدون علامت درمان نشود ۲۵ درصد موارد به عفونت حاد و پیلونفریت یا عفونت كلیه منجر می شود. در حالی كه این احتمال در زنان غیرحامله به یك درصد می رسد. بنابر این با توجه به شیوع بالای عفونت در زنان حامله توصیه می شود درمان آنتی بیوتیكی را جدی بگیرند.
به گفته دكتر بهدانی عدم درمان قطعی باكتری اوری بدون علامت باعث ایجاد عوارض زیر می شود: عفونت حاد كلیه یا پیلونفریت، زایمان زودرس یا پیش از موعد، تولد نوزاد با وزن كم، افزایش فشار خون حاملگی و آنمی یا كم خونی در مادر و جنین.میزان عود عفونت حدود ۳۰ درصد است بنابراین حدود یك تا دو هفته بعد از قطع درمان باید آزمایش ادراریU-A ،U-C تكرار شود و اگر عفونت عود كرد باید درمان تا سه هفته بعد ادامه یافته و در صورت عودهای مكرر و عفونت پایدار مصرف دارو تحت نظر پزشك تا آخر حاملگی ادامه یابد.به گفته دكتر بهدانی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، از دیگر عفونت های سیستم ادراری در حاملگی درگیری مثانه و حالب است كه علائم آن شامل سوزش و تكرر ادرار و به میزان كمتر تب و لرز است كه البته درمان آن مشابه باكتری اوری بدون علامت است.عفونت كلیه و یا پیلونفریت در یك تا دو درصد زنان حامله رخ می دهد. شروع عفونت كلیه ناگهانی بوده و با تب و لرز و درد ناحیه پهلوها، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ همراه است. در این رابطه دكتر بهدانی تصریح كرد: «برخی بیماری ها علائمی شبیه عفونت كلیه یا پیلونفریت ایجاد می كنند در نتیجه ممكن است اشتباهات تشخیصی رخ دهد. عفونت كلیه ممكن است با بیماری های زیر اشتباه گرفته شود: دردهای زایمانی labor Pain، عفونت مایع آمینون كیسه آب، آپاندیسیت، جدا شدگی زودرس جفت، تومور عضلات میوم رحم و عفونت پوشش داخلی رحم.»
توصیه های پیشگیری كننده
نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در هر روز، شیرین نكردن نوشیدنی های معمول، كاهش دادن مصرف چای، قهوه، آب میوه شیرین، الكل، مصرف ویتامین ث به میزان ۲۵۰ تا۵۰۰ میلی گرم در روز و بتاكاروتن ۲۵ تا ۵۰ هزار میلی گرم در روز و روی zn به میزان ۳۰ تا ۵۰ میلی گرم در روز، عدم نگهداری ادرار در مثانه و به موقع ادرار كردن، ادرار كردن قبل و بعد از نزدیكی كردن، عدم نزدیكی در هنگام وجود عفونت ادراری، تمیز كردن دستگاه تناسلی خارجی پس از ادرار كردن از جلو به عقب، عدم مصرف صابون های قوی آنتی سپتیك، اسپری و پودر، عوض كردن به موقع لباس های زیر، عدم استفاده از لباس های تنگ و پلاستیكی، مصرف مرتب و مداوم داروهای تجویزی و انجام به موقع آزمایشات ادراری، نماندن بیش از ۳۰ دقیقه در حمام یا وان هنگام حمام كردن.

افسانه بهرامی

منبع : روزنامه شرق