بهارنارنج

گیاهی است درختی به ارتفاع ۳ تا ۵ متر با تاج پوششی گرد كه به صورت كاشته شده در نواحی شمالی و جنوبی ایران وجود دارد. در طول شاخه خارهای باریك و بلندی پراكنده است. برگ ها دارای پهنك بیضوی پهن و یا تخم مرغی كشیده. نوك برگ تقریباً تیز و كشیده و قاعده آن گوه ای یا گرد است.
گل ها دوجنسی، گلبرگ ها سفید درخشان، ترد و شكننده و معطر هستند. میوه گیاه از نوع سته و نیم كروی است كه اندكی در دو انتها تخت شده است. پوست میوه ضخیم، خشن و در زمان رسیدن نارنجی رنگ با مزه ترش ملایم است. شاخه تنه درخت تیغدار، تیغ ها بلند و نوك تیز است.اندام دارویی بهارنارنج گل های آن است كه در حالت تازه دارای بویی معطر و مطبوع است ولی پس از خشك شدن بوی آن ضعیف می شود. برای مصارف دارویی بهارنارنج را به حالت غنچه نشكفته هنگام صبح پس از آنكه ذرات شنبم خشك شد از درخت می چینند و به سرعت در تاریكی خشك می كنند. موسم گل دهی این گیاه فصل بهار است. گل های بهارنارنج حداقل ۲/۰ درصد حجمی اسانس دارد كه به آن اسانس نرولی گویند و به رنگ زرد مایل به سبز است. از بهارنارنج به عنوان داروی آرام بخش استفاده می شود همچنین در صنایع غذایی و آرایشی- بهداشتی به عنوان ماده معطر كننده مورد استفاده قرار می گیرد. در طب گذشته بهارنارنج در تقویت اشتها، درمان اسپاسم های شكمی و نیز به عنوان آرام بخش و درمان تپش قلب مورد استفاده قرار می گرفته است. از فرآورده های موجود در بازار می توان به شربت كالمودین اشاره كرد. منشاء اولیه گیاه نواحی شمالی هندوستان تشخیص داده شده است ولی امروزه در غالب نواحی معتدل و مساعد از جمله ایران و به طور عمده در استان های گیلان، مازندران و فارس پرورش داده می شود.

سحر شهنازی

منبع : روزنامه شرق