شنا و سلامت انسان

به‌طوری‌که امروزه می‌توان آن را یکی از علمی‌ترین رشته‌های ورزشی دانست. تعداد مدال‌های این رشته از یک طرف فشرده بودن رقابت‌ها در کنار خصوصیات منحصر به فرد شنا، باعث شده تا، دانشمندان علوم ورزشی در اکثر کشورهای پیشرفته توجه خاصی به این ورزش داشته باشند و در مورد آن به تحقیق بپردازند. پزشکی ورزشی به‌عنوان یکی از این علوم همواره در پیشبرد شنا نقش فعالی داشته است به نحوی که شناگران استرالیائی قسمت عمده‌ای از پیشرفت خود را مدیون پزشکی ورزشی می‌دانند. نقش پزشکی ورزشی نه تنها برای ورزش قهرمانی و بالا بردن کیفیت عملکرد ورزشی بلکه برای حفظ سلامت در بعد ورزش همگانی نیز غیرقابل انکار است. در این قسمت قصد داریم تا با اشاره به نکات کلیدی در مورد ایمنی و تندرستی شناگران و نیز مروری بر آسیب‌های رایج در این ورزش، توجه علاقه‌مندان را به ابعاد تازه‌ای از ورزش‌های آبی جلب کنیم.
ایمنی در شنا
اگرچه شناگران حرفه‌ای و قهرمانان این ورزش شایع‌ترین محل آسیب‌های خود را در ناحیهٔ شانه عنوان می‌کنند، اما باید گفت که در حقیقت بیشترین صدمات این رشتهٔ ورزشی، خراشیدگی‌ها، زخم‌ها و ضرب‌دیدگی‌هائی است که در حاشیهٔ استخر رخ می‌دهد. به همین خاطر رعایت اصول ایمنی در استخرها می‌تواند در پیشگیری از بروز این آسیب‌ها نقش عمده‌ای داشته باشد.
شرایط استخر
شکل و ابعاد استخرهای قهرمانی که محل برگزاری مسابقات هستند براساس قوانین فدراسیون بین‌المللی شنا (فینا) تعیین می‌گردد و به دو نوع مسافت کوتاه (طول ۲۵ متر) و مسافت بلند (طول ۵۰ متر) تقسیم می‌گردد که عرض آنها ۲۵ متر بوده و به شکل مکعب مستطیل هستند. اما استخرهای تفریحی یا تمرینی می‌توانند ابعاد و شکل‌های متنوعی داشته باشند. نکتهٔ مهم در همهٔ این استخرها علاوه بر رعایت اصول مهندسی و ایمنی و همچنین لحاظ نمودن موج‌گیرها و سکوهای استارت؛ در نظر گرفتن شرایطی است که از بروز سوانح پیشگیری کند. یکی از این شرایط در نظر گرفتن نوع کف‌پوش استخر است که باید از لیز خوردن و سُرخوردن افراد جلوگیری نماید. وجود حفاظ مناسب برای جلوگیری از ورود اطفال به استخرهای خانگی یکی دیگر از این نکات به‌شمار می‌رود. در استخرهای عمومی نیز جدا کردن نواحی عمیق و حضور مستمر ناجی غریق حتی در کنار شناگران حرفه‌ای اهمیت شایانی دارد. همواره به‌عنوان یک اصل باید به خاطر داشته باشیم که نباید به تنهائی در استخر شنا نمود.
شرایط آب استخرها
اگرچه آبتنی در استخرهائی با آب‌های معدنی و املاح گوناگون، PHهای مختلف و با دماهای متفاوت به‌عنوان تفریح یا مصارف درمانی رویکرد گسترده‌ای دارد. اما برای شنا، به آبی با خصوصیات استاندارد زیر احتیاج داریم. درجهٔ حرارت آب باید بین ۲۵ الی ۲۸ درجهٔ سانتی‌گراد باشد. آب سرد موجب می‌شود که خونرسانی به عضلات مختل شده و آسیب‌پذیری به مراتب بیشتر شود. آبی که از این درجه حرارت گرمتر باد نیز باعث خستگی زودرس و در نتیجه اشتباهات تکنیکی می‌شود و در نهایت این اشکالات منجر به آسیب خواهند شد. در استخرهای سرپوشیده، هوای محیط استخر باید ۲ درجه بالاتر از دمای آب باشد. برای آبی که مقاومت الکتریکی آن بین ۱۳/۱۰ الی ۱۴/۱۰ هم باشد. PH بین ۲/۷ الی ۶/۷ مناسب است این PH تقریباً خنثی به‌‌شمار می‌رود و فاقد خاصیت اسیدی و بازی می‌باشد. می‌دانیم که قسمتی از نمک‌های محلول در آب به خاطر خواص الکتریکی مولکول آب یونیزه شده و قسمت دیگری از آنها به شکل دست‌نخورده باقی می‌ماند. در مورد کلر باید به خاطر داشته باشیم که میزان کلر آزاد آب باید بین ۳/۰ الی ۶/۰ میلی‌گرم در لیتر باشد و مقدار کلر در ترکیب به ۴/۰ میلی‌گرم در لیتر یا کمتر از آن می‌رسد.
رعایت بهداشت
اصول بهداشت فردی و اجتماعی از نکاتی است که باید همواره مدّنظر قرار گیرد از مهمترین این اصول می‌توان به استفاده از حوله، مایو، لیف و صابون شخصی اشاره کرد. بسیاری از بیماری‌های عفونی از راه آب انتقال می‌یابند و استفاده از دمپائی‌ در سرویس‌های بهداشتی، وجود حوضچهٔ کلر قبل از ورود به استخر و شستشوی سر و بدن قبل و بعد از شنا، می‌تواند جلوی سرایت برخی از بیماری‌های عفونی را بگیرد. این شستشو می‌تواند برخی از اثرات منفی کلر و سایر ترکیبات موجود در آب را نیز کاهش دهد.