عامل نارنجی، نسل سوم ویتنامی‌ها رانیز قربانی می‌کند

ارتش ایالات متحده در سال‌های جنگ ویتنام، علاوه بر به کارگیری سلاح‌های شیمیایی مختلف، بیش از هشتاد میلیون لیتر عامل نارنجی را برای از بین بردن برگ‌های درختان منطقه استوایی این کشور زیبا، بر روی جنگل‌های ویتنام سرازیر کرد تا امکان استتار ویت کنگ‌ها از بین برود. پس از گذشت سه دهه از خروج آمریکایی‌ها، نسل سوم ویتنامی‌ها همچنان با آثار فاجعه ‌آمیز این ماده مرگبار نظیر آلوده شدن آب و خاک و محصولات کشاورزی و ابتلا به انواع سرطان و تولد کودکان ناقص‌الخلقه، دست و پنجه نرم می‌کنند. نویسنده با نگاهی به شرایط کنونی و عدم پذیرش مسئولیت اقدامات گذشته ارتش آمریکا از سوی کاخ سفید، معتقد است که در صورت این اقدام، دولت‌های دیگری نیز به جمع کشورهای خواهان غرامت افزوده شده و در عین حال، گزینه‌های فراروی دولت آمریکا در جنگ‌های آینده نیز محدود خواهد شد!
پس از شلیک آخرین گلوله یک جنگ، بمب‌های منفجر نشده، مین‌های جنگی و مواد شیمیایی سمی، همچنان افراد را با معلولیت و یا مرگ رو به‌ رو می‌کنند. این اتفاقی است که در مورد جنگ ویتنام روی داده است.
پس از گذشت چند دهه از خروج سربازان و دیپلمات‌های آمریکایی از فرودگاه شهر سایگون در آوریل ۱۹۷۵ میلادی، این کشور زیبا همچنان آلوده است. اگرچه روابط این کشور با ایالات متحده از دهه نود به بعد بهبود یافته، اما نادیده ‌انگاری اجرای عدالت برای قربانیان عامل نارنجی، همچنان به عنوان مانعی در راه گسترش روابط باقی مانده است. در زندگی روزمره مردم ویتنام، علاوه بر تهدیدات ناشی از بمب‌های منفجر نشده، به دلیل آلوده شدن آب و خاک به این ماده مرگبار شیمیایی، معضل ابتلا به سرطان‌های مختلف و یا تولد کودکان ناقص ‌الخلقه، به مسأله‌ای عادی تبدیل شده است.
در طول سال‌های جنگ ویتنام، هواپیماهای ارتش آمریکا بیش از هشتاد میلیون لیتر عامل نارنجی را بر روی جنگل‌های ویتنام فرو ریختند که علاوه بر ریخته شدن برگ درختان، (با هدف از بین بردن امکان استتار ویت‌ کنگ‌ها) موجب نابودی ذخایر ارزشمند جنگل‌ها باران زای استوایی و آلودگی خاک این مناطق شد و آثار این ماده شیمیایی بر روی سومین نسل کودکان ویتنامی و حتی کودکانی که هنوز متولد نشده‌اند، وجود دارد.
در سه هزار و سیصد و شصت روستای بخش جنوبی ویتنام که از این ماده شیمیایی استفاده شد، هم اینک حدود هشتصد هزار نفر از آسیب‌های مختلف جسمی رنج می‌برند و باید همواره تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرند. از سوی دیگر، پاکسازی ماده سمی دیوکیسن در خاک این کشور، معضل دیگر زندگی مردم این کشور است. یک مؤسسه غیر دولتی آمریکایی که در ویتنام به فعالیت مشغول است، اعلام کرده که تنها پاکسازی خاک منطقه پیرامون یک پایگاه سربازان آمریکایی در شهر دانانگ، نیازمند یک بودجه چهارده میلیون دلاری است. آیا بودجه سه میلیون دلاری تخصیص یافته از سوی کنگره، در برابر میلیاردها دلاری که برای جنگ ‌افروزی و ساخت سلاح‌های جدید هزینه می‌ شود، مضحک به نظر نمی‌رسد؟
یک مطالعه صورت گرفته نشان می‌دهد که مقدار دیوکسین موجود در خاک یکی از پایگاه‌های سابق ارتش آمریکا، سیصد تا چهار صد برابر بیش از حد مجاز پذیرفته شده بین‌المللی است. به علاوه، مشخص شده که دیوکسین موجود در باران، با نفوذ در منابع آب زیرزمینی و چاه‌ها، آب آشامیدنی شهروندان این کشور را به شدت آلوده می‌کند. دکتر آرنولد شستر، یکی از کارشناسان برجسته در حوزه بررسی آثار ماده دیوکسین، در سال ۲۰۰۳ میلادی با نمونه ‌برداری از خاک تعدادی از پایگاه‌های آمریکا، دریافت که حجم آلودگی موجود پس از گذشت بیست و هشت سال از پایان جنگ ویتنام، صد و هشتاد برابر بیش از سطح مجاز اعلام شده از سوی آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده است.
هم اینک در ایالات متحده، تسهیلات درمانی ویژه‌ای برای کهنه سربازان آمریکایی بازگشته از ویتنام وجود دارد که کلیه این خدمات پزشکی به صورت رایگان ارائه می‌شود. آیا دولت آمریکا در برابر چهار میلیون شهروند و سرباز ویتنامی که بسیار بیشتر از سربازانش از آثار این ماده هولناک رنج می‌برند، نباید هیچ مسئولیتی احساس کند؟
در فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی، انجمن ویتنامی‌های قربانی عامل نارنجی (VAVA)، شکایتی را به دادگاه نیویورک تسلیم کرد که در آن علیه ابرشرکت‌های «مونسانتو»، «دوچمیکال» و سی و پنج تولید کننده دیگر علف‌ کش در آمریکا، اعلام جرم شده بود. البته در سال ۱۹۸۴ میلادی، هفت شرکت تولید کننده این مواد شیمیایی ملزم شده بودند که در یک دوره دوازده ساله ، در مجموع صد و هشتاد میلیون دلار عزامت بپردازند. به دنبال عدم پذیرش مسئولیت اقداماتشان از سوی چند ابرشرکت، موجی از جنجال‌ رسانه‌ای در آمریکا به وجود آمد. آنان اعتقاد دارند که عامل نارنجی نمی‌تواند به بیماری‌هایی نظیر انواع سرطان، نقص سیستم ایمنی و یا تولد کودکان ناقص‌الخلقه بیانجامد. از سوی دیگر، در سال ۲۰۰۵ میلادی، یک دادگاه فدرال، مسئولیت شهروندان آمریکایی را در برابر فجایع جنگ ویتنام تحت عنوان جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت رد کرد.
با وجود همه این دلایل اطمینان بخش علمی، چرا آمریکا‌ حاضر به پذیرفتن مسئولیت‌های حقوقی خویش در مورد حوادث جنگ ویتنام نیست؟ و چرا هنوز هم حاضر به پرداخت جریمه و هزینه‌های درمان مردم آسیب ‌دیده و پاکسازی مناطق آلوده، حتی در قالب کمک‌های انسان ‌دوستانه نیست؟ هر چند دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد، مسئولان کاخ سفید با حمایت از ابرشرکت‌های عامل این فجایع انسانی و طبیعی، عملاً در جهت تأمین منافع آنان حرکت می‌کنند.
در این میان یک نکته تأمل برانگیز وجود دارد: دولت ایالات متحده معتقد است که در صورت محکومیت اقدامات ارتش و تأمین ‌کنندگان این مواد شیمیایی مرگبار، مفاهیم امنیت ملی و گزینه‌های در دسترس ریاست ‌جمهور ایالات متحده، در صورت وقوع یک جنگ دیگر، محدود خواهد شد! آیا چنین موضع ‌گیری‌هایی، هم جهت با رفع مسئولیت از اقدامات ارتش آمریکا در عراق به ویژه در حوزه استفاده گسترده از سلاح‌های حاوی اورانیوم ضعیف شده نیست؟
من معتقدم که اگر مسئولیت ایالات متحده در قبال استفاده از عامل نارنجی، مورد پذیرش قرار گیرد، بعدها پرونده‌های جدیدی در مورد بمب‌های ناپالم و سلاح‌های فسفری نیز مطرح خواهد شد. به گونه‌ای تراژدیک، حقوق صدها هزار انسان بی‌گناه ویتنامی، بدین دلیل نادیده گرفته شده که حفظ و نگهداری از زرادخانه غول ‌پیکر تسلیحات کشتار جمعی ایالات متحده، در گروی چنین سیاستی است. آیا در آینده‌ای نزدیک، با پذیرش مسئولیت حقوقی فرماندهان ارتش و شرکت‌های سازنده چنین سلاح‌های مرگباری، مردم کشورهایی نظیر رواندا، سیرالئون و صربستان نیز خواهان دریافت غرامت نخواهند بود؟
به هر ترتیب، دولت آمریکا همچنان بر این نکته پافشاری می‌کند که این اقدامات در حوزه حقوق بین‌المللی نمی‌گنجد. هر چند آثار مرگبار چنین فعالیت‌هایی، همه روزه به مرگ شهروندان ویتنامی بی‌انجامد.

تام فاوتروپ
منبع: www.Alternet.org
Tom Fawthrop: نویسنده و روزنامه ‌نگار انگلیسی و صاحب ‌نظر در حوزه مسایل کشورهای در حال توسعه.
مترجم :محسن داوری
منبع:ماهنامه سیاحت غرب ،شماره ۶۴