جنگ لبنان از دو زاویه

در تابستان سال گذشته لبنان با حمله‌ای گسترده از سوی اسرائیل مواجه شد. اسرائیل به بهانه آزاد نمودن دو سرباز اسیر خود حمله گسترده و بی‌سابقه‌ای را به لبنان انجام داد.
در این حمله نابرابر یك ارتش كلا‌سیك و دارای بالا‌ترین قدرت نظامی و تكنیكی منطقه به كشوری حمله نمود كه ارتش آن نه تجهیزات كافی برای دفاع و نه سازمان رزم مناسب برای مقابله با چنین تهاجمی را در اختیار دارد.ارتش لبنان به خاطر بافت طایفه‌ای و به دلیل وجود معادلا‌ت قدرت عربی- اسرائیلی و نیز با توجه به جنگ‌‌های داخلی هرگز نتوانسته است به یك ارتش قدرتمند تبدیل شود و به هیچ وجه مأموریت‌های بیشتر از حوزه داخلی لبنان را بر عهده نگرفته است.سوال اصلی در لبنان از زمان تشكیل دولت اسرائیل این است كه ملت لبنان چگونه و با چه وسیله‌ای در مقابل تجاوز و تهاجم اسرائیلی‌ها كه با ادعای ارضی نسبت به خاك همه همسایگان خود زندگی می‌كند و اشغال ویژگی وجودی آن است، ایستادگی كند.تا سال ۱۹۸۲ میلا‌دی كه اسرائیل با كمك بخشی از نیروهای داخلی لبنان و بدون هیچ مقاومتی وارد حوزه سرزمینی لبنان شد و بخش گسترده‌ای از لبنان را اشغال نمود، هیچ پاسخی به این سوال وجود نداشت و لبنانی‌ها در مقابل هجوم رژیم اشغالگر، مات و مبهوت فقط نگاه می‌كردند و برای پایین آمدن حجم تخریب و كشتار فقط راه‌ها را برای ارتش اشغالگر باز می‌نمودند.
برای كسانی كه یا سن آنها زیاد نیست و یا كمتر مسائل خاورمیانه را دنبال نموده‌‌اند، شاید شرایط كنونی و مقابله و عرض‌اندام گروه‌های مقاومت در لبنان و فلسطین خیلی ساده و طبیعی ارزیابی شود اما برای هم‌نسلی‌های من و كسانی كه تازیانه استبداد و استعمار را در دهه ۵۰ شمسی لمس نموده‌اند این تغییر ماهوی در نوع نگرش جوانان لبنانی و فلسطینی بسیار جالب و باورنكردنی است. نقطه عطف، نیمه اول دهه ۸۰ میلا‌دی یعنی پنج، شش سال اول پیروزی انقلا‌ب اسلا‌می ایران بوده است، اندیشه و آرای سیاسی و نیز صداقت و پاكی حضرت امام خمینی(س) در رفتار سیاسی و تعامل او با تحولا‌ت سیاسی و اجتماعی و نگاه عمیق وی به هستی موجب تحولی شگرف در تحولا‌ت جاری جهانی ازجمله خاورمیانه گردیده و سرفصل جدیدی را در منطقه ما رقم زد.جوانان پرشور لبنانی پاسخ سوال اصلی خود را در نوع نگاه حضرت امام‌(س) به زندگی و مبارزه یافتند و حلقه‌های مقاومت را با تكیه به این طرز فكر تشكیل دادند و در حال حاضر نقطه‌‌ضعف‌های دفاعی كشور خود را با تشكیل نیروی مقاومت كه در كنار عقلا‌نیت، عشق و ایمان به كار گرفته‌اند، پر كرده‌اند.
بی‌مناسبت نیست اگر مقاومت امروز خاورمیانه به ویژه در لبنان و فلسطین را كه در سال گذشته در جنگ ۳۳ روزه لبنان مشاهده نمودیم و انتفاضه‌های اول و دوم در فلسطین در طول دو دهه گذشته كه صحنه تحولا‌ت را به كلی تغییر داده است را مولود مبارك اندیشه و افكار امام(س) بنامیم. ‌ در شرایطی كه رژیم اشغالگر در جنگ‌های متعدد به ویژه در جنگ‌های ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ با كمك غرب همه ارتش‌های عربی را شكست داد و به دنبال این شكست روحیه ملت‌های عربی و مبارزان عربی و فلسطینی را درهم كوبید، موجی از یأس و ناامیدی در سرتاسر جهان عرب و دنیای اسلا‌م حاكم شده بود كه پدیده‌ای به نام مقاومت اسلا‌می همه پیروزی‌های اسرائیل را از بین برد و صحنه را به سود ملت‌های عرب و مسلمان و مردم فلسطینی تغییر داد، اسرائیل كه عزم دمشق و اسكندریه به بیروت و امان و حتی بغداد را داشت به دنبال همین تحول و در طول دو دهه مبارزه جوانان پاك فلسطینی و لبنانی در محاصره‌ای كشنده فرو رفته است و حزب‌ا... لبنان و گروه‌های مقاومت فلسطینی را تهدیدی برای پایتخت خود می‌بیند. عقب‌نشینی‌های اسرائیل به دنبال جنگ فرسایشی ۲۰ ساله مقاومت اسلا‌می در لبنان در سال ۲۰۰۰ میلا‌دی آغاز شد و پس از آن با عقب‌نشینی از غزه ادامه پیدا نمود، به اعتقاد من مهم‌ترین علت حمله سال گذشته به لبنان یك عقده روانی بود كه در اثر عقب‌نشینی‌های مكرر و فرسایشی ارتش اسرائیل به وجود آمده بود و بر همین اساس است كه بسیاری معتقدند كه شكست رژیم در جنگ ۳۳ روزه نیز موجب پیچیده‌تر شدن این عقده روانی خواهد شد و همگان منتظر عملكردی غیرمتعارف از سوی اسرائیل می‌باشند و این سوال جدی به وجود آمده است كه آیا اسرائیل حمله دیگری را به لبنان، سوریه و یا جای دیگری انجام خواهد داد تا خود را از محاصره روانی نجات دهد؟
۱) اسرائیل تخریب بی‌سابقه‌ای را در لبنان انجام داد تا مردم لبنان را در مقابل حزب‌ا... قرار دهد؛ تخریب ۷۰۰ هزار واحد مسكونی و اداری، كشته شدن ۱۵۰۰ غیرنظامی، از بین رفتن ۶۰۰ كیلومتر جاده، درهم شكسته شدن ۲۰ پل و یك میلیون آواره برای یك كشور ۱۰ هزار كیلومتر مربعی آمار كمی نیست و این استراتژی دشمن برای درهم كوبیدن لبنان بوده است كه با همكاری نیروهایی در داخل لبنان كماكان ادامه دارد. هدف اسرائیل پشیمان نمودن مردم لبنان از داشتن نیروی بازدارنده و مقاومت در مقابل اشغالگران است. مدیریت خوب و عقلا‌نی حزب‌ا... چه در زمان جنگ و چه پس از پایان جنگ و مشكلا‌ت داخلی اسرائیل و نتیجه كمیته وینو‌گراد كه برای بررسی علل شكست اسرائیل تشكیل شد، تا حدود زیادی مانع تحقق اهداف دشمن شده است.هرچند كه نمی‌توان این مرحله از جنگ را پایان یافته ارزیابی نمود و بدون شك لبنانی‌‌ها و حزب‌ا... با چالش بزرگی برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده مواجه خواهند بود و برای رسیدن به این هدف نیاز به وحدت و همبستگی و یكپارچگی داخلی دارند.
۲) اسرائیل با مشكلا‌ت جدی‌تر مواجه شده است؛در گذشته فقط اعراب و فلسطینی‌ها هزینه جنگ‌ها را پرداخت می‌كردند اما در جنگ ۳۳ روزه علا‌وه بر شكست در میدان نبرد اسرائیلی‌ها خسارت‌های فراوانی را متحمل شدند؛ یكی از مواردی كه جای آن در میان بررسی‌های انجام‌شده خالی است لطماتی است كه رژیم صهیونیست بعد از این شكست با آن مواجه شده است. به‌هم ریختن سازمان نظامی رژیم در جریان جنگ، كشته شدن تعداد زیاد و بی‌سابقه‌ای از افسران ارشد و اختلا‌فات گسترده در میان سران نظامی كه منجر به استعفاهای متعدد فرماندهان نظامی گردید، پایین آمدن اعتماد در شهروندان یهودی و به‌خصوص شهرك‌نشینان كه سران رژیم را مجبور نموده است تا برای یافتن راه‌های جلوگیری از فروپاشی درونی تلا‌ش كنند (برای اولین بار نخست‌وزیر اسرائیل آقای اولمرت از راه‌های مقابله با از هم‌پاشیدگی اجتماعی سخن به میان آورد) بالا‌ گرفتن اختلا‌فات سیاسی و عدم وجود رهبرانی كه بتوانند با حضور كاریزماتیك خود مشكلا‌ت را حل كنند موجب به‌وجود آمدن خلا‌ء سیاسی شده است.
در مورد آثار اقتصادی و روانی جنگ روی كلیت جامعه اسرائیل، خصوصا ۵/۱ میلیون نفری كه در شمال اسرائیل به طور مستقیم با جنگ درگیر بودند مطالب بسیار است و آمارها حاكی از مشكلا‌ت بسیار جدی برای دولت و شهروندان اسرائیلی است.مهم‌تر از همه موارد فوق شكست استراتژی نظامی اسرائیلی‌ها در جنگ ۳۳ روزه است و رژیم مجبور است تا با توجه به عدم كارایی استراتژی گذشته برای تامین امنیت شهروندان خود تئوری جدیدی را ارائه نموده و در میدان عمل تجربه كند.
ماه‌ها بعد از جنگ، مطبوعات اسرائیل نوشتند كه بوش به پنتاگون دستور داده است تا برای تدوین استراتژی جدید نظامی به اسرائیل كمك كند.ارزیابی شكست اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه علی‌رغم خسارت‌های سنگینی كه به مردم مظلوم لبنان وارد نموده، برای كلیه ملت‌های عرب و مسلمان و به‌ویژه فلسطینی‌ها و لبنانی‌ها، یك پیروزی تاریخی و یك تحول مهم محسوب می‌شود، زیرا آرزوی همه اعراب و مسلمانان در طول تاریخ ۶۰ ساله مبارزات ضداسرائیلی، آن بود كه حتی برای یكبار بتوانند ارتشی را كه ادعای شكست‌ناپذیری می‌نمود شكست دهند و این آرزو توسط همه مبارزان و فدائیان و ارتش‌های عرب و رهبران بزرگ ازجمله جمال عبدالناصر و یاسر عرفات و... محقق نگردید اما در آخرین روز جنگ و در روز بیست‌وسوم مردادماه ۱۳۸۵ زمانی كه پس از ۳۳ روز مقاومت جنگ با عقب‌نشینی اسرائیلی‌ها و با بازگشت آوارگان لبنانی به جنوب لبنان و بدون تحقق اهداف دشمن جنگ ششم به پایان رسید، آرزوی دیرینه اعراب و مسلمانان فلسطینی و لبنانی محقق شد و اسرائیل میدان جنگ را واگذار نمود و یكی از فرزندان معنوی حضرت امام‌خمینی(ره) با نام سید حسن نصرا... با هدایت و رهبری جوانان پرشور مقاومت و با شیوه پیشرفته مبتنی بر عقل و تكنولوژی و ایمان توانست كاری را انجام دهد كه هیچ رهبر عربی و اسلا‌می انجام نداده بود.
سوره نساء آیه ۱۰۴براین موضوع تاكید دارد:<و اگر آنها شما را به رنج و زحمت انداختند، آنان نیز به دست شما در رنج و مشكلا‌تی فراوان قرار گرفتند، با این تفاوت كه شما به لطف خداوند امیدوارید و آنها ناامید و مایوس هستند.>

محمدعلی سبحانی

منبع : روزنامه اعتماد ملی