چرا انسان خواب می‌بیند

علاقه به خواب و رویا پیشینه‌ای به قدمت تاریخ بشریت دارد. مردم یونان، روم و بابل به خواب و رویا اعتقاد محكمی داشتند به ویژه در شب‌های جنگ. آنها تصور می‌كردند كه خدا از طریق رویا به آنها راه پیروزی را نشان می‌دهد. امروزه اعتقاد به خواب و رویا و تفسیر آن مانند گذشته عمیق نیست. در آغاز قرن ۲۰ زیگموند فروید خواب را به این صورت تعریف كرد: «راهی ملكوتی به ضمیر ناخودآگاه.» او تصور خود را از رویا؛نشات گرفته از احساسات سركوب شده فرد می‌دانست. امروزه بر این باورند كه تعبیر فروید اندكی ساده‌انگارانه بوده اما به راستی ما برای چه خواب می‌بینیم؟
خواب‌هایی كه می‌بینیم معمولا نوعی واكنش نسبت به افكار، فعالیت‌ها و احساساتی هستند كه در طول روز داشتیم. آنها بازتاب افكاری هستند كه برای یكی دو روز گذشته در ذهن ما خطور می‌كردند. رویاها ظاهرا یكی از بخش‌های جدا نشدنی موجودیت ما هستند. چندی پیش آزمایشی انجام شد كه در طی آن به افراد بالغ داروهایی داده می‌شد كه اجازه حركت سریع مردمك چشم در خواب (REM) را از آنها می‌گرفت. زمانی كه چشم چنین حركتی دارد، فرد مورد نظر خواب می‌بیند. حذف توانایی خواب دیدن تضادهای اخلاقی شدیدی را در افراد تحت آزمایش ایجاد كرد. آنها به شدت مضطرب و خشن شده بودند و نمی‌توانستند به‌راحتی روی مطلبی تمركز كنند. در این آزمایش همچنین ثابت شد كه هر چه فرد جوان‌تر باشد رویا برای حفظ سلامت او نقش محوری‌تری را بازی می‌كند.
مطالعه و تحقیق دانشمندان در زمینه خواب و رویا به یكسری نتایج جهانشمول ختم شده است. اول اینكه تمام افراد حتی آنهایی كه این امر را انكار می‌كنند، خواب می‌بینند. خواب دیدن به اندازه نفس كشیدن یك امری بدیهی است. كودكان خیلی بیشتر از بزرگ‌ترها خواب می‌بینند. نوزادان در حدود ۷۰درصد از خواب خود را در حال دیدن رویاهای متعدد هستند. در مقایسه، بزرگسالان تنها در ۲۵درصد از خواب خود، رویا می‌بینند. در برخی موارد ثابت شده است كه حیوانات نیز خواب می‌بینند.
تحقیقات نشان می‌دهد كه خواب هر فردی دارای ۲ مرحله مختلف است. در ابتدا افراد به خواب سبك فرو می‌روند، از آن به بعد به‌طور تدریجی وارد مراحل بعدی شده تا به مرحله‌ای می‌رسیم كه به عنوان IV شناخته می‌شود. این مرحله یك قدم پیش‌تر از مرحله خواب سنگین (REM) است. در این مرحله با وجود اینكه چشم‌ها بسته هستند اما مردمك با حركات تندی همراه است. درست مثل این است كه چشم‌ها در حال نگاه كردن به فیلمی هستند كه روی پرده بسته پلك‌ها در حال نمایش است. در طول این مرحله مغز همانطور كه در بیداری فعالیت می‌كند از خود واكنش نشان می‌دهد. و در این زمان است كه عمل خواب دیدن اتفاق می‌افتد.
تقریبا در حدود ۹۰ دقیقه زمان لازم است تا فرد به خواب عمیق فرو رود. زمانی كه مرحله REM سپری شد مجددا این فرآیند تكرار می‌شود. در چرخه اول این مرحله چیزی در حدود ۵دقیقه است. این میزان در طول چرخه افزایش پیدا می‌كند و در آخرین مرحله ممكن است تا حدود ۵۰ دقیقه نیز به طول انجامد. بنابراین در یك شب فرد به‌طور نرمال در طول ۲۰ تا ۹۰ دقیقه خواب می‌بیند.
خواب‌ها به راحتی فراموش می‌شوند. در حقیقت ما فقط خواب‌های آخری را كه می‌بینیم به یاد می‌آوریم. همه ما اغلب خواب می‌بینیم و این امر باعث می‌شود تا در زمان بیداری به یك تعادل نسبی دست پیدا كنیم. خواب یك رویداد ویژه با یك معنای خاص نیست. چیزی است كه هر شب برای تمام افراد پیش می‌آید. افراد بسیار زیادی هستند كه خواب‌های شما را برایتان تعبیر می‌كنند اما حقیقت اینجاست كه تفاوت و تضادهای بیشماری در بین تعابیر متفاوت وجود دارد. شاید یك كارشناس به شما بگوید كه تعبیر خواب شما این است در حالی كه كارشناس دیگر تعبیر كاملا متفاوتی از آن برای شما بیاورد. مشكل دیگر این است كه روان‌درمانگرهای هر كشور با توجه به فرهنگ خود و نمادها و سمبل‌هایی كه برای خود دارند به تعبیر و تفسیر خواب‌ها می‌پردازند. این امر مجددا باعث می‌شود كه یك خواب تعابیر كاملا متفاوتی داشته باشد.
امروزه تحلیلگران قصد دارند تا به افراد آموزش دهند تا خودشان خواب‌هایشان را تعبیر كنند. هركس از افكار، احساسات و تجربیات خود بیشتر از هر فردی آگاه است و بنابراین می‌تواند تحلیل درست‌تری از خوابش داشته باشد. به عبارت دیگر ما می‌توانیم خواب‌هایمان را هرطوری كه دلمان می‌خواهد تعبیر كنیم. رویا یكی از ضروریات برای تمرین ضمیر ناخودآگاه می‌باشد. آنها اخطار داده‌اند كه نباید تحلیل‌های غیر اصولی از خواب‌ها داشته باشیم. آنها پیشنهاد می‌كنند كه رویاهایتان را خیلی جدی نگیرید و فقط سعی كنید از آنها لذت ببرید چراكه مرحله ضروری‌ای از خواب شما هستند.

منبع : روزنامه تهران امروز