کلاهک‌های جنگی

کلاهک جنگی، واژه‌ای است که امروز مورد قبول همگان است. جنگی یک جزء کاملاً معقول این نامگذاری است ولی کلاهک چنین نیست، چون بسیاری از کلاهک‌های جنگی در جائی غیر از قسمت سر سیستم نصب شده‌اند.
● ویژگی‌های مطلوب کلاهک‌های جنگی
شامل کارآئی بواسطهٔ هزینه و پیچیدگی سیستم، توانائی تمرکز اثرات تخربی و بر روی هدف، دوام تحمل محیط خدمتی و قابلیت اطمینان می‌شود. ویژگی‌هائی دیگر که به‌خودی خود آشکار است شامل سادگی، قابلیت تعویض و دوام می‌باشد.
● انواع کلاهک جنگی
انواع زیادی از کلاهک جنگی در دسترس هستند:
▪ نوع افنجاری
کلاهک‌های جنگی انفجاری معمولاً شامل مقدار زیادی مواد منفجره هستند که در محفظه‌ای قرار داده شده‌اند. هنگامی‌که محترق می‌شود، موج انفجار فشار مثبت بالائی را ایجاد می‌کند که بدنبال آن فشار منفی کوچکتر خواهد آمد. موج فشار از نقطهٔ انفجار با سرعت بسیار زیادی به‌صورت شعاعی، به سمت خارج حرکت می‌کند. اولین آسیب توسط فاز منفی افزایش یافتهٔ موج فشار، وارد می‌شود و دومین آسیب از خرده‌های در حال پرواز ناشی می‌شود. دو نوع کلاهک جنگی انفجاری رایج وجود دارد. نوع طراحی شدهٔ درون انفجاری به هدف اصابت کرده و یا در آن نفوذ می‌کند و سپس منفجر می‌شود. اگر لازم شود که در داخل یک هدف سخت نفوذ کند، معمولاً کلاهک‌ جنگی سر سفت و سخت شده‌ای را خواهد داشت که کلاهک جنگی اجازه می‌دهد بدون تغییر شکل بی‌موقع، که ممکن است بر کارآئی آن تأثیر بگذارد، نفوذ کند.
● نوع ترکشی
کلاهک‌های جنگی ترکشی وابستگی نزدیکی با گلوله‌های معمولی دارند؛ از این نظر که تکیه‌شان بر یک مخزن پر شده از مواد منفجره بار یانفجار و پرتاب ترکش‌های فلزی با سرعت زیاد، به سمت هدف می‌باشد. ترکش‌های فلزی از محفظه فلزی که مواد منفجره را احاظه کرده و به اشکال گوناگون ساخته شده، بدست می‌آید. به علت شتاب پرتاب نسبتاً پایین موشک‌ها در مقایسه با گلوله‌هائی که از سلاح‌های توپخانه‌ای شلیک می‌شوند، محفظه فلزی می‌تواند نازکتر بوده و حتی از پاره‌هائی ساخته شده باشد که به همدیگر چسبیده شده‌اند تا محفظه را تشکیل دهند این پاره‌ها می‌توانند در وزن، اندازه و قالب لازم، قبلاً شکل داده شوند تا تأثیر مطلوب و مناسبی بر هدف داشته باشند.
● نوع ترکشی/ انفجای
اکثر کلاهک‌های جنگی ترکشی مقداری اثر انفجاری نیز در نزدیکی هدف فراهم می‌کنند؛ ولی ترکیبی از اثر انفجار و ترکش، کوششی است به منظور بدست آوردن بهترین نتیجه از این نوع برای افزایش شدت انفجاری، مواد منفجره بیشتری مورد نیاز است؛ در حالی‌که یک پوسته نازکتر یا وزن کمتری از فلز، اثر ترکشی را کاهش خواهد داد.
● نوع میله‌ای مجزا
ترکش‌های کوچک ضرورتاً نیروی کافی برای انهدام اهداف هوائی را ندارند؛ به‌طور ایده‌آل ترکش‌ها باید به گونه‌ای باشند که بتوانند قطعا متصل شده به هم یا اسکلت‌های تیر آهنی رابرش دهند. با احاطهٔ مواد منجره به کمک میله‌های بلند فلزی، که به محض انفجار به سمت بیرون رانده می‌شوند، توان آسیب‌رسانی بیشتر می‌شود.
● نوع میله‌ای پیوسته
نقائص کلاهک جنگی میله‌ای مجزا، طراحان را بر آن داشت که میله‌ها را به‌طور متناوب در کنار یکدیگر قرار دهند تا یک میلهٔ پیوسته یا حلقه تشکیل شود که بسیار مؤثر است. میله‌ها از نظر طول و ضخامت مشابهند و اندازهٔ آنها با اندازهٔ کلاهک جنگی مناسب است.
● کلاهک له شوندهٔ حاوی مواد شدیدالانفجار (Hesh)
همان‌طور که از نامش پیداست این نوع کلاهک‌ها دارای نوعی محفظه‌های نسبتاً نازک هستند که از مواد شدیدالانفجار پر شده است و قسمت ته آن یک ماسوره قرار دارد؛ این کلاهک‌ها روی هدف له شده یا آنرا متلاشی می‌کنند. آنها معمولاً ضد اهداف زرهی مورد استفاده قرار می‌گیرند. موج انفجار حاصل از مواد منفجره بداخل زره نفوذ کرده و به علت برگشت موج به‌واسطهٔ تغییر چگالی، تاول بزرگی را روی قسمت دیگر زره ایجاد می‌کند.
● بمبچه:
یک کلاهک بمبچه‌ای شامل یک کلاهک جنگی بزرگی است که درون آن محفظه کوچکی که هر یک دارای سیستم اشتغال جداگانه‌ است، قرار گرفته‌اند. کلاهک مادر، بمبچه‌ها را تا ناحیهٔ عمومی هدف می‌رساند؛ در آنجا معمولاً به‌وسیلهٔ ابزار انفجاری، پوسته خارجی آن برداشته شده و بمبچه‌ها به‌طور اتفاقی تحت نیروهای ثقلی و آئرودینامیکی پراکنده می‌شوند.
● شبه گلوله
برخلاف بمبچه‌ها، شبه گلوله‌ها نیروی پیشرانش را همراه خود دارند و اسمشان از همین‌جا ناشی شده است. آنها می‌توانند مطابق با نیاز کلاهک جنگی، شکل‌های گوناگون به خود بگیرند. آنها همچنین وسیله احتراق را همراه خود دارند.
● بمب خوشه‌ای یا شبه موشک
کلاهک‌های بمب خوشه‌ای حاوی تعدادی شبه موشک می‌باشند که می‌توانند از موشک مادر با ابزارهای پرتابی مستقل، به سمت بیرونی پرتاب شوند. هر شبه موشک، سیستم اشتعال خود را به همراه دارد. این نوع که اساساً ضد اهداف هوائی به‌کار می‌رود می‌تواند از ۱۰ تا چند صد شبه موشک را با خود حمل کند [۶۳].
● کلاهک‌های جنگی جنگ افزارهای هدایت شوندهٔ ضد تانک
اولین ویژگی‌ مورد بررسی موشک باید کلاهک جنگی آن باشد. چون درست مانند جنگ‌افزار سبک ضد زره، کلاهک عامل اصلی برای اندازهٔ کلی موشک است. در مورد ATGW معمولاً وزن موشک سه یا چهار برابر وزن کلاهک جنگی است.
تا دههٔ ۱۹۷۰، قبل از ظهور زره‌های مرکب، این مطلب پذیرفته شده بود که جنگ‌افزار هدایت شوندهٔ ضد تانک، طوری طراحی شود که بتواند به زره جلوی تانک نفوذ کند. وجود چنین جنگ افزاری مانند ATGW، نمی‌توانست تابع چنین محدودیتی باشد که فقط از مواضع غیر قابل دید تک کند؛ بنابراین کلاهک باید طوری طراحی شود که تانک را از هر زاویه‌ای که مورد حمله قرار داد، منهدم کند [۶۳].

۶۳. سلاح‌های هدایت شونده ـ ترجمه حسین سلیقه دوست

منبع : مطالب ارسال شده