مسمومیت غذایی در یک نگاه

مسمومیت غذایی نشانه‌ای حاد و تهاجمی است كه همراه با تهوع، انقباضات شكمی، استفراغ و یا اسهال به طور ناگهانی در حدود ۴۸ ساعت پس از خوردن غذای آلوده به باكتری بیماری‌زا و یا ویروس یا سم تولید شده از باكتری در غذا پیش می‌‌‌آید. با توجه به شدت آلودگی، مسمومیت می‌تواند با تب و لرز، پیدایش خون در مدفوع، از دست دادن آب بدن و اختلال در دستگاه عصبی و در برخی موارد حاد با مرگ همراه باشد.
با توجه به آمار و ارقام، در آمریكا از هر پنج نفر یك نفر هر ساله دچار مسمومیت غذایی شده و حدود ۹۰۰۰ مرگ در‌ این خصوص گزارش شده است. باید بگوییم مسمومیت غذایی در اثر عواملی مثل نگه‌دارنده‌‌ها و یا افزودنی‌های خوراكی ‌ایجاد نمی‌‌‌شود بلكه علت اصلی آلودگی غذا در اثر نگه‌داری و حمل ونقل نادرست و غیربهداشتی در خانه، رستوران‌ها و فروشگاه‌های توزیع مواد غذایی رخ می‌‌‌دهد بنابراین با توجه به این مساله و شروع فصل گرما نیز بهتر است به نگه‌داری و حمل مواد غذایی بیشتر توجه كنیم.
مسمومیت ناشی از غذا به دو دسته تقسیم می‌‌شود: مسمومیت با عوامل آلوده كننده و مسمومیت با عوامل سمی‌.
عوامل آلوده كننده مثل باكتری‌‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها هستند و عوامل سمی‌‌‌شامل قارچ‌های سمی، سموم موجود روی میوه‌‌ها و سبزی‌‌ها كه در اثر شست‌وشوی نادرست از بین نرفته‌اند، می‌باشند.
افرادی كه به هر ترتیب با تهیه و توزیع غذا سر و كار دارند.(آشپز‌ها، كارگران و متصدیان فروش اغذیه) با عدم رعایت اصول بهداشتی یا با آلوده بودن به طور شخصی موجب آلوده شدن غذا و بروز مسمومیت می‌شوند. نگهداری مواد غذایی در دمای غیر استاندارد نیز مشكل‌ساز است.
سه گروه عمده باكتری‌های مسموسیت‌زا عبارت‌اند از: سالمونلا، كلستردیوم بوتولینیوم ومیكرو ارگانیسم‌‌های خانواده استافیلوكوك‌‌ها.
● نشانه‌‌های مسمومیت
معمول‌ترین نشانه‌‌ها همان‌طور كه ذكر شد شامل اسهال، مدفوع آبكی، انقباضات شكمی‌ و به اصطلاح دل پیچه، تهوع، استفراغ و گاهی تب است. بیشتر مسمومیت‌‌ها به طور معمول خفیف بوده و در خانه قابل درمان هستند.
▪ سالمونلا: مسمومیت ناشی از ‌این باكتری موجب‌ ایجاد حالت‌هایی مثل سرما خوردگی حتی تا یك هفته بعد از رفع مسمومیت می‌‌‌شود.
▪ بوتولیسم: مسمومیت ناشی از ‌این باكتری در عرض ۱۸ تا ۴۸ ساعت پس از مصرف غذای مسموم بروز می‌‌‌كند و شامل تهوع، خشكی د‌هان، استفراغ، درد‌های شكمی‌ و تاری دید می‌‌‌شود. این سم بر سیستم عصبی اثر كرده و ارسال پیام عصبی میان عصب و مغز را مختل می‌‌‌كند. كنترل ماهیچه‌‌های بدن بسیار سخت شده و سفتی ماهیچه‌‌ها از ناحیه گردن و صورت آغاز می‌‌‌شود. به‌طوری كه بلع دچار مشكل شده و فرد نمی‌تواند غذا بخورد. در ‌این حالت گاهی مواد ناخواسته وارد ریه شده و ممكن است باعث خفگی شود. با تزریق سرم در برخی موارد سم وارد شده به بدن را رقیق می‌‌‌كنند تا از فلج شدن‌ اندام‌ها جلوگیری شود البته تمام ‌این اگر‌ها به میزان سم وارد شده به بدن فرد مسموم بستگی دارد.
▪ استافیلوكوك:‌ این‌گونه مسمومیت با دل‌پیچه، تب، استفراغ و اسهال توام است. به طور معمول خیلی سریع و در عرض ۶ ساعت پس از صرف غذای آلوده بروز می‌‌‌كند. محصولات لبنی و ماهی عمده‌ترین مواد غذایی هستند كه می‌توانند به این میكروب آلوده شوند و از آن‌جایی كه‌ ا‌ین مواد بسیار سریع آلوده می‌‌‌شوند پس در نگه‌داری آنها باید بسیار مراقب بود.
● درمان مسمومیت
درباره مسمومیت‌‌های خفیف، مراقبت‌‌های خانگی با تاكید بر دریافت مایعات فراوان به دلیل از دست رفتن آب بدن در اثر اسهال و استفراغ بسیار مهم است و پس از توقف اسهال و استفراغ شروع مجدد غذا، البته غذا‌های ساده مثل كته ماست، گوشت مرغ پخته شده و انواع نوشیدنی‌ها مفید واقع می‌‌‌شود.
اگر فردی پس از دو روز از شروع مسمومیت هنوز دچار اسهال و استفراغ و تهوع باشد همچنین اگر ‌این قبیل مشكلات برای فردی در سفر پیش‌ آید و یا افرادی كه به طور مشترك یك نوع غذا را مصرف كرده‌اند دچار مشكل شوند باید به پزشك مراجعه كنند.
اگر فردی دچار استفراغ خونی، تورم شكم، مشكلات تنفسی، ورم مفاصل، زردی چشم یا پوست یا درد در ناحیه شكم و تیر كشیدن سر دل شود باید حتما به پزشك مراجعه كند.
با توجه به موارد بالا و شروع فصل گرما كه مسمومیت بیشتر پیش می‌‌آید رعایت نكات بهداشتی ضروری است و از بچه‌‌ها به دلیل حساس بودن باید بهتر مراقبت شود. هرگز از دست‌فروش‌ها یا مغازه‌‌هایی كه مواد غذایی را در یخچال نگهداری نمی‌‌‌كنند خرید نكنید، تاریخ تولید وتاریخ انقضاء را حتما روی برچسب غذایی نگاه كنید و با رعایت نكات بهداشتی تابستان خوبی را سپری كنید.

منبع : روزنامه سلامت