نگاهی به فضای کنونی دانشگاه ها

▪ نوع نگاه دولت نهم به دانشگاه چه تاثیری بر فضای دانشگاهی و فعالیت‌های دانشجویی ما داشته و چه تفاوتی نسبت به دوره گذشته پیدا کرده است؟
جریان‌های دانشجویی طی سه دهه پس از انقلاب اسلامی همواره با فراز و نشیب‌هایی در صحنه‌های مختلف حضور داشته‌اند. در دوره‌های اخیر هم شاهد حضور جدی این قشر در صحنه های سیاسی اجتماعی کشور بوده‌ایم و اثرات زیادی هم داشته‌اند. ما اگر به دوره اصلاحات باز گردیم شاهد خواهیم بود که فضای دانشگاه‌ها فضای بسیار سیاسی بود . بعد از برگزاری انتخابات دوم خرداد ، گروه‌ها و احزاب سیاسی اصلاح‌طلب برای رسیدن به مقاصد خود به سیاست‌زده کردن دانشگاه‌ها پرداختند. در دوره اول اصلاحات فضای سیاست‌زده دانشگاه‌ها به شکل عجیبی ظهور و بروز پیدا کرد. یعنی اگر ما به رویدادهای آن دوره برگردیم که نقطه اوج آن حادثه ۱۸ تیر ۷۸ بود می‌بینیم که یک جریان سیاسی با استراتژی‌هایی از جمله استراتژی‌ فشار از پایین چانه‌زنی از بالا به نوعی گروه‌ها و تشکل‌های دانشجویی را به عنوان نیروی‌های پیاده نظام خود وارد صحنه سیاسی کردند. دانشگاه ضربه این نوع نگاه سیاسی را در سال ۷۸ خورد. اتفاقاتی که در این روز رخ داد صحنه دانشگاه‌ها را تا چند سال در یک اغمای سیاسی فرو برد. یعنی از تابستان ۷۸ به بعد می‌بینیم که یک دوره رکود کامل حداقل در عرصه فعالیت‌های سیاسی دانشجویان وجود دارد. از همین مقطع یک نسل جدید و انقلابی در دانشگاه‌ها شروع به رشد کرد و شاید این ادعا را بتوان کرد که دولت نهم یک باز تولیدی از تفکر انقلابی است که از اوایل دهه ۸۰ در دانشگاه‌های وارد شده است. شاید افرادی که از عرصه دانشگاه دور باشند نتوانند در این خصوص قضاوت روشنی بکنند ولی کسانی که از نزدیک دانشگاه را درک کرده‌اند به خوبی می‌فهمند که از اوایل دهه ۸۰ یک نگاه جدیدی وارد دانشگاه‌ها شد.باعث و بانی این اتفاق میمون هم شخص مقام معظم رهبری بود که با برگزاری جلسات متعدد به بهانه‌های مختلف با دانشجویان و مشخص کردن اولویت‌های مطالبات دانشجویی توانستند دوباره این قشر فعال و موثر را به عرصه اجتماعی کشور بازگردانند. دقیقا از همین مقطع ما می‌بینیم که فضای دانشگاه مطابق با فضای واقعی جامعه است و دانشجویان در راستای مطالبات مردم حرکت می‌کنند و از مباحثی چون عدالتخواهی و مبارزه با فساد و تبعیض و فقر سخن می‌گویند.
▪ بعضا به دولت نهم این اتهام را وارد می‌کنند که چندان تمایلی به بهره‌گیری و به کارگیری نیروهای نخبه ندارد؟ به نظر شما دولت نهم چه نوع نگاهی به دانشگاه داردو واکنش دولت به مطالبات دانشجویی چگونه بوده است؟
دولت نهم یک دولت کاملا دانشگاهی است. در راس این دولت شخص رئیس جمهور قرار دارد که برخاسته از دانشگاه و یک دانشگاهی است. رئیس جمهور ما از فعالان دانشجویی بوده و کاملا به فعالیت‌های دانشجویی اعتقاد دارند. طبیعتا چنین دولتی که برخواسته از فضای دانشگاهی است به دانشگاه و دانشگاهیان و بخصوص مطالبات دانشجویی معتقد است.دولت جدید برخلاف ادعایی که می‌شود نشاط را به دانشگاه‌های ما باز گردانده و ناآرامی و سیاست‌زدگی را از این فضا دور کرد. امروز در دانشگاه‌های ما تشکل‌های دینی و ارزشی به شدت فعال شده‌اند و معتقدان به ارزش‌های سکولاریستی و لیبرالیستی منزوی شده‌اند. برخلاف تحلیل‌های یک طرفه‌ای که ارائه می‌شود بدنه این دولت دانشگاهی است و تمام برنامه‌های این دولت توسط نخبگان دانشگاهی نوشته می‌شود. دولت نهم مشوق فعالیت‌های دانشجویی بوده و لذا از انتقادات این قشر استقبال کرده است. ما شاهد حضور مستمر رئیس جمهوردر دانشگاه‌های کشور هستیم می‌بینیم که با روی گشاده به پای درد و دل‌های دانشجویان می‌نشیند و به انتقادات بعضا تند آنها گوش می‌دهد. به نظر فضایی که امروز در دانشگاه‌ها وجود دارد فضای رکود نیست بلکه یک فضای سالم سیاسی است.
▪ فضای فعلی دانشگاه‌ها را تا چه اندازه مناسب برای پرورش نخبگان سیاسی و رشد علمی به عنوان دو نیاز اساسی کشورمی‌بینید؟
با توجه به ویژگی‌های خاص دانشگاه طبیعتا انتظار می‌رود که بخشی از نخبگان سیاسی ما در دانشگاه‌ها تربیت شوند. تحقق این مهم مستلزم این است که فضای حاکم در دانشگاه‌ها فضایی سالم و به‌دور از سیاست‌زدگی باشد. بدون اغراق این فضا در دولت نهم در دانشگاه‌ها فراهم شده است وبازگشت فضای دانشگاه به فضای آرامش و بدون تنش شرایط را برای رشد علمی و پرورش نخبگان علمی و سیاسی فراهم کرده است.

محمد مهدی اسماعیلی