تکان بخور پیش از آمدن زلزله

در حال حاضر پیش بینی زلزله ممكن نیست، مگر ثانیه هایی پیش از وقوع آن كه عملا راه گشای كاهش تلفات نخواهد بود. آنچه فعلا مقدور است، آگاهی بخشی به شهروندان و نیروهای امدادی است تا خسارات زمین لرزه را به كمترین میزان ممكن برساند. آمادگی در برابر زلزله، خود دارای دو وجه می باشد؛ یكی مقاوم سازی ساختمان ها براساس بزرگ ترین زمین لرزه های شناخته شده و دیگری آموزش شهروندان به منظور نوع برخورد آنها با پیامدهای زلزله.
به تازگی شورای اسلامی شهر تهران با همكاری سازمان مدیریت بحران این شهر اقدام به تهیه و انتشار یك كتابچه به همراه CD چند رسانه ای كرده است تا از طریق آگاهی بخشی به توده مردم، خسارت های جانی و مالی ناشی از زمین لرزه را به حداقل برساند. این مجموعه كه آمادگی در برابر زلزله نام دارد، با زبانی ساده تمام اطلاعات مورد نیاز مردم در خصوص زمین لرزه و پیامدهای آن را به شهروندان آموزش می دهد. مهم ترین سرفصل های این مجموعه عبارتند از: آگاهی، آمادگی، لغزش زمین، شناخت زلزله، تهران و زلزله، میزگرد خانوادگی و اتاق امن. علاوه بر اینها در متن كتابچه، برخی اطلاعات فنی كه برای عموم قابل درك نیست، آمده كه ظاهراً برای قشر فنی و آشنا به مسائل ساختمان گنجانده شده است.
در یك نگاه گذرا، مجموعه نامبرده اطلاعات ارزشمند و ضروری برای مقابله با یك زمین لرزه احتمالی را در اختیار مطالعه كنندگان كتابچه و بینندگان صوت و تصویر CD قرار می دهد. چند فیلم مستند كوتاه نیز تا حدی ذهنیت بیننده را برای رویارویی با بحران آماده می كنند، گرچه دقت در انتخاب تصاویر متحرك و همچنین صداگذاری واژگان فارسی بر روی آنها می توانست اثر عمیق تری بر مخاطب بگذارد. همچنین شرح و بیان ویژگی های اتاق امن، یكی از نقاط قوت مجموعه می باشد كه تصویر خوب و قابل دركی از اهمیت این طرح ابتكاری در ذهن شهروندان برجای می گذارد. در مجموع می توان گفت این اقدام متولیان امور شهری تهران برای مقابله با بحران، به موقع، به جا و تا حدی اثرگذار است؛ به ویژه آنكه مجموعه آمادگی در برابر زلزله در شمارگان یك میلیون و پنجاه هزار نسخه و به صورت توزیع رایگان، تهیه و پخش گردیده است.
علی رغم اینكه پیش بینی می شود به هر یك از خانواده های تهرانی، نسخه ای از این مجموعه تعلق گیرد و به عبارتی همه ساكنان این شهر به اطلاعات مورد نظر شورای شهر و سازمان مدیریت بحران تهران دسترسی داشته باشند، باز هم به نظر می رسد این اقدام ارزشمند، از دید عموم پنهان بماند و گرد فراموشی و كم توجهی مردم، زحمات تولیدكنندگان مجموعه را بی اثر یا كم اثر نماید.
به همین دلیل توصیه می شود از دیگر امكانات رسانه ای بدین منظور استفاده مطلوب گردد. برای مثال می توان به ساخت فیلم های مستند یا داستانی با جاذبه های تصویری خاص روی آورد. تجربه نشان می دهد توده تفنن طلب جامعه، درك مضامین از طریق فیلم و قصه را سریع تر و راحت تر از سایر روش های جدی و آموزشی می پذیرد. در این خصوص لازم نیست اصل قصه فیلم بر محور زمین لرزه و شیوه مقابله با آن استوار باشد، بلكه لحاظ كردن سكانس هایی مرتبط با قضیه بی آنكه به جریان داستان لطمه ای جدی وارد شود، كافی است تا ذهن ناخودآگاه افراد را برای روز مبادا فعال كند. اگر بخواهیم ریشه ای تر با این قضیه برخورد كنیم، چاره ای نداریم جز اینكه آموزش چندرسانه ای برای آماده سازی ذهن كودكان را جدی بگیریم. در این صورت ساخت انیمیشن های تخیلی، كار را به مراتب سهل تر خواهد كرد و آنگاه می توان امیدوار بود در سال های آتی، كودكان امروز با چنین پایه ای از آموزش، طرحی نو در اندازند.
هوشنگ سامانی

منبع : همشهری