بجنگ، فرار کن یا مقابله کن

چگونه به نوجوان كمك كنیم؟
نوجوانان، مانند بزرگسالان هر روزه استرس را تجربه می كنند و می توانند مانند آنها، با یادگیری مهارت های كنترل استرس، فایده ببرند. نوجوانان، وقتی موقعیتی را خطرناك، دشوار یا دردناك و غم انگیز می یابند استرس بیشتری را متحمل می شوند. برخی از منابع استرس برای نوجوانان به شرح زیر است:
- درخواست های مدرسه و ناامیدی های تحصیلی
- افكار و احساسات منفی درباره خود نوجوان
- تغییرات فیزیكی بدن در نوجوانی
- مسایل و مشكلاتی كه با دوستان یا همكلاسی های خود دارند.
- محیط زندگی یا همسایگی ناامن و نامطمئن
- جدایی یا طلاق والدین
- بیماری های سخت یا مشكلات عمده در خانواده
- مرگ نزدیكان و عزیزان نوجوان
- تغییر دادن مدرسه
- شركت داشتن در فعالیت های زیاد و توقعات زیاد
- مشكلات مالی خانواده
بعضی از نوجوانان دچار استرس بسیار زیادی می شوند. در این شرایط، اگر استرس درست و به اندازه كافی مهار نشود، ممكن است منجر به ایجاد هیجان، واپسگرایی، خشونت، پرخاشگری، بیماری های جسمانی و تطبیق غلط با شرایط یعنی به طور مثال روی آوردن نوجوان به مواد مخدر یا استفاده از الكل شود. وقتی كه ما شرایطی را دردناك یا دشوار تلقی می كنیم، تغییراتی در مغز و بدن ما رخ می دهد تا ما را برای پاسخ به این خطر آماده سازد. این واكنش كه اصطلاحا به آن پاسخ بجنگ، فرار كن یا مقابله كن نامیده می شود، ضربان قلب و سرعت تنفس را زیادتر می كند و فشار خون در ماهیچه های بازو و پاها را بالا می برد، دست ها و پاها سرد و لرزان می شود و ناراحتی های شكمی یا احساس نگرانی به فرد دست می دهد. همین مكانیزم كه باعث ایجاد این حالات در زمان استرس می شود می تواند آن را از بین ببرد. مثلا وقتی ما حس می كنیم كه موقعیت موجود دیگر استرسزا نیست، در مغز و بدن ما تغییراتی رخ می دهد تا ما آرام و آسوده شویم. این پاسخ آرامش بخش، شامل پایین آمدن سرعت تنفس و ضربان قلب و داشتن یك احساس خوب است. نوجوانانی كه قادرند اینگونه واكنش های آرامش بخش و دیگر مهارت های كنترل استرس را در خود تقویت كنند كمتر از دیگران دچار ناامیدی می شوند.
والدین به روش های زیر می توانند به نوجوانان خود كمك كنند
- والدین توجه داشته باشند كه آیا استرس نوجوان، سلامت، رفتار، افكار و احساسات او را نیز تحت تاثیر قرار داده یا نه؟
- به حرف های نوجوان خوب گوش كنند.
- مهارت های كنترل استرس را یاد بگیرند و الگوی خود قرار دهند.
- از شركت كردن نوجوان در ورزش و دیگر فعالیت های اجتماعی حمایت كنند.
نوجوانان با رفتارها و روش های زیر می توانند استرس خود را كاهش دهند
- به اندازه كافی ورزش كنید و غذای مناسب بخورید.
- از مصرف بیش از اندازه كافئین كه باعث به وجود آمدن احساس هیجان و ناراحتی می شود خودداری كنید.
- از مصرف مواد و داروهای غیر مجاز، الكل و سیگار جدا خودداری كنید.
- روش های آرامش بخشی Relaxation را فرا بگیرید مانند تمرینات تنفس شكمی و تكنیك های آرامش بخشی عضله.
- از جملات محكم و درست برای ابراز احساسات خود استفاده كنید. برای مثال، احساسات خود را با جملات مودبانه و محكم نه جملات بی تفاوت و نه پرخاشگرانه بیان كنید، مثلا بگویند: وقتی شما سر من فریاد می كشید عصبانی می شوم. لطفا داد نزنید.
- موقعیت هایی را كه باعث ایجاد استرس در شما می شود تمرین كنید. مثلا اگر از صحبت كردن در برابر كلاس هراس دارید این كار را قبلا تمرین كنید.
صحبت ها و جملات منفی درباره خود را كاهش دهید، سعی كنید افكار منفی در مورد خودتان را با افكار منفعل یا مثبت جایگزین كنید مثلا به جای این جمله زندگی من بهتر نمی شود از این جمله استفاده كنید: درسته كه الان كمی ناامید هستم، اما احتمالا اگر سعی كنم و از دیگران كمك بخواهم، اوضاع بهتر خواهد شد.
- سعی كنید از انجام كارها احساس رضایت داشته باشید و از خود و دیگران توقع زیاد در انجام امور را نداشته باشید.
- در شرایط استرس، زمانی را برای استراحت و آرامش بخشی در نظر بگیرید. فعالیت هایی مثل گوش دادن به موسیقی، صحبت كردن با دوستان، نقاشی كردن، نوشتن، یا سرگرمی های دیگر می توانند استرس را كاهش دهند.
- گروهی از دوستان خود را كه می توانند در كاهش استرس با روش های مثبت به شما كمك كنند دور خود جمع كنید.
با استفاده از این روش ها و دیگر تكنیك ها، نوجوانان می توانند برای كنترل استرس اقدام كنند. اگر نوجوان علایم استرس زیاد را از خود نشان می دهد، بهتر است با روانشناس كودك یا بزرگسال یا متخصصان مجرب بهداشت روان مشورت كنید.

منبع : روزنامه کیهان