ورادریک - VERA DRAKE

سال تولید : ۲۰۰۴
کشور تولیدکننده : زلاندنو، انگلستان و فرانسه
محصول : سایمن چانینگ ویلیامز
کارگردان : مایک لی
فیلمنامه‌نویس : مایک لی
فیلمبردار : دیک پوپ
آهنگساز(موسیقی متن) : اندرو دیکسن
هنرپیشگان : ایملدا استونتن، ریچارد گراهام، ادی مارسان، الکس کلی، دانیل میز، فیلیپ دیویس و لسلی منویل
نوع فیلم : رنگی، ۱۲۵ دقیقه


انگلستان، دههٔ ۱۹۵۰. ایثار و از خودگذشتگی ̎ورا دریک̎ (استونتن) نسبت به خانواده‌اش، بین ساکنان شهر کارگری‌شان، مثال‌زدنی است. اما از سوی دیگر، فقط مادر پیر و همسایهٔ علیل ̎ورا̎ نیستند که متکی به کمک‌های او هستند: اگرچه در دههٔ ۱۹۵۰، سقط جنین غیرقانونی بود و عموماً ناپسند تلقی می‌شد، ولی ̎ورا̎ به زنانی که به‌طور ناخواسته حامله می‌شدند به‌عنوان موجوداتی که نیاز به دوا و درمان دارند، نگاه می‌کرد. به‌ خاطر همین نگرش، او به‌طور مداوم، عمل سقط جنین را روی کسانی که نیاز داشتند، انجام می‌داد و بیمارانش به همین خاطر همیشه به دلیل درک و فهم و مهربانی‌اش از او سپاس‌گزار بودند. اما مشکل ورا این است که قانون به او ‌به‌عنوان آدم خیّری که به نیازمندان کمک می‌کند، نمی‌نگرد؛ قانون، سقط جنین را به منزلهٔ جنایت تلقی می‌کند و خیلی دیگر از آدم‌های زندگی‌اش نیز تلقی مشابهی از این عمل او دارند. هنگامی که فعالیت‌های ̎ورا̎ عملی می‌شود، زندگی خانوادگی و رابطه‌اش با اطرافیان ـ از جمله با آنان که او از ایشان پرستاری می‌کرده تا بهبود یابند ـ به خطر می‌افتد.
● برای کسی که با کارهای لی آشنائی داشته باشند، ممکن است در نخستین نگاه ورا دریک انتخابی برای به‌دست آوردن یک فیلم اسکاری متعارف از نوع ̎معضل اجتماعی̎ جلوه کند. داستانی با بار عاطفی از پیش تضمین شده و گره‌های از پیش محاسبه شده که در انگلستان دههٔ ۱۹۵۰ می‌گذرد (لی در واژگون، ۱۹۹۹، به سراغ گذشته رفت، ولی واقعیت این است که اگر همهٔ فیلم‌های این شبه‌ژانر با این اندازه از جزئیات، حساسیت و وضوح ساخته می‌شد، معلوم نبود چه کلمهٔ دیگری باید به‌جای اشک‌انگیز گذاشت. ظواهر بیشتر گول زننده‌اند: این ̎بار عاطفی̎ نیست که قصهٔ سرراست ورا دریک را به پیش می‌برد، بلکه مقدار سوءتفاهم و بدخواهی است و از جائی که شیوهٔ گذران معمول ̎ورا̎ فرومی‌ریزد، مسئلهٔ اصلی حقانیت یا عدم حقانیت عمومی سقط جنین (مضنون/ معضل اجتماعی‌ای که ظاهراً برخلاف عرف آثار لی، ̎مرکزیت̎ پیدا کرده) نیست بلکه بیشتر ترس و لرز و بهت پیرزنی است که نمی‌تواند درک کند کارهائی که برای ̎کمک̎ به دختران جوان انجام داده، درست بوده است یا نه (و بازی عالی استونتن، تضمین می‌کند که ما مضمون را رها کنیم). اگر آدم‌های لی را طبقه و موقعیت‌ اجتماعی‌شان تعریف می‌کند و خودشان حیران هستند که ویژگی‌های نامعقول فردی‌شان به چه کار می‌آید یا چگونه در زندان قواعد زندگی طبقاتی به بقا ادامه می‌دهد، ̎ورا دریک̎ از معدود مواردی است که پاسخ را با ضربه‌ای بنیان‌کن می‌گیرد، در حالی که اصلاً پرسش را مطرح نکرده است. لی که می‌توان فیلم‌هایش را تجربه‌هائی در خلق هم‌ذات‌پنداری‌های غافل‌گیرکننده دانست، با همین کار شاید بیش از هر کارگردان دیگری به مفهوم رآلیسم، اعتبار و در نهایت ناباوری، طراوت می‌بخشد.