کرانه خزر سرزمینی با ۱۲ هزار سال پیشینه تاریخی

مازندران سرزمین اندیشه‌های بلند، طبیعت زیبا و مردمان صبور در ایام تعطیلات نورزوی چشم به راه مسافران از اقصی نقاط كشور است.
استان سرسبز و زیبای مازندران با بیش از ۲۳ هزار كیلومتر مربع وسعت و بالغ بر ۲۶ میلیون نفر جمعیت، در حاشیه دریای خزر و همسایگی با استان‌های گیلان، گلستان، سمنان و تهران قرار گرفته و مشتمل بر ۱۵ شهرستان، ۴۶ شهر، ۴۳ بخش و ۱۱۰ دهستان است كه ۴۳ درصد شهر های آن در طول نوار ساحلی واقع شده است.
مازندران تنها استان ساحلی دریای خزر است كه از طریق سه محور زمینی كندوان، هراز و فیروزكوه با مركز كشور در ارتباط بوده و علاوه بر گذر راه آهن سراسری و سه فرودگاه ساری، نوشهر و رامسر نیز ارتباط هوائی آن را با سایر نقاط كشور برقرار می‌سازند.
همچنین جاده بابلسر – رامسر به طول ۲۲۰ كیلومتر كه با فاصله ۱۰ تا ۳۰۰ متری ساحل دریا می‌گذرد، چشم اندازهای كم نظیری را برای گردشگران فراهم می‌آورد.
استان ما با توجه به موقعیت خاص جغرافیائی و طبیعی در بخش طبیعت گردی یا اكوتوریسم جزو استان‌های برتر كشور به شمار آمده و با توجه به سابقه دیرینه گردشگر پذیری هر سال پذیرای بیش از ۱۲ میلیون نفر از هموطنان و ۱۰۰ هزار نفر گردشگر خارجی است.
واقع شدن در حاشیه دریا با ساحل ماسه‌ای و مناسب، برخورداری از جنگل‌های انبوه و پارك‌های جنگلی متعدد، وجود رودخانه‌های پر آب، آبشارها، غارها، دریاچه‌ها، آب بندان‌ها و تالاب‌های فراوان، چشمه‌ها، آب های معدنی سرد و گرم و همچنین امكان صعود از دامنه شمالی كوه دماوند مجموعه گوناگون و كم نظیری از جاذبه‌های گردشگری را در مازندران به وجود آورده است كه در كنار آثار تاریخی متعدد مانند برج لاجیم و رسكت، مجموعه‌های فرح آباد و عباس آباد، قلعه پولاد بلده، سایت موزه گوهر تپه، كندلوس ، سد سلیمان تنگه، دریاچه خضر نبی، نمك آبرود و بافت قدیمی برخی از شهر‌ها توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌كند.
در حال حاضر وجود واحد‌های اقامتی، پذیرایی و تفریحی گوناگون شامل ۲۹ هتل ۱۸ متل، ۱۹ هتل آپارتمان ، ۲۵ مهمانپذیر، ۱۱۵ واحد تأسیسات ساحلی، ۱۰ مجتمع تفریحی ساحلی با بیش از ۸۵۰۰ تخت و ۲۸۸ واحد پذیرایی بین راهی و نزدیك به ۲۲۰۰ ویلا و خانه‌های استیجاری و ۱۰۰ دفتر خدمات مسافرتی و جهانگردی، شرایط مناسبی را برای اقامت و ارائه خدمات به گردشگران فراهم آورده است.
شكوه شكوفه‌های هلی تی تی، ترنم موسیقی نغمه‌های رها شده در باد پرستوها و گنجشككان كه در لابه لای شاخه‌های درختان و بر فراز تیرهای باریك چراغ برق غوغایی به راه می‌اندازد و فضایی می‌آفریند تا مازندران همیشه بهار میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی باشد و با سرود‌های دور آشنا و نغمه‌های دلنشین نوروز خوانی به میهمانان خوش آمد گوید.
نوروز سلطان آمد گل به گلستان آمد
مژده دهید به دوستان گل به گلستان آمد
● عباس آباد
۹ كیلومتری جنوب شرقی بهشهر بر فراز ارتفاعات البرز در میان جنگلی سرسبز و انبوه بقایای آثاری از دوره صفویه شامل سد ، استخر و كاخی در وسط آن و بناهایی در اطراف با وسعت تقریبی ۱۰ هكتار خود نمایی می‌كند.
كاخ میان استخر بنایی است آجری به شكل چهار طاقی كه در زمان آبگیری استخر به زیر آب می‌رود و تنها سطح فوقانی آب مانند جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد. در جوار استخر سازه‌هایی مثل برج‌های دیده بانی، حمام، صفه‌های مطبق و جاده سنگ فرش قابل مشاهده است و بر شكوه و عظمت این مجموعه می‌افزاید.
در شمال غربی استخر و جنوب غربی صفه‌های مطبق حمامی با مساحت ۱۶۰ متر مربع بنا شده كه عبارتند از ورودی، سربینه، صحن حمام، شاه نشین، چهار حوض، مخزن آب گرم و سرد و تون است كه از معماری بی نظیری بر خوردار است و هر بیننده‌ای را مبهوت می كند.
صرف غذا در مجتمع تفریح تاریخی عباس آباد بر بالای تپه و مشرف به دریاچه و در دل جنگل از دیگر چشم انداز های این مجموعه است كه مورد توجه مسافران گرامی قرار می‌گیرد.
محوطه باستانی گوهر تپه در ۱۰ كیلومتری غرب شهرستان بهشهر در نزدیكی غار باستانی گمیشان، از جمله جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی منطقه است كه در تمام فصول سال پذیرای گردشگران داخلی و خارجی، تورهای آموزشی مدارس، دانشگاه‌ها و ارگان‌های دولتی است.
این محوطه باستانی پس از سومین فصل كاوش باستان شناسی با توجه به گستردگی و تراكم آثار فرهنگی كشف شده، مانند بقایای بیش از ۲۰ مورد اثر تدفین انسانی به همراه اشیای تزئینی و ظروف سفالی، با استقبال گسترده‌ای، علاقه مندان و عموم مردم روبرو شد و پس از انعكاس ملی و بین المللی كشف گوهر تپه این منطقه صاحب جایگاه مهمی در ایران و جهان شده است.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مازندران نیز علاوه بر حفظ و نگهداری این مجموعه گرانبها حداقل شرایط و امكانات لازم جهت تسهیل در امر بازدید گردشگران داخلی و خارجی را فراهم كرده است.
● فرح آباد ساری
۲۸ كیلومتری ساری به فرح آباد، در ۲ كیلومتری ساحل دریای خزر بقایای شهر قدیمی فرح آباد ، یادگار دوران شاه عباس بزرگ و هنرمندان و معماران سنه ۱۰۲۰ ه.ق با وسعتی در حدود ۲۰ تا ۳۰ هكتار جلوه گری می‌كند كه از آن فقط مسجد ، مدرسه، قسمتهائی از پل و دیوار باقی مانده است.
مسجد فرح آباد برجای مانده از شهر و بندری آباد به نام فرح آباد ملقب به دار المسرور و یا دار السلطنه، محصور در زمینی مستطیل شكل دارای فرمی چهار ایوانی با حجره های متعدد در اطراف است كه به نظر می رسد زمانی محل بحث و درس و تعلیم و تربیت بوده است.
بقایای برج و باروی كاخ جهان نما، قصر معروف شاه عباس بود كه یكی دیگر از چشم اندازهای این بافت قدیمی كه هر بیننده‌ای را به تفكر وا می‌دارد.
● مجتمع تفریحی سیاحتی سلیمان تنگه
مجتمع تفریحی سیاحتی سلیمان تنگه در مجموعه عمومی سد شهید رجائی به فاصله ۴۰ كیلومتری جنوب شهر ساری، واقع شده كه طبیعت زیبای مازندران در چهار زمینه متنوع كوه، جنگل، جلگه و دریا همراه با استفاده از جزیره طبیعی، اسكله شیرین رود، اتوبوس دریائی، قایقرانی، پدالو، اسكی روی آب و ماهی گیری بهترین مكان برای گذران اوقات فراغت به نظر می‌رسد.
وجود ویلاهای دو خوابه، چهار خوابه، اردوئی، سالن‌های اجتماعات سر پوشیده و روباز، رستوران‌ها و سالن‌های غذا خوری به سبك‌های مختلف، زمین ورزش و پارك بازی، پیست تپه پیمائی و جنگل نوردی، آلاچیق از دیگر امكانات و پتانسیل‌هائی است كه این مجتمع تفریحی، سیاحتی برای استفاده گردشگران تدارك دیده است.
● نمك آبرود
۱۲ كیلومتری چالوس به تنكابن و در غرب شهر چالوس، شهرك توریستی قرار دارد. دریا با ساحل بسیار زیبا و مناسب، جلگه و شالیزارهای سرسبز و كوه‌های پوشیده از گیاهان متنوع برای استفاده گردشگران گرامی در آن محصور شده است.
امكاناتی نظیر تله كابین، رستوران بالا وپائین كوه، كافی شاپ، هتل ۵ ستاره، فروشگاه‌های مختلف، دریاچه ، ویلاها، پیست دوچرخه سواری، فضاهای پارك مانند، در شهرك نمك آبرود تعبیه شده، تا مراجعان به این مجموعه در رفاه كامل اوقات فراغتشان را بگذرانند.
تله كابین نمك آبرود با طول كابل ۲۰۰ متر در كمتر از ۱۵ دقیقه گردشگران را از نواحی جلگه‌ای ساحل دریا به ارتفاع ۱۰۵۰ متری منتقل می‌كند و در این حین مناظر بدیعی را به نمایش می گذارد.
● دهستان جواهر ده و پارك جنگلی صفا رود
۲۶ كیلومتری رامسر و در دامنه پر برف كوه های سماموس ، با عبور از میان كوه های مشجر و در امتداد رود خانه صفارود، در چمنزار و بوته زاری بسیار زیبا روستای ییلاقی و سنتی جواهر ده قرار دارد، كه این امكان را می دهد تا گردشگران با هر ذوق و سلیقه ای با اقامتی هر چند كوتاه در سوئیت های زیبای هتل جواهردر دهستان جواهر ده سا عاتی رویایی و خاطره انگیز را با خود به یادگار ببرند.
● استان مازندران صفحه چهارم
همچنین در ابتدای جاده جواهر ده و در كنار رود صفارود، پارك جنگلی وسیعی در میان دره با چشم اندازی زیبا واقع شده كه ورود به آن از طریق جاده‌ای پلكانی شكل امكان پذیر است و با آب و هوایی مطبوع و رود‌خانه‌ای با آب معدنی گاز دار از میهمانان خود پذیرائی می كند.
● كندلوس
در دامنه‌های سبز و خرم رشته كوه‌های البرز، در منطقه كجور نوشهر روستای زیبای كندلوس با آب و هوای ییلاقی قرار دارد كه در گذشته به میخساز معروف بوده است. در روستای خوش آب و هوا كندلوس با بافتی قدیمی و فرهنگی و ناب و دست نخورده، فرهنگ سرائی قرار دارد كه آینه تمام نمای فرهنگ، آداب و رسوم ، اعتقادات ، باورها مردم منطقه است.
جالبترین قسمت این مجموعه موزه مردم شناسی و باستان شناسی كندلوس است كه ساختمان زیبای آن با الهام از داستان‌های شاهنامه ساخته شده است و در آن اشیای مختلف و ارزشمندی از دوران‌های مختلف تاریخی جهت استفاده علاقمندان نگهداری می‌شود.
وجود رستوران، فروشگاه‌های مختلف، پارك بازی، كتاب فروشی و ساختمان‌های بسیار زیبا و دیدنی، اقامت در این منطقه دیدنی را امكان پذیر كرده است. علاوه بر این مزارع گیاهان داروئی با فراورده‌های بسیار متنوع و مجاورت با روستای ییلاقی و بكر كجور از دیگر جاذبه‌هائی است كه هر بیننده‌ای را دعوت به بازدید و استفاده از این موهبت خدادای می‌كند.● بازارها و صنایع دستی
بازار در شهرهای مازندران از عناصر اصلی بافت‌های شهری به شمار می‌رود و كلیه عناصر با توجه به محوریت بازارها شكل گرفته‌اند.
از دیر باز نیز در تمام نقاط این استان بازارهای سنتی و محلی دائر می‌شد و هر یك از آنها با توجه به روز برگزاری بازار و نوع محصولات عرضه شده دارای نام ویژه خود بوده‌اند. در حال حاضر نیز در سطح استان مازندران تعدادی از بازارها و مراكز خرید محصولات و كالاهای ویژه با عنوان بازار ماهی فروشان بابل، تنكابن، ساری، سلمانشهر، چالوس، رامسر، فریدونكنار و محمود آباد، بازار كوزه گران آمل و چالوس، بازار صنایع دستی آمل، بابل، ساری و چالوس، پنچشنبه بازار آمل ، بابل و سلمانشهر، چهارشنبه بازار تنكابن، جویبار و قائم شهر، سه شنبه بازار خرم آباد، یكشنبه بازار تنكابن، جویبار و كیاكلا ، شنبه بازار خرم آباد و شیطان بازار تنكابن همچنان به شیوه سنتی و محلی عرضه مستقیم كالا تشكیل می‌شود و مورد توجه گردشگران نیز قرار می‌گیرد.
صنایع دستی مازندران نیز بی شمار است. لاك تراشی، كچه یا قاشق‌های چوبی، جوله، تاكل، تلم، قالی ،گلیم ، شمد، نمد، جاجیم ،كوب، معرق روی چوب، سفالگری، چادر شب، بافته‌های مختلف حصیری، زنبیل ،گهواره ، تور، جارو ، پالان خورجین ، ابزار های فلزی كشاورزی و تزئینات پشمی یادگار ابتكار ، ذوق و سلیقه انسان های پر تلاش، پویا و متفكری است كه در طی فراز و نشیب‌های زندگی اجتماعی و بر مبنای نیاز شكل گرفته و زینت بخش موزه‌ها و گنجینه‌ها و گویای فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم نیاكانمان شده است و هم اكنون نیز دست به دست به عنوان تحفه و برگ سبزی به یكدیگر هدیه می شود تا ضمن انتقال به نسل های آینده، تضمین كننده قدمت ، ماندگاری وانس و الفت به تاریخ و فرهنگ كهن ایران زمین باشد.
▪ آشنائی با صنایع دستی استان
صنایع دستی یكی از مظاهر فرهنگی و هنری محسوب می‌شود و هر مصنوع صنایع دستی بازگو كننده خصوصیات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی محل تولید آن است و می تواند عامل مهمی در حفظ و احیای و شناساندن فرهنگ و تمدن هر منطقه به حساب آید، از نظر اقتصادی نیز اشتغالزا، ارز آور و جاذب توریست بوده و می تواند به تعادل اقتصادی در یك جامعه كمك شایان توجهی بنماید.
هر چند نمی‌توان برای پیدایش صنایع دستی تاریخ مشخصی را عنوان كرد، ولی می‌توان چنین پنداشت كه تاریخچه هنر – صنعت از زمانی آغاز می‌شود كه انسان به مدد اندیشه و قوه تعقل خود توانست با امكانات موجود در طبیعت اولین ابزارها و وسایل را برای بقا و ادامه زندگی خویش بسازد و به همین خاطر می توان گفت یكی از قدیمی‌ترین رشته‌های فعالیت بشر را تشكیل می‌دهد و به موجب برخی از اسناد و مدارك تاریخی، سابقه پیدایش صنایع دستی به عصر حجر می‌رسد، زمانی حدود ۱۰ هزار تا ۱۲ هزار سال قبل از میلاد مسیح.
مازندران كنونی سرزمین پهناورتری است كه در متون تاریخی از آن با نام فرشوارگر و پشتخوارگرا نام برده شده است. در كتیبه‌ها و سنگ نبشته از طبری‌ها به عنوان بهترین تیراندازان، فلاخن اندازان، كمانداران و ... یاد شده است، به‌خصوص در جنگ گوگمل نبرد داریوش با اسكندر مقدونی، دور از واقعیت نیست، اگر چنین بیاندیشیم كه این چنین مردمی حتماً با ساخت انواع ادوات جنگی، وسایل زندگی روزمره و ابزار آلات كشاورزی و صید و شكار آشنائی داشته‌اند و به دلیل وضعیت جغرافیائی مازندران داشتن آب و هوای معتدل زمین‌های حاصلخیز و سر سبز، دامداری، كشاورزی، مواد اولیه متنوع و بسیاری به منظور مرتفع ساختن نیازمندی‌های خویش در دسترس داشته‌اند.
مواد اولیه‌ای كه خود موجبات پدیده‌ای انواع متنوعی از ابزار و ادوات را حصول بخشیده كه امروزه مجموعه همه آن‌ها را تحت عنوان صنایع دستی می‌شناسیم. واحد پژوهش صنایع دستی با هدف اشتغالزائی، زیبائی شناختی اقدام به شناسائی رشته‌های صنایع دستی حفظ ، احیاء و ترویج صنایع دستی نموده است. تاكنون ۶۲ رشته صنایع دستی در استان شناسائی شده كه اقدام به مستند سازی این رشته‌ها شناسائی اساتید، مناطق تولید و تعیین و شناسائی هدف صنایع دستی نموده است.
صنایع دستی رایج استان مازندران عبارتند از : كوزه سفالی، وسایل چوبی مانند كلز، قاشق‌های چوبی، كاجمه، لت چوبی ، منبت كاری، گره چینی، گلیمچه متكازین ،چادر شب نمد ، فرش كلار دشت، توریسم به عنوان یك صنعت درآمد زا و از همه مهم‌تر وسیله ارتباط بین‌الملل و اقوام گوناگون در جهان و آشنایی مردم عالم با همدیگر مورد توجه همه كشورهاست.
استان مازندران سرزمین اسپهبدان و علویان، مظهر دلاوری‌ها و جانفشانی‌ها،دیار اندیشه، شعر، تاریخی با قدمت چندین هزار ساله، فرهنگی كهن ،یادمان‌های تاریخی بی شمار بازمانده از عصر باستان و اسلام با طبیعتی سبز، مردمانی صبور، مهمان نواز و دوست داشتنی، در متون كهن فارسی و كتیبه بیستون از مازندران با نام های(پشتخوارگی)و در اوستا به (پذشخوارگر)ذكر شده، بعدها نیز با عنوان تپورستان،تبرستان و مازندران از آن نام برده شده است.
بر اساس بررسی‌های باستان شناسی،كرانه بحر خزر از مراكز مهم تمدنی ماقبل تاریخ است. كاوش‌های باستان شناسی در غارهای علی تپه حدود۱۲ هزار و ۵۰۰سال قبل و غارهای هوتو و كمربند حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ سال قبل از میلاد به عنوان قدیمی‌ترین پناهگاه انسان‌های اولیه در منطقه شناسایی شده است.
عمده‌ترین ویژگی فرهنگ مردم مازندران زبان و فولكلور آن است. زبان طبری یا مازندرانی، بازمانده زبان ایرانیان قدیم(پارسی میانه)است كه خوشبختانه كمتر از سایر زبان ها تحت تاثیر زبان های بیگانه‌ای چون عربی ، مغولی و تاتاری قرار گرفته است.
زبان مازندرانی با لهجه‌های مختلف در تمامی استان متداول است علاوه بر این لهجه‌های گیلكی در غرب و لهجه‌های مردمانی كه از دیگر شهرها به این استان مهاجرت می كنند، رواج دارد.

منبع : خبرگزاری فارس