چگونه مخاطرات بارداری را به حداقل برسانیم؟

می‌خواهم لذت مادر شدن را تجربه كنم. به چه مراقبت‌هایی نیاز دارم؟چند بار باید آزمایش خون انجام بدهم؟ چند تا سونوگرافی در طی یك بارداری لازم است؟مادر شدن و در آغوش گرفتن یك فرزند سالم و شاد، یكی از آرزوهای شیرین هر دختری است كه به تازگی تشكیل خانواده داده است. در ذهن یك زن، حتی از اولین روزهایی كه از بارداری خود مطلع می‌شود، آرزوها و تصورات متعددی نقش می‌بندد.
زن باردار نه تنها به دوران نوزادی و شیرخوارگی فرزند خود فكر می‌كند بلكه تصورات شیرینی از آینده بزرگسالی مدرسه رفتن، تحصیلات دانشگاهی و مراسم ازدواج فرزند آینده‌اش را هم در ذهن خود ترسیم می‌كند. در واقع این دوران، برای هر خانمی پر از فراز و نشیب، و خاطرات شیرین و در عین حال گاه دورانی پر از استرس و نگرانی است.
اینكه حالا در كدام بیمارستان باید فرزندم را به دنیا بیاورم؟ به چه مراقبت‌هایی نیاز دارم؟ در طول این چند مدت به كدام مركز باید جهت این مراقبت‌ها مراجعه كنم؟ موعد زایمان چه موقع است؟ و .... سوالاتی است كه تقریبا در ذهن تمام خانم‌های باردار ایجاد می‌شود.
امروزه با توجه به پیشرفت‌های زیاد علم پزشكی و مراقبت‌های حین و پس از زایمان، هر خانمی باید بداند كه در طول این ماه‌ها در یك مركز مخصوص مراقبت‌های بارداری (كه می‌تواند نزدیك‌ترین مركز بهداشتی - درمانگاهی به منزل این خانم باشد)، پرونده پزشكی تشكیل بدهد.
تاسفانه این روزها خانم‌های زیادی را در درمانگاه می‌بینیم كه به اصطلاح خودشان با وسواس زیاد، در چند مركز مختلف (در چند منطقه متفاوت و بسیار فاصله‌دار از هم) پرونده تشكیل می‌دهند و برای هر كدام از این مراكز هم آزمایش‌ و سونوگرافی‌های جداگانه‌ای تهیه می‌كنند و باز هم هر روز از یك درمانگاه به درمانگاه دیگر به دنبال انجام یك ویزیت‌ جدید و سونوگرافی جدید در حال رفت و آمد هستند.
گاه در پرونده یك خانم باردار كاملا سالم، تا حدود ۲۰ عدد سونوگرافی در انواع مختلف دو بعدی، سه بعدی، داپلر و ... دیده می‌شود كه اگر از آنها سوال كنیم علت این همه صرف هزینه‌های مالی، از دست دادن وقت در مطب‌ها و ترافیك برای انجام این همه سونوگرافی چیست، فقط با لبخندی به شما جواب می‌دهند: می‌خواستیم زودتر جنسیت فرزندمان را بدانیم اگر دختر است، وسایل سیسمونی را به رنگ صورتی و اگر پسر است، به رنگ آبی بخریم!
در آن سوی دیگر، خانم‌هایی وجود دارند كه به دلایل مختلف مثلا ضعف فرهنگی، اقتصادی، ناآگاهی و اطلاعات ناكافی، در طول این دوران مهم كه برای رشد و سلامت فرزندانشان واقعا سرنوشت‌ساز است، مراقبت خوب و دقیقی را ندارند. مثلا حتی خانم‌های بسیار جوانی را می‌بینیم كه در طول بارداری خود حتی گروه خونی خود را هم نمی‌دانند.
حتی نمی‌دانند سن بارداری آنها چه قدر است؟ حتی گاه می‌بینیم صدای قلب جنین در معاینه شنیده نمی‌شود و متاسفانه جنین در رحم مادر از بین رفته ولی مادر حتی از این مسأله آگاهی ندارد!
به هر حال برای اینكه فرزندان سالم‌تری را داشته باشیم باید زوج‌های جوان آگاهی داشته باشند كه حتی پیش از باردار شدن، به فكر مراقبت‌ها و سلامتی خودشان باشند. از‌ آنجایی كه سلامتی والدین، به خصوص مادر، جزو لاینفكی از سلامتی جنین هم محسوب می‌شود، همه مادران آینده باید بدانند كه قبل از تصمیم برای بچه‌دار شدن، بهتر است از نظر پزشكی معاینه و بررسی شوند. این كار باعث می‌شود تا این خانم‌ها از وضعیت جسمانی خودشان مطلع بشوند مثلا خانمی كه دیابت دارد و اصلا خودش نمی‌داند، یا خانمی كه مبتلا به نارسایی كلیه است و یا ضعف بینایی، مشكل قلبی و .... دارد شاید نیاز داشته باشد كه ابتدا وضعیت سلامتی‌اش كنترل شود و بعد باردار گردد.
بسیاری از خانم‌هایی كه جنین مرده یا جنین‌هایی با ناهنجاری‌های متعدد به دنیا می‌آورند ممكن است به یك بیماری زمینه‌ای (مثلا دیابت ....) مبتلا باشند و اگر این خانم چند ماه پیش از باردار شدن بیاموزد كه چگونه قندخون خود را كنترل كند، می‌تواند فرزند سالمی را پرورش بدهد و دوران حاملگی كم خطرتری را طی كند. بنابراین حین این مراقبت‌های قبل از بارداری، آزمایش‌های كلی و معاینات عمومی (مثلا كنترل فشارخون ...) انجام می‌شود و بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، فشارخون، بیماری‌های قلبی، كلیوی، .... تحت درمان قرار می‌گیرند. اگر فردی عادت به كشیدن سیگار و یا مصرف الكل دارد، این فرصت را دارد كه برای حفظ سلامتی فرزند آینده‌اش، عادات ناپسند خود را تغییر بدهد و زندگی سالمی را شروع كند.
به همه خانم‌های جوان توصیه می‌شود كه تاریخ شروع قاعدگی خود را همیشه در یك تقویم ثبت كنند. این كار كمك زیادی به پزشك آنها می‌كند تا بتواند سن حاملگی این خانم را تعیین و موعد زایمان را پیش‌بینی كند. همچنین یادداشت كردن اولین روز هر قاعدگی در تقویم، همیشه به یك خانم و پزشك متخصص زنان كمك می‌كند تا سایر بیماری‌هایی كه احتمالا این خانم ممكن است (حتی در شرایط غیر از بارداری) به آن مبتلا باشد را تشخیص بدهد.
مثلا در افرادی كه در زمینه بسیاری از اختلالات، از جمله اختلالات غدد تیروئید، تومورهای مغزی، تومورهای تخمدان و... دچار اختلال در عادت ماهیانه ‌ می‌شوند و نظم این سیكل‌ها مختل می‌شود، بررسی بیشتر این سیكل‌ها به پزشك كمك می‌كند تا بیماری‌ اصلی را شناسایی و درمان كند. بسیاری افراد از قدیم موعد زایمان را حدود ۹ ماه پس از شروع بارداری می‌دانند (كه تا حد زیادی هم درست است) ولی برای افزایش آگاهی شما عزیزان باید بگویم كه موعد زایمان در اكثر موارد حدود ۲۸۰ روز (معادل ۴۰ هفته) پس از آخرین قاعدگی است .
لازم به ذكر است كه در صورتی كه جنین در ۴۰ هفتگی متولد نشود، پزشك تحت شرایط خاصی و با كنترل‌های بسیار دقیق مادر و جنین، می‌تواند حتی تا ۴۲ هفته هم فرصت بدهد تا جنین متولد بشود ولی امكان ادامه حاملگی بدون بروز عوارض جدی، بعد از ۴۲ هفته بسیار كم است و بنابراین حاملگی در ۴۲ هفتگی باید حتما ختم شود. در ضمن، جنین‌هایی كه پیش از ۳۷ هفته كامل متولد می‌شوند ممكن است مشكلاتی (خصوصا از نظر تنفس.) داشته باشند كه به بستری شدن آنها در بخش‌های ویژه نوزادان منجر بشود، بنابراین اگر باردار هستید بدانید اگر فرزند شما در یك فاصله زمانی بین ۳۷ تا ۴۲ هفته پس از آخرین قاعدگی شما متولد بشود، به احتمال بسیار زیاد مشكل خاصی نخواهد داشت و بیشترین احتمال تولد هر نوزادی هم در همین موقع است. اگر خانمی به هر ترتیب فراموش كرده بود كه اولین روز آخرین قاعدگی‌اش چه تاریخی بوده، چه طور می‌توان گفت كه او چه سن حاملگی دارد و موعد زایمان او چه زمانی است؟
اگر به هر ترتیب، فراموش كرده‌اید كه آخرین قاعدگی‌ شما چه موقع بوده است و حالا باردار هستید، هر چه زودتر به پزشك مراجعه كنید، چون با انجام یك سونوگرافی، شاید بتوان حدودا سن حاملگی را تعیین كرد. برای تعیین سن حاملگی، سونوگرافی اوایل بارداری ارزش زیادی برای متخصصان زنان دارد. اگر در طول سه ماه اول بارداری سن تخمینی جنین را ارزیابی كند، می‌توان بر اساس آن موعد زایمان را با دقت بالایی تعیین كرد ولی سونوگرافی‌های ماه‌های آخر (خصوصا در ۴۰ هفتگی) ارزش چندانی در تعیین موعد زایمان ندارند.
به همه خانم‌های باردار توصیه می‌شود یك سونوگرافی در سه ماه اول برای تعین سن حاملگی داشته باشند. همچنین بهتر است یك سونوگرافی دیگر هم در اوایل سه ماهه دوم برای تعیین سلامتی جنین انجام بدهند و در صورتی كه ناهنجاری خاصی در جنین كشف شد، اقدامات قانونی لازم درباره ادامه و یا ختم حاملگی (با نظر پزشك متخصص زنان و پزشكی قانونی) انجام بشود. در یك حاملگی نرمال و معمولی تعداد بیشتر از این دو سونوگرافی، توصیه نمی‌شود. ولی در برخی شرایط كه حاملگی پرخطر است و یا مشكل خاصی طی مراقبت‌های بارداری ایجاد شده است (مثلا مشكوك به تاخیر رشد داخل رحمی جنین هستیم، یا مادر متبلا به بیماری‌های خاص مثلا لوپوس، فشار خون بالا و... است یا سابقه تولد نوزادان ناهنجار داشته است) تعداد بیشتری سونوگرافی انجام می‌شود. بنابراین انجام ۲۰ سونوگرافی در یك حاملگی عادی، كاری جز اسراف در هزینه‌های مالی و از دست دادن وقت مادران نیست.
● تعداد دفعات مراجعه برای مراقبت حین حاملگی
به همه خانم‌های باردار توصیه می‌شود، در اولین فرصت پس از اینكه تست بارداری آنها مثبت می‌شود، به پزشك مراجعه كنند تا اولین ویزیت مراقبت‌های حین بارداری آنها انجام ، سن حاملگی آنها تعیین و آزمایش‌های لازم مثل تعیین گروه خون، برخی آزمایش‌ها برای تشخیص بیماری‌های مهم عفونی مثلا هپاتیت، سیفلیس، ایدز، كاركرد كلیه‌ها، عفونت‌های ادراری و... انجام بشود.
▪ در طول تقریبا ۲۸ هفته (حدود ۷ ماه) اول بارداری توصیه می‌‌شود كه فقط ماهیانه به پزشك مراجعه كنند. طی این مراجعات مادران باردار می‌آموزند كه چه‌طور از خود و فرزند آینده‌شان مراقبت كنند.
▪ از حدود ماه هفتم (بعد از ۲۸ هفتگی) تا حدود اوایل ماه نهم (۳۶ هفتگی) توصیه می‌شود كه هر ۱۵ روز یك بار به پزشك مراجعه بشود.
▪ در طول ماه آخر (از ۳۶ هفتگی به بعد و حداكثر تا ۴۲ هفتگی) توصیه می‌شود كه خانم باردار هر هفته به پزشك مراجعه كند.
▪ در طول هر بار مراجعه باید حتما به میزان رشد جنین در داخل رحم، ضربان قلب جنین، فشارخون مادر، میزان وزن‌گیری مادر در طول حاملگی و شیوه تغذیه وی توجه ویژه‌ای ‌شود و در صورت بروز هر گونه مشكل خاص، اقدامات مربوطه برای پیشگیری از آسیب به مادر و جنین، انجام ‌پذیرد. البته این تعداد مراجعه به پزشك فقط در حاملگی‌های معمولی و كم خطر توصیه می‌شود ولی در حاملگی‌های پرخطر، تعداد مراجعات مادران بسیار بیشتر خواهد بود.

منبع : سایت کودکان