نگاهی به وضعیت سایت‌های سینمایی فارسی‌زبان در اینترنت

پس از گذشت یك دهه از عمر اینترنت در ایران، یعنی حدود سال‌های ۸۱- ۱۳۸۰، سر و كله سایت‌های سینمایی فارسی‌زبان در دنیای مجازی پیدا شد. در واقع چیزی بیشتر از شش سال از عمر اولین سایت اینترنتی سینمایی ایران نمی‌گذرد. اولین سایت سینمایی ایران را سایتی به نام «سینمای ایران» می‌شناسند كه به زبان انگلیسی بود و به اخبار و گزارش‌های سینما می‌پرداخت.
اما در اصل اولین سایت فارسی‌زبان سینمای ایران، سایت ابراهیم حاتمی‌كیا بود، یك سایت شخصی درباره فعالیت‌های سینمایی ابراهیم حاتمی‌كیا كارگردان سینمای ایران. مشكل فونت فارسی در آن زمان باعث محدود شدن فعالیت سایت‌های فارسی‌زبان بود. بعدها با ابداع سیستم جدیدی به‌ نام یونی‌كد كه امكان استفاده از فونت‌های زبان‌های مختلف در اینترنت را فراهم می‌كرد فعالیت سایت‌های فارسی‌زبان شكل تازه‌ای به خود گرفت.
در ۲۱ شهریور ۱۳۸۰ اولین سایت جامع سینمایی فارسی‌زبان شروع به كار كرد. «ایران اكتور» سایتی درباره بازیگران سینمای ایران بود كه سعی می‌كرد با جمع‌آوری اطلاعات و عكس‌های بازیگران سینمای ایران مرجع كاملی برای علاقه‌مندان به سینما باشد. پس از «ایران اكتور» سایت‌های دیگری نظیر «دریای نور»، «فیلم و سینما» و «۳۰نما» فعالیت‌های خود را آغاز كردند.
«دریای نور» یك سایت نیمه‌دولتی بود كه فقط خبرهای رسمی را منتشر می‌كرد كه سایت رسمی بیست‌و‌دومین‌ جشنواره‌ فیلم‌ فجر هم بود. «فیلم‌و‌سینما» و «۳۰نما» كه در سال ۱۳۸۱ راه‌اندازی شدند مطالب متنوع‌تری نسبت به دیگر سایت‌ها داشتند.
تاریخچه سینمای ایران، یادداشت‌های پیرامون فیلم‌های در حال اكران، اخبار سینما و ... بخش‌های این سایت‌ها بودند. كامبیز كاهه، سردبیر سایت «فیلم و سینما» و دامون مقصودی، مدیر سایت «۳۰نما» بودند كه توانستند مدتی كامل‌ترین و بهترین سایت‌های سینمایی را اداره كنند. مشكلات مالی، تامین‌نشدن برنامه‌های درآمدزایی و همچنین عدم‌ حمایت از سوی هیچ نهاد دولتی و غیردولتی، دلایل عمده كاهش فعالیت و به‌تدریج تعطیلی این سایت‌ها بود. به‌طوری كه دیگر اثری از «فیلم و سینما» نیست و «۳۰نما» هم بعد از جشنواره بیست‌ودوم فیلم فجر كه اوج فعالیتش بود دیگر به روز نشد.
اولین فیلم سینمایی كه صاحب یك سایت رسمی و اختصاصی شد «صورتی» فریدون جیرانی بود. تقریبا اوائل سال ۱۳۸۲ سازمان توسعه سینمایی سوره سایتی با نام «سوره سینما» با هدف تبدیل‌شدن به بزرگترین بانك اطلاعاتی سینمای ایران، افتتاح كرد. این سایت هم‌اكنون نیز با توجه به حمایت‌های سازمان توسعه سینمایی سوره این عنوان را در اختیار دارد.
راه‌اندازی و رشد خبرگزاری‌های اینترنتی كه اخبار را در حوزه‌های مختلف از جمله سینما به شكل مناسبی پوشش می‌دادند باعث شد، سایت‌های سینمایی كه در آن زمان فعالیت می‌كردند، با چشم‌پوشی در زمینه تهیه ‌خبر و تبدیل‌شدن به خبرگزاری سینمایی، عمده فعالیت خود را به بخش‌هایی خارج از حوزه خبر منتقل كنند. «ایران اكتور» و «سوره سینما» به جمع‌آوری بانك اطلاعاتی سینمای ایران پرداختند. «۳۰نما» و «فیلم و سینما» هم بیشتر به سمت نقد‌ها و یادداشت‌های اختصاصی سینمایی رفتند.
در سال‌های بعد با توجه به جذابیت‌های خاص سینما، آسان‌ترشدن راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنی و همچنین افزایش كاربران اینترنتی در ایران سایت‌های متعددی در حوزه سینما راه‌اندازی شد. اما اكثرا به‌دلیل فعالیت ضعیف چه در زمینه محتوایی و چه در زمینه فنی نتوانستند موفقیتی در این زمینه كسب كنند.
تنها سایت‌هایی نظیر «سی‌نت»، «گیشه» و «سینما-تئاتر» بودند كه با عملكردی بهتر و ایده‌های جدیدتر توانستند به فعالیت خود ادامه دهند. البته به جز «سی‌نت» و «سینما-تئاتر» كه همواره خود را به روز نگه داشته‌ و با افزایش بخش‌های سایت مخاطبان خود را راضی می‌كنند، از بقیه اثر چندانی باقی نیست.اما شاید اتفاق مهم در بین سایت‌های اینترنتی افتتاح سایت «سینمای ما» در سال ۱۳۸۴ بود این سایت در واقع با استفاده از تجربه‌ها و سرنوشت سایت‌های سینمایی گذشته و همچنین الگوبرداری از سایت‌های مطرح سینمایی دنیا سعی كرد به این عرصه وارد شود. این سایت در بحث محتوا تلاش كرد بخش‌های متنوع سایت را با مطالبی از نام‌های آشنای مطبوعات و منتقدان سینمایی پر كند.
همچنین با استفاده از قابلیت‌های فنی كه در سایت‌های قبلی كمتر به چشم می‌خورد، سعی كرد چهره‌ای متفاوت از خود به نمایش بگذارد. نمایش فیلم و تیزرهای فیلم‌های سینمای ایران در سایت نمونه‌ای از این فعالیت‌ها بود كه پیش‌تر در سایت‌های دیگر دیده نشده بود. همه اینها عواملی شد كه با وجود بعضی كاستی‌ها این سایت در حال حاضر بیشترین مخاطبان علاقه‌مند به سینما را جذب كرده و عنوان پربازدیدكننده‌ترین سایت سینمایی را داراست.
پس از راه‌اندازی«سینمای ما» موج جدیدی در راه‌اندازی سایت‌های سینمایی به وجود آمد كه وجود سایت‌های قدرتمندتر و همچنین فعالیت ضعیف كه صرفا تقلیدی از روی سایت‌های بزرگتر بود، موفقیت خاصی را نصیب صاحبانشان نكرد.«پایگاه‌های خبری فیلم كوتاه» و «پیك مستند» هم كه نگاهی تخصصی‌تر به شاخه‌ای از سینما را داشتند راه‌اندازی شدند كه توانستند مخاطبان خود را پیدا كنند.
«سینمای ما»، «ایران اكتور»، «سوره سینما»، «سی‌نت» و «پایگاه خبری فیلم كوتاه» پنج سایت سینمایی فارسی‌زبانی هستند كه درحال حاضر فعالیت بیشتری نسبت به بقیه سایت‌ها دارند و مخاطبان بیشتری را جذب كرده‌اند در این بخش اطلاعات مفیدتری راجع به این سایت‌های ارائه می كنیم:
● سینمای ما / cinemaema.com
سایت «سینمای ما» فعلا با فاصله فراوان، پربازدیدكننده‌ترین سایت سینمایی فارسی‌زبان است. این سایت در تاریخ ۲۱/۶/۸۴ همزمان با روز ملی سینمای ایران راه‌اندازی شد. سایت سینمای ما كه در ابتدا با عنوان «پایگاه خبری – تحلیلی سینمای ایران» فعالیت خود را آغاز كرد صرفا به اخبار و گزارش‌های فیلم‌های سینمای ایران می‌پرداخت.
بعد‌ها با راه‌اندازی زیرمجموعه‌های دیگر نظیر سایت سینمای جهان، سایت جشنواره فیلم فجر و همچنین سایت سینمای ایران به زبان انگلیسی عنوان «مجموعه سایت‌های سینمای ما» را برای خود انتخاب كرد. البته سایت انگلیسی هنوز در مرحله راه‌اندازی است.
این سایت یكی از بزرگترین آرشیو عكس‌ فیلم‌ها، هنرمندان و جشن‌ها و مراسم سینمای ایران و جهان را دارد كه از پربازدیدترین بخش‌های سایت است. بخش‌های متنوعی از جمله اخبار روز، گزارش، چهره‌به‌چهره، نقد فیلم، یادداشت‌های اختصاصی، نظرسنجی و نمایش تیزر ‌فیلم‌ها و ... از دیگر بخش‌های این سایت است طبق آمار ارائه‌شده در سایت تعداد بازدیدكننده‌های آن چیزی حدود ۵۰۰۰۰ بازدید در روز است كه در تاریخ ۲۱بهمن ۱۳۸۵ به ركورد ۱۰۲ هزار بازدید هم رسید.
ارتباط اینتراکتیو و دو طرفه سایت با مخاطبانش، یکی دیگر از مهمترین نقاط قوت آن است. به گونه‌ای که تعدادی از اخبار و روزنوشت‌های سایت به اندازه یک فوروم اینترنتی، کامنت و واکنش دارد. تعدادی از کاربران این سایت، به تازگی وارد عالم مطبوعات شدند.
▪ چرا به آن مراجعه كنیم؟
اگر به دنبال عكس از فیلم‌ها، بازیگران و مراسم و جشن‌های سینمایی ایران و جهان هستید پیشنهاد اول ما «سینمای ما» است. همچنین برخی اخبار تولیدی و تحلیل‌های خاص این سایت كه در خبرگزاری‌های دیگر یافت نمی‌شود دلیل دیگری برای بازدید از این سایت است. اطلاعات فیلم‌های روی پرده سینمای جهان نیز همزمان با اكران جهانی‌شان جزو مطالب جالب توجه سایت است. چند نویسنده مطرح سینمایی نیز یادداشت‌های روزانه‌شان را در این سایت ارائه می‌كنند.
▪ نقطه ضعف اصلی؟
عدم وجود بانك اطلاعاتی سینمایی.● ایران اكتور / iranactor.com
سایت «ایران اكتور» اولین سایت سینمایی فارسی‌زبان است كه در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۸۰ به‌طور رسمی در ایران آغاز به كار كرد. در ابتدا هدف از راه‌اندازی این سایت معرفی بازیگران جوان سینمای ایران بود، كه در انتخاب و ورود به مجامع بزرگ هنری مورد ظلم واقع شده بودند اما پس از گذشت مدتی، تمام رشته‌های سینمایی را در دستور كار خود قرار داد و به این ترتیب پس از گذشت ۴۵ روز از راه‌اندازی رسمی سایت، كار تا حد زیادی وسیع شد.پس از گذشت نزدیك به ۱۸ ماه بخش‌هایی دیگری نظیر نقاشی، ادبیات، عكاسی و كتاب در سایت ایران اكتور اضافه شد و قرار است در آینده نزدیك موسیقی، هنرهای دستی، مجسمه‌سازی، خطاطی و تئاتر هم اضافه شوند. یكی از كامل‌ترین آرشیوهای سینمایی فیلم، عكس و هنرمندان در بین سایت‌های ایرانی متعلق به ایران اكتور است.
▪ چرا به آن مراجعه كنیم؟
نكته مثبت اصلی این سایت، آرشیو تقریبا جامع و كاملی از اطلاعات فیلم‌ها و هنرمندان سینمای ایران است كه با دسته‌بندی‌ خوبی جهت استفاده كاربران فراهم آمده است. همچنین كاغذدیواری‌هایی كه این سایت با استفاده از عكس فیلم‌های سینمایی روی پرده تهیه می‌كند، از نكات جالب توجه این سایت است كه علاقه‌مندان خاص خود را دارد.
▪ نقطه ضعف اصلی؟
طراحی ضعیف كه به‌نظر می‌رسد از ابتدای فعالیت تا‌كنون تغییر چندانی نداشته ‌است. آرشیو عكس‌های سایت هم مدت زیادی است كه به روز نمی‌شود.
● سوره سینما / sourehcinema.com
سایت «سوره سینما» در سال ۱۳۸۲ رسما آغاز به كار كرد این سایت زیر نظر سازمان توسعه سینمایی فعالیت می‌كند. «سوره سینما» بزرگترین بانك اطلاعاتی سینمای ایران است كه شامل تاریخچه سینمای ایران، معرفی فیلم‌های ساخته‌شده ایرانی به همراه تمامی اطلاعات مربوط به آنها (عوامل فیلم، مشخصات فنی، خلاصه فیلم، بیوگرافی و سوابق‌ هنری سینماگران ایرانی) از سال پیروزی انقلاب اسلامی تاكنون است.این سایت با الگوبرداری از سایت بزرگ imdb سعی دارد اطلاعات كاملی از فیلم‌ها و هنرمندان سینمای ایران ارائه كند. در این سایت می‌توانید گزارش كاملی از نتایج جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی و رویدادهای روز بیابید.
▪ چرا به آن مراجعه كنیم؟
نكته مثبت اصلی این سایت بانك اطلاعاتی جامع از اطلاعات فیلم‌ها و هنرمندان سینمای ایران است كه امكان یافتن اطلاعات موردنظر را بسیار ساده كرده است. اگر در پی یافتن اطلاعات خاصی نظیر كارگردان، بازیگر، نویسنده و ... از یك فیلم ایرانی هستید بهترین‌جا همین جاست.
▪ نقطه ضعف اصلی؟
مهری كه «سوره سینما» روی عكس‌هایش می‌زند تنها باعث می‌شود كسی‌نتواند از آن عكس استفاده كند، دیدن عكس را هم مشكل می‌كند. در واقع عكس‌های سایت كاملا بی‌مصرف شده‌اند.
● سی‌نت / cinetmag.com
اوایل شهریورماه ۱۳۸۲سایت اختصاصی سی‌نت راه‌اندازی شد و اولین شماره مجله روز ۱۵ شهریور بر روی وب منتشر شد. انتشار مجله چهار شماره به همین منوال ادامه پیدا كرد تا اینكه سردبیر وقت بنا به مشكلات شخصی جمع را رها كرد. پس از وقفه‌ای یك‌ ماهه، مجله سی‌نت با ظاهر جدید از دی‌ماه بار دیگر كار خود را آغاز كرد.
شاید اوج فعالیت‌های سایت، در دوران بیست‌و‌دومین جشنواره فیلم فجر بود. مجله سی‌نت ۲۰ روز قبل از آغاز جشنواره به استقبال آن رفت و در زمان برگزاری هم جزو معدود سایت‌هایی بود كه اخبار، مقاله‌ها و عكس‌های اختصاصی جشنواره را به صورت روزانه و با یكی، دو ساعت تاخیر روی وب منتشر می‌كرد. با گذشت نزدیك به چهار ماه از جشنواره، بخش مربوط به آن در مجله سی‌نت یكی از پرطرفدارترین بخش‌هاست. اخبار سایت عمدتا از منابع دیگر نظیر خبرگزاری‌هاست. این سایت به تازگی آلبوم عكس‌هایی راه‌اندازی كرده است.
▪ چرا به آن مراجعه كنیم؟
سی‌نت هر چند وقت یكبار پرونده‌های ویژه‌ای دارد كه دیدنشان خالی از لطف نیست.
▪ نقطه ضعف اصلی؟
سنگینی بیش از حد سایت كه گاهی اوقات آدم را از دیدن آن منصرف می‌كند!
● پایگاه خبری فیلم كوتاه / shortfilmnews.com
ده اولیه راه‌اندازی سایت از ابتدای سال ـ مطرح شد و پس از حدود شش ماه به‌بار نشست پایگاه خبری فیلم كوتاه همانطور كه از نامش پیداست به فیلم‌های كوتاه می‌پردازد. این پایگاه خبری به شکل تخصصی اخبار، اطلاعات و البته دیدگاه‌ها و تحلیل‌های کارشناسان را درباره فیلم‌های كوتاه در مرکز توجه قرار داده، است.
▪ چرا به آن مراجعه كنیم؟
اگر به فیلم كوتاه علاقه‌مند هستید، در هیچ سایتی به‌اندازه اینجا اطلاعات این حوزه را پیدا نمی‌كنید. در ضمن این سایت دوزبانه است كه نكته جالب توجه‌ای است.
▪ نقطه ضعف اصلی؟
گالری عكس ضعیف سایت كه انتظار می‌رود از فیلم‌های كوتاه بیشتری عكس داشته باشد كه ندارد!
● نكته‌های خواندنی
▪ imdb تنها سایت سینمایی است كه كاربران ایرانی‌ بیشتر از سایت‌های فارسی‌زبان به آن می‌روند.بخش ویژه سایت‌های سینمایی درباره جشنواره فیلم‌فجر گذشته از سایت خود جشنواره پر‌بیننده‌تر بود.
▪ ابراهیم حاتمی‌كیا، رخشان بنی‌اعتماد و بهزاد خداویسی اولین سایت‌های اختصاصی را داشتند.
▪ پژمان بازغی، محمدرضا گلزار و سامان مقدم از جمله افرادی هستند كه سایت‌های گران‌قیمتی دارند.
▪ نیكی كریمی از اولین زنان سینمای ایران بود كه صاحب سایت شد ولی بعد از مدتی و بنا به دلایلی سایتش تعطیل شد.
▪ گویا آدرس www.poranderakhshande.com را یك نفر ثبت كرده بود و می‌خواست با قیمت بالا به خانم درخشنده بفروشد كه خانم درخشنده منصرف شد و سایت خود را با نام دیگری ثبت كرد.
▪ تقریبا تمام كارگردان‌های مطرح زن سینمای ایرانی سایت شخصی دارند.
▪ مخملباف‌ها یك سایت برای تمام اعضای خانواده دارند.
▪ عباس كیارستمی و جعفر پناهی از كارگردانان بین‌المللی سینمای ایران سایت شخصی ندارند!
▪ گفته‌ شده سایت جدید بهرام رادان كه مدت‌هاست در حال طراحی است و به ‌تازگی بخش‌هایی از آن راه‌اندازی شده چیزی نزدیك به ۱۱ میلیون تومان برایش آب خورده است.
▪ سایت فیلم «آفساید» توسط شركت سونی پیكچرز طراحی شد.
▪ سایت فیلم «صورتی» كه اولین سایت اختصاصی یك فیلم ایرانی است همزمان با شروع تولید فیلم آغاز به كاركرد اما درست موقع اكران فیلم از كار افتاد. حتی در پوسترها هم نامی از آن برده نشد.
▪ «زیرتیغ» از معدود سریال‌های تلویزیونی بود كه سایت اختصاصی داشت.
▪ «آژانس شیشه‌ای» و «هامون» بیشترین طرفداران وبلاگی را دارند.
▪ «هدیه تهرانی» و «مهناز افشار» در میان بازیگران زن سینمای ایران بیشترین گزینه‌های جست‌وجو در سایت‌های گوگل و یاهو هستند.
▪ «محمد رضا گلزار» و «بهرام رادان» در میان بازیگران مرد سینمای ایران بیشترین گزینه‌های جست‌وجو در سایت‌های گوگل و یاهو هستند.
▪ آدرس سایت برخی از هنرمندان
ـ بهرام رادان www.bahramradan.com
ـ محمدرضا گلزار www.mrgolzar.ir
ـ مهران مدیری www.mehranmodiri.com
ـ سیامك انصاری www.siamakansari.com
ـ ابراهیم حاتمی‌كیا www.sasite.net/hatamikia
ـ فاطمه ‌معتمد‌آریا www.motamedaria.com
ـ مجید مجیدی www.cinemajidi.com
ـ لاله صبوری www.lalesabouri.com
ـ بهمن قبادی www.mijfilm.com
ـ خانواده مخملباف www.makhmalbaf.com
ـ الیزابت امینی www.elizabeth-amini.com
ـ حسام نواب‌صفوی www.hesamnavabsafavi.com
ـ امیر‌حسین صدیق www.sedigh.com
ـ پانته‌آ بهرام www.panteabahram.com
ـ پژمان بازغی www.pejmanbazeghi.com
ـ رضا عطاران www.rezaattaran.com
ـ شقایق دهقان www.shaghayeghdehghan.com
ـ ماهایا پطرسیان www.mahayapetrossian.com
ـ پوران درخشنده www.p_derakhshande.com
ـ تهمینه میلانی www.tahminehmilani.com
▪ آدرس تعدادی از سایت‌های سینمایی
ـ سینمای ما www.cinemaema.com
ـ ایران اكتور www.iranactor.com
ـ سوره سینما www.sourehcinema.com
ـ سی‌نت www.cinetmag.com
ـ فكسون www.faxon.com
ـ سینمای ایران www.cinemaeiran.com
ـ فیلم نیوز www.filmnews.ir
ـ پرشیا فیلم www.persiafilm.com
ـ گیشه www.gishe.com
ـ پایگاه فیلم كوتاه www.shortfilmnews.com
ـ پیك مستند www. peykemostanad.com
ـ ایران بازیگر www.iranbazigar.com
ـ سینماگران www.cinemagaran.com
ـ هنرپیشه www.honarpisheh.com

مهدی عزیزی

منبع : روزنامه هم‌میهن