تعیین جایگاه پزشک سازمانی یک حرکت در جهت حفظ سلامت کارکنان

موضوع و بحث سلامت کارکنان دولت و رعایت بهداشت کار و حفظ تندرستی یکی از عوامل مهمی است که به ارتقای سطح بهره‌وری در محیط کار و همچنین ایجاد فضای بهتر برای انجام امور روزمره کمک می‌کند.
با توجه به اهمیت حفظ بهداشت کار، تمامی کارکنان شرکت توانیر و شرکتهای مربوط به صنعت برق از این ببعد با ایجاد یک صفحه به طور هفتگی در این نشریه و با ارایه مقالات دکتر عباس گلدوست عارفی پزشک توانیر و مدرس دانشگاه سعی می‌شود که زمینه‌های اصلی بهداشت کار مورد بحث و بررسی قرار بگیرد. در اولین قسمت این سلسله مقاله به جایگاه پزشک سازمانی و وظایف آن اشاره شده است.
نگرش اصلی در حوزه بهداشت و درمان در بیشترین زمانها هنوز همان نگاه سنتی است که سلامتی را مساوی با بیمارنبودن دانسته‌اند و در همین دیدگاه است که پزشک به عنوان مسئول اصلی مراکز بهداشتی و درمانی هنوز به مطب و بیمارستان و ویزیت بیماران و ارایه نسخه قابل شناخت است و پزشکی مورد توجه قرار می‌گیرد که حتماً نسخه به دست بیمار بدهد و حتماً تعداد داروهای ردیف شده در نسخه هرچه بیشتر باشد پزشک باسوادتر و کارآزموده‌تر است.
پزشکان کشور ما حتی آنهایی که مسئولیت‌های سنگین در وزارت بهداشت و درمان دارند نگاه اصلی خود را به مطب و ویزیت بیماران دارند. در واقع اقتصاد خرد و کلان حوزه سلامت چنان مختلط و درهم است که افرادی که حوزه سلامت میلیونهای نفر را در شهرهای بزرگ دارند ساعاتی طولانی را در سال به ویزیت بیماران اختصاص می‌دهند در حالی که در همان زمان چنانچه در حوزه سلامت عمومی گام بردارند لاجرم عده بیشتری از مردم از اقدامات آنها سود خواهند برد موضوع مورد بحث نیاز به پژوهش و نقد سنگین‌تر از طریق دانشگاههای علوم پزشکی کشور دارد که نگاهی جدیدتر به اقتصاد درمان و رابطه مالی بیمار و پزشک را مورد بررسی مجدد قرار دهند که نتیجه این بررسی منجر به افزایش راندمان مسوولان حوزه سلامت و تغییر در ارتباط فردی (ویزیت بیمار) به سمت و سوی ارتباط اجتماعی و در نهایت بهره‌مندی بیشتر جامعه از متخصصان حوزه سلامت را به ارمغان بیآورد.
طرح موضوع فوق نافی ویزیت بیماران رنجور و ناخوش نیست که خود تسکین درد بیمار برای پزشک و رفع ناخوشی فرد موجب رضایتمندی جامعه پزشکی کشور است اما این اصل مطلب یا همه موضوع نییست. به عبارت دیگر باید بین مطلب و ویزیت فردی بیماران و سازمانهای اداری و مسئولیت پزشکی تفکیک قایل شد زیرا مطب همواره درمان درد فردی بیمار است در حالی پزشک سازمان و اداره‌ها مسئولیت سنگین سلامت سازمان را به عهده دارد و عوامل تاثیرگذار بر سلامت تک تک افراد همان عوامل اثرگذار بر سلامت سازمانی نیست بطور مثال در یک سازمان ممکن است یک همکار ۱۸ ساله از سلامت کامل برخوردار باشد و یک همکار ۶۰ ساله هم نسبت به سن خود سالم باشد ولی قراردادن این دو نفر در یک مکان ایجاد یک رابطه ناسالم سازمانی را رقم بزند زیرا نیازهای سنی آنها متفاوت است و نگرش آنها با توجه به سن آنها به بیشتر مسایل متفاوت است و همین تفاوت سبب بوجود آمدن ناهماهنگی (تنش) بین آنها می‌شود و یک استرس اداری را به وجود می‌آورد و برای تمامی پزشکان و متخصصان حوزه سلامت آشکار است که استرس زمینه‌ساز ظهور و بروز بسیاری از بیماریها است برای دریافت هرچه بیشتر این مساله این موضوع را باید مثال فوق در زمینه مسایل ورزشی طرح کرد تا موضوع روشن‌تر شود، به طور مثال مسابقه تیم ۵۰ ساله‌های فوتبال اداره با افراد ۱۸ ساله اداره امکان‌پذیر نیست و همین می‌تواند سبب ناهماهنگی شده و برد یکطرفه سبب نارضایتی شود.
آنچه که سبب بروز این مشکل شده است شاید عدم هماهنگی سیستم اداری کشور به ویژه در بخش دولتی و سایر وزارتخانه در طی سه دهه اخیر در ارتباط با جایگاه پزشک سازمانی است. تاکنون وزارت بهداشت و حتی سازمان نظام پزشکی که مدافع صنفی پزشکان است نتوانسته است تعریف مشخص اداری خاص جهت جایگاه پزشک و سلامت سازمانی را ارایه کند اگرچه بیمه‌های اصلی و اقماری هم این موضوع را پیچیده‌تر کرده است و در سازمانها و ادارات پزشک در دایره محدودتری از سوی پرسنل و مسوولان ادارات جهت هدایت و نظارت و بسط سلامت کارکنان را داشته‌اند در واقع یک مسئله کلی و عام و فراگیر مغلوب یک نگاه جزیی و محدود گشته است. این دیدگاه منافع استراتژیک و طولانی حوزه سلامت که همانا پیشگیری (Prevention) است مغلوب منافع آنی و کوتاه مدت کرده که درمان است. در حقیقت در سطوح مختلف بهداشت و مسئله ارجاع و پزشک خانواده که این روزها مطرح است در سطح اول باید از بیماری جلوگیری کنیم و این همان بهداشت است که خود مشتمل بر بهداشت حرفه‌ای، محیط، خانواده و روان و همه اینها بهداشت کار و بهداشت روابط سازمانی و سازمان را درپی داشته باشد و چنانچه در سطح اول نتوانستیم جلوی بروز بیماری را بگیریم در مرحله دوم پیشگیری است که بیماران را درمان می‌کنیم چنانچه از تعاریف دو سطح فوق پیداست در سازمان و اداره‌های کشور سطح دوم مقدم بر سطح اول شده است دیدگاه مدیران اصلی صنعت برق هم عمدتاً گسترش همان سطح اول است که حضور پزشک معتمد به واقع کمک کننده و راهگشا در جهت ایجاد روابط سالم سازمانی از نگاه انسان محور است.
در پایان این مطلب لازم است که تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO) World Health Organiztion از موضوع سلامت را یادآوری کنیم که سلامت فقط نبودن بیماری نیست بلکه رفاه کامل جسمی، اجتماعی و روانی است.

دکتر عباس گلدوست عارفی- پزشک توانیر و مدرس دانشگاه

منبع : ماهنامه پیک برق