خانه ای که سقف ندارد

● درباره اتفاقات اخیر خانه سینما
▪ منازعات پیش آمده اخیر در خانه سینما از چند جهت قابل بررسی است.
۱. به رغم آنكه خانه سینما به عنوان یك نهاد صنفی شناخته می شود و قرار است كاركردهای صنفی هم داشته باشد اما جایگاه و اعتبار آن در معادلات خاص مدیریت فرهنگی جامعه فراتر از یك مركز صنفی عادی قرار می گیرد. حساسیت ها و نظارت هایی كه از ابتدای تشكیل خانه سینما از سوی مدیران ارشد فرهنگی جامعه و حتی در مواردی از سوی مدیران سیاسی كشور نسبت به این نهاد صورت می گرفته، دلیلی بر همین مدعاست. این حساسیت در تمام این سال ها بر مدیریت خانه سینما سایه افكنده و باعث شده مدیران این نهاد نیز اقدامات خود را تا حدود زیادی منطبق بر جریانات سیاسی جامعه انجام دهند و طبیعی است كه چنین روندی باعث دورشدن از اهداف اولیه تشكیل خانه سینما شده است. هرچند در این خصوص نمی توان به تمامی مدیران خانه سینما را مقصر دانست اما به هر شكل این رویكرد عامل بروز بسیاری از اختلافات در تمام این سال ها بوده است.
۲. خانه سینما محصول نهایی سیاست راهبردی حمایتی - نظارتی دهه ۶۰ سینمای ایران است كه در آخرین قدم در راستای پیگیری حقوق صنفی توسط مدیران سینمایی آن زمان كشور تاسیس شد. اساسنامه آن نیز بنا بر مقتضیات همان زمان نوشته شده و پیش بینی تغییرات بعدی در آن نشده است. تصمیمات بعدی در راستای واگذاری بخشی از امور مدیریتی سینمای ایران به خود سینماگران كه طبیعی بود از مجرای خانه سینما انجام شود، ضعف ها و كاستی های این اساسنامه را هویدا كرد و باعث بروز اختلافات دامنه دار شد. سهم خواهی طبیعی اصناف مختلف برای حضور در شوراهای مختلف مدیریتی سینمای كشور در شرایط فعلی پاسخ دقیقی بنا بر كاركردهای خانه سینما دریافت نمی كند و سبب ساز مشكلات دیگر می شود.
۳. تركیب حضور اصناف سینمایی و میزان تاثیرگذاری آنها بر تصمیمات كلان خانه سینما به عنوان كلان ترین نهاد صنفی سینمای كشور عامل تاثیرگذار دیگری در ایجاد منازعات دائمی در این نهاد صنفی بوده است. در واقع مشخص نیست خانه سینما به چه صورتی قرار است هم از حقوق صنفی اتحادیه تهیه كنندگان، مدیران تولید، دستیاران فیلمبردار و... به عنوان وجه صنعتی سینما دفاع كند و هم پیگیر مطالبات معنوی صنوفی چون كارگردانان و فیلمبرداران و طراحان صحنه كه مرتبط با بخش هنرگرای سینما هستند باشد. این در حالی است كه خانه سینما در خود اصناف دیگری چون مدرسان سینما یا انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی را هم دارد كه اصولاً در فرآیند تولید یك فیلم نقش چندانی ندارند.
همین جمع متضاد اصناف مختلف كه هركدام دغدغه های خاص خود را دارند، زمینه ساز بروز مشكلات فراوانی بوده است. این موضوع در زمان انتخاب اعضای هیات مدیره شدت بیشتری می یابد و باعث می شود صنوفی چون كارگردانان و تهیه كنندگان خواهان كرسی ثابتی در مدیریت خانه سینما باشند. موضوعی كه یكی از دلایل بروز مناقشات اخیر در خانه سینما بود و قرار است در مجمع عمومی فوق العاده پیشنهاد حذف دو كرسی ثابت این دو صنف به رای گذاشته شود.
۴. خانه سینما هنوز نتوانسته نقش صنفی خود را به درستی ایفا كند. هم در زمینه مطالبات خارجی و هم منازعات داخلی اهالی سینما میان همدیگر. هرچند راه اندازی شوراهایی چون سیادت و داوری در همین راستا صورت گرفته است اما بنا بر همان مشكل ماهیتی خانه سینما بیشتر مدافع حقوق صنوف قدرتمند بوده است. از جهت بیرونی نیز مدیران این نهاد نتوانسته اند از قدرت فراوان این خانه در جهت پیگیری حقوق اعضای خود استفاده كنند و معمولاً در مواجهه با مدیران دولتی همراه و موافق بوده اند. این دیدگاه باعث شده است كه حتی در زمان بروز كوچك ترین اختلافاتی پای مدیریت دولتی به منازعات صنفی باز می شود.
۵. كاركردهای فرهنگی خانه سینما در تمام این سال ها مغفول مانده است. جز راه اندازی جشن خانه سینما كه بنا به دلایل متعددی خود محل بروز مشكلات و اختلافات حادی بوده است، اقدام فرهنگی دیگری كه بتواند جایگاه خانه سینما را به عنوان منبع و ملجاء سینمای كشور ارتقا دهد انجام نشده است. این در حالی است كه بسیاری از نهادهای صنفی دیگر در جامعه توانسته اند بنا بر اعتبار و كاركردشان زمینه ساز تربیت و هدایت نیروهای آینده شان باشند و البته نقش مدیریت و نظارتی خود را نیز در زمینه كاری شان ایفا كنند. بی شك توجه به كاركردها و ظرفیت های فرهنگی خانه اصناف سینمای ایران می تواند از بروز بسیاری اختلافات و مشكلات جلوگیری كند.

زوبین زند

منبع : روزنامه شرق