آرامگاه نادر ، مشهد

هنگامی كه ایران با انقراض صفویه و تسلط محمود و اشرف افغان روزگار تباهی را می‌‌گذراند، نادر از خطه خراسان برخاست. وی در زمان حكومت خود فتوحات بسیاری انجام داد. لیكن در اواخر عمر چون فرزندش رضا‌قلی‌میرزا را از روی سوءِظن كور كرد، احوالش دگرگون شد و در تندخویی مبالغه كرد و سرانجام در سال 1160 هـ.ق به دست پنج تن از سران قزلباش كشته شد. نادر در نظر داشت كه بر سر گور خود بنایی همانند تاج‌محل در هند بسازد و دستور داد كه از مراغه سنگ‌های آن را حمل كردند؛ ولی در زمان حیاتش كار بنای آرامگاه پایان نیافت و پس از مرگش، اخلاف او چنان منحط بودند كه باغ آرامگاه او را بین خود تقسیم كردند و فروختند، درها را ربودند و موقوفات وی را نیز تصاحب كردند.
در زمان حكومت احمد قوام (قوام‌السلطنه)، بنای دیگری بر آرامگاه نادرشاه ساخته شد كه آن‌هم مدتی بعد در معرض آسیب و خرابی قرار گرفت و به صورت نامناسبی درآمد. بنای جدید در سال 1336 آغاز شد و در سال 1340 هـ.ش خاتمه یافت كه مشتمل بر اتاق آرامگاه و دو تالار، موزه، ایوان‌ها، راهروها، پایه مجسمه و دفتر امضای بازدیدكنندگان است. در بنای ضمیمه جداگانه نیز محل كتابخانه، ‌تالار پذیرایی، اتاق‌های نگهبانی و پاسدارخانه احداث شده است. ضمناً با حفر چاه نیمه‌عمیق و نصب موتور برق و احداث جوی‌های سنگی و حوض و آب‌نماها و چمن‌كاری و كشیدن نرده فلزی در اطراف باغ، در تزئین آرامگاه كوشیده‌اند. بنای مقبره، از تخته‌سنگ‌های گرانیت خراسان و سنگ‌های دیگر ساخته شده است. پایه مجسمه سواره نادرشاه، متصل به بنای آرامگاه است و مجسمه مفرغی سواره وی - به ارتفاع 6/5 متر - با مجسمه ‌سه سرباز پیاده كه در كنار اسب ایستاده‌اند، از شهر «رم» به مشهد حمل و بر فراز پایه آن استوار گردیده است. طرح مجسمه به وسیله ابوالحسن صدیقی تهیه شده و مفرغ‌ریزی آن در كارخانه «برونی» ایتالیا انجام یافته است. آرامگاه سرهنگ محمدتقی‌خان پسیان هم در محل مناسبی در باغچه شمالی باغ آرامگاه نادر قرار دارد و لوحی سنگی بر آن نصب شده است.