مخزن

● نقاط ضعف
۱) به روز نبودن و بی‌نظمی داده‌ها و اطلاعات مخزن به مثابه نقصانی بزرگ در انجام مطالعات مخازن و تدوین برنامه‌های علمی توسعه‌ی آن‌ها
۲) به روز نبودن مطالعات اغلب مخازن و ناتوانی در برداشت بهینه و صیانتی به دلیل در دست نداشتن برنامه‌ی توسعه‌ی مبتنی بر مطالعات جامع مخزن
۳) عدم مدیریت صحیح مخزن و حاکمیت الگوهای قدیمی مدیریت مخزن در چارت تشکیلاتی و روابط بوروکراتیک شرکت‌های نفتی
۴) تأمین نشدن نیاز بالای شرکت‌های نفتی‌ به نیروهای متخصص و حضور نیروهایی با تخصص‌های غیر مرتبط در سطوح مختلف تشکیلاتی شرکت‌ها
۵) تاکید بر روی حداکثر تولید، بدون در نظر گرفتن میزان تولید بهینه برای پیشگیری از آسیب دیدن مخزن و کاهش بازیافت نهایی آن
۶) عدم توجه به ضروت انجام آزمایشات چاه و عملیات‌های چاه‌پیمایی در مرحله حفاری و بهره‌برداری
(انجام برخی از تست‌ها برای اخذ اطلاعات مخزن، وقت‌گیر بوده و نیازمند توقف تولید در حین انجام این تست‌هاست)
۷) عدم توجه کافی به کارکرد تکنولوژی چاه‌های هوشمند ( Smart well) به عنوان راه حلی راهبردی برای رفع مشکل اخذ اطلاعات از مخزن
۸) ناتوانی در به کارگیری صحیح متخصصین فارغ التحصیل از دانشگاه‌ها با توجه به نیاز بسیاری از مخازن کشور به مطالعه و مدیریت
۹) عدم بهره‌برداری صحیح از مخازن نفتی و افت فشار جدی اغلب مخازن که پیش بینی می‌شود موجب افت تقریباً ۵۰ درصدی تولید در نیمه‌های برنامه‌ی چشم‌انداز شود
۱۰) افت فشار مخازن گازی و امکان تبدیل گاز به مایع در مخازن گاز- میعانی و در نتیجه کاهش سطح تولید
۱۱) بی توجهی به این موضوع که زمان بکارگیری روش‌های ازدیاد برداشت ثانویه و ثالثیه الزاماً بعد از مرحله برداشت اولیه نیست بلکه برای پیشگیری از افت فشار مخزن به ویژه برداشت ثانویه باید همزمان با برداشت اولیه انجام گیرد.
۱۲) فاصله‌ی بسیار زیاد حجم تزریق گاز به مخازن کشور در مقایسه با برنامه‌ی مصوب و فاصله بسیار زیاد‌تر آن با برآورد برخی از کارشناسان برجسته از میزان نیاز واقعی این مخازن
۱۳) توجه به تزریق سیالات دیگری همچون N۲ ، CO۲ ، آب، در حالی که مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهد که گاز طبیعی و به ویژه گاز‌های همراه بهترین گزینه‌ برای تزریق به مخازن کشور ما می‌باشند
۱۴) عدم تناسب برخی از روش‌های تخمین پارامتر‌های مخزن با ویژگی‌های مخزن
در این زمینه امکان استفاده از روش‌های ( شبکه عصبی ـ زمین آمار ، فازی ، Fractal ) وجود دارد که نوع انتخاب باید متناسب با شرایط مخزن باشد.
۱۵) دسترسی بسیار دشوار دانشگاهیان به اطلاعاتی که از مخازن کشور برای انجام مطالعات خود نیاز دارند
۱۶) ضعف تعاملات صنعت و بخش خصوصی و امکان ورشکستگی برخی از شرکت‌های فعال در حوزه‌ی مطالعات مخازن
۱۷) ضعف فناوری، تخصص و مدیریت در کنترل و غلبه بر مشکلات حین بهره‌برداری
۱۸) ضعف قوانین حاکمیتی در نظارت بر برداشت بهینه از مخزن
۱۹) ضعف بنیادی ساختار‌های نظارتی و سیاست‌گذاری وزارت نفت در نظارت بر برداشت بهینه
۲۰) تخریب مخازن مشترک به دلیل عدم توافق در بهره‌برداری مشترک و صیانتی از مخازن
۲۱) کمبود نیروی متخصص برای تدریس در دانشگاه‌ها
۲۲) عدم تطابق برخی از سرفصل‌های دانشگاهی در این رشته با نیاز‌های واقعی
۲۳) مهاجرت نخبگان به دلیل فاصله بسیار زیاد حقوق مهندسین نفت در این بخش با حقوق همتایان خود در خارج از کشور و همچنین تقاضای بالای کار به دنبال افزایش قیمت نفت و رونق پروژه‌های بخش بالادستی
۲۴) نبود استراتژی ملی توسعه‌ی صنعتی و استراتژی ملی توسعه‌ی دانش و فناوری
۲۵) ضعف تعاملات صنعت و دانشگاه و عدم استفاده از بسیاری از ظرفیت‌های پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های کشور
۲۶) ضعف برنامه‌ریزی در هدایت پروژه‌های دانشگاهی به سمت نیاز‌های صنعت
۲۷) تعاملات محدود بخش بالادستی صنعت نفت با وزارت‌خانه‌های صنایع و دفاع و صنایع مختلف کشور
۲۸) نبود بسیاری از استاندارد‌های مورد نیاز در بخش بالادستی نفت
۲۹) ابهام در شاخص‌ها و مدل‌های ارزیابی عمکلکرد
۳۰) سهم و نقش بسیار پایین R&D ، ثبت پتنت و نوآوری‌های واقعی در بخش بالادستی نفت
۳۱) غفلت از اجرایی کردن سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری
▪ نقاط قوت:
۱) اتمام پروژه‌ی مطالعاتی دفتر همکاری‌های فناوری نهاد ریاست جمهوری درباره‌ی طراحی سناریو‌های مختلف تزریق گاز به مخازن ایران که نتایج آن نشان می‌دهد با تزریق بیش از ۶ تریلیون متر مکعب گاز طی ۳۰ سال آینده، در حالت فشار افزایی کامل، پتانسیل ۷۲ میلیارد بشکه ازدیاد برداشت وجود دارد. (برای مشاهده‌ی اصل خبر کلیک کنید).
۲) برخورداری از مخازن گاز لازم برای تأمین نیاز مخازن نفتی به تزریق گاز
۳) امکان فنی بازیابی گاز تزریق شده به مخازن نفت پس از پایان دوره‌ی برداشت نفت
۴) آغاز حرکت به سمت مطالعه در خصوص چاه‌های هوشمند که در مرحله pilote plan است
۵) در دست تدوین بودن بانک اطلاعات مخازن کشور
۶) تربیت مهندسین مخازن در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در داخل کشور
۷) مراحل پایانی ایجاد نرم‌افزار ایرانی شبیه ساز مخزن
۸) تزریق گاز در بعضی از مخازن و میادین نفتی در جهت حفظ فشار
۹) نیروهای متخصص تازه‌فارغ‌التحصیل در داخل کشور
۱۰) استمرار تربیت و پروش نیروهای متخصص جدید در دانشگاه‌های داخل کشور
۱۱) امکان توسعه‌ی فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، وجود ظرفیت‌های بالای دانشگاهی و امکان توسعه‌ی همکاری‌های صنعت و دانشگاه
۱۲) امکان بهره‌گیری از نخبگان برجسته‌ی ایرانی مقیم خارج از کشور
۱۳) توانمندی بخش خصوصی و امکان پذیر بودن توسعه‌ی این بخش در مطالعات مخزن
۱۴) خود کفایی نسبی نیروهای داخلی در انجام مطالعات مخزن
۱۵) امکان‌پذیر بودن توسعه‌ی همکاری‌های وزارت نفت با وزارت صنایع و وزارت دفاع و به طور کلی صنایع کشور
۱۶) امکان پذیر بودن توسعه‌ی همکاری‌های وزارت نفت و وزارت آموزش عالی و توسعه‌ی همکار‌های علمی- پژوهشی برای رفع نیاز‌های این صنعت
● اکتشاف
▪ نقاط ضعف
۱) امکان وجود خطا در پروژه‌های اکتشافی که در گذشته به ویژه پروژه‌هایی که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی توسط شرکت‌های خارجی انجام شده است.
۲) نامناسب و نادرست بودن برخی از عملیات‌های لرزه نگاری و دقیق نبودن اطلاعات آن‌ها
۳) کم‌توجهی به دانش آماری مانند زمین آمار و دیگر دانش‌های در تخمین
۴) نبود یا کمبود داده‌های لرزه‌نگاری ۳ بعدی و ۴ بعدی در میادین با توجه به دقت و اطلاعات کاملی که این فناوری‌ها در اختیار می‌گذارند
۵) عدم استفاده از لاگ‌های(عملیات چاه‌پیمایی) پیشرفته و در برخی از موارد لاگ‌های معمولی.
( لاگ‌های پیشرفته مانند لاگ‌های تصویرساز، اطلاعات بسیار مهمی در خصوص درزه و شکاف‌های درون سازند در اختیار قرار می‌دهند)
۶) نامناسب و نادرست بودن برخی از عملیات‌های لرزه نگاری و دقیق نبودن اطلاعات آن‌ها
۷) کشف مخازن جدید نیازمند عملیات‌های اکتشافی پیچیده تری نسبت به عملیات‌های گذشته است
۸) کمبود نیروی متخصص برای تدریس در دانشگاه‌ها
۹) عدم تطابق برخی از سرفصل‌های دانشگاهی در این رشته با نیاز‌های واقعی
۱۰) مهاجرت نخبگان به دلیل فاصله بسیار زیاد حقوق مهندسین نفت در این بخش با حقوق همتایان خود در خارج از کشور و همچنین تقاضای بالای کار به دنبال افزایش قیمت نفت و رونق پروژه‌های بخش بالادستی
۱۱) نبود استراتژی ملی توسعه‌ی صنعتی و استراتژی ملی توسعه‌ی دانش و فناوری
۱۲) ضعف تعاملات صنعت و دانشگاه و عدم استفاده از بسیاری از ظرفیت‌های پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های کشور
۱۳) ضعف برنامه‌ریزی در هدایت پروژه‌های دانشگاهی به سمت نیاز‌های صنعت
۱۴) ضعف تعاملات صنعت و بخش خصوصی و رشد نایافتگی آشکار بخش خصوصی در این حوزه
۱۵) تعاملات محدود میان بخش بالادستی صنعت نفت و صنایع مختلف کشور
۱۶) تعاملات محدود بخش بالادستی صنعت نفت با وزارت‌خانه‌های صنایع و دفاع
۱۷) نبود بسیاری از استاندارد‌های مورد نیاز در بخش بالادستی نفت
۱۸) ابهام در شاخص‌ها و مدل‌های ارزیابی عمکلکرد
۱۹) سهم و نقش بسیار پایین R&D ، ثبت پتنت و نوآوری‌های واقعی در بخش بالادستی نفت
۲۰) غفلت از اجرایی کردن سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری
▪ نقاط قوت
ـ نیروی متخصص تازه‌فارغ‌التحصیل در داخل کشور
ـ استمرار تربیت و پروش نیروهای متخصص جدید در دانشگاه‌های داخل کشور
ـ امکان توسعه‌ی فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، وجود ظرفیت‌های بالای دانشگاهی و امکان توسعه‌ی همکاری‌های صنعت و دانشگاه
ـ امکان بهره‌گیری از نخبگان برجسته‌ی ایرانی مقیم خارج از کشور
ـ حرکت به سمت مطالعه و بازنگری اطلاعات قدیمی و اصلاح کردن آن‌ها
ـ حرکت به سمت دستیابی به فناوری‌های جدید انجام عملیات چاه پیمایی و لرزه‌نگاری و تفسیر داده‌های آن‌ها
ـ امکان برنامه‌ریزی راهبردی برای حرکت به سمت خودکفایی نسبی در صنعت اکتشاف
ـ امکان‌پذیر بودن توسعه‌ی همکاری‌های میان وزارت نفت، وزارت صنایع و وزارت دفاع و به طور کلی صنایع کشور
ـ امکان پذیر بودن توسعه‌ی همکاری‌های میان وزارت نفت و وزارت آموزش عالی و توسعه‌ی همکار‌های علمی- پژوهشی برای رفع نیاز‌های این صنعت
● حفاری
▪ نقاط ضعف
ـ تعداد اندک حفر چاه‌های نفت و گاز در هر سال به دلیل کمبود دکل و ضعف عملیات حفاری
ـ سرعت پایین میانگین طول زمان انجام عملیات حفاری در حفر هر چاه
ـ استفاده نکردن و یا استفاده محدود از تکنولوژی‌هایی نوینی همچون حفاری زیر تعادلی (UBD)، حفاری افقی و چند شاخه‌ای
ـ استفاده از متخصصانی با رشته‌ها و تخصص‌های غیر مرتبط به جای مهندسین حفار سر دکل‌ها به عنوان (کمپانی‌ من) یا حفار
ـ هرز روی گل در بسیاری از چاه‌های حفاری و عدم توجه به ایجاد برنامه‌ای صحیح برای جلوگیری از این مشکل
ـ ضعف فناوری، تخصص و مدیریت در کنترل و غلبه بر مشکلات حین حفاری
ـ نبود شرکت‌های تخصصی در ارائه‌ی خدمات تخصصی و انجام عملیات‌های جانبی مورد نیاز صنعت حفاری
ـ بی‌ توجهی به نیاز عمده‌ی چاه‌های فعال به فناوری‌های تکمیل چاه همچون شکاف‌های هیدرولیکی
ـ کمبود نیروی متخصص برای تدریس در دانشگاه‌ها
ـ عدم تطابق برخی از سرفصل‌های دانشگاهی در این رشته با نیاز‌های واقعی
ـ مهاجرت نخبگان به دلیل فاصله بسیار زیاد حقوق مهندسین نفت در این بخش با حقوق همتایان خود در خارج از کشور و همچنین تقاضای بالای کار به دنبال افزایش قیمت نفت و رونق پروژه‌های بخش بالادستی
ـ نبود استراتژی ملی توسعه‌ی صنعتی و استراتژی ملی توسعه‌ی دانش و فناوری
ـ ضعف تعاملات صنعت و دانشگاه و عدم استفاده از بسیاری از ظرفیت‌های پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های کشور
ـ ضعف برنامه‌ریزی در هدایت پروژه‌های دانشگاهی به سمت نیاز‌های صنعت
ـ ضعف تعاملات صنعت و بخش خصوصی و رشد نایافتگی آشکار بخش خصوصی در این حوزه
ـ تعاملات محدود بخش بالادستی صنعت نفت با صنایع مختلف کشور
ـ تعاملات محدود بخش بالادستی صنعت نفت با وزارت‌خانه‌های صنایع و دفاع
ـ نبود بسیاری از استاندارد‌های مورد نیاز در بخش بالادستی نفت
ـ ابهام در شاخص‌ها و مدل‌های ارزیابی عمکلکرد
ـ سهم و نقش بسیار پایین R&D ، ثبت پتنت و نوآوری‌های واقعی در بخش بالادستی نفت
ـ غفلت از اجرایی کردن سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری
▪ نقاط قوت
ـ نیروهای متخصص تازه فازغ‌التحصیل در داخل کشور
ـ استمرار تربیت نیروهای متخصص جدید در دانشگاه‌های داخل کشور
ـ امکان توسعه‌ی فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، وجود ظر فیت‌های بالای دانشگاهی و امکان توسعه‌ی همکاری‌های صنعت و دانشگاه
ـ امکان بهره‌گیری از نخبگان برجسته‌ی ایرانی مقیم خارج از کشور
ـ حرکت به سمت تولید دکل‌های حفاری در داخل کشور
ـ حرکت به سمت مطالعه و بکارگیری برخی از فناور‌های جدید حفاری
ـ نبود استراتژی ملی توسعه‌ی صنعتی و استراتژی ملی توسعه‌ی دانش و فناوری در بخش حفاری
ـ امکان برنامه‌ریزی راهبردی برای حرکت به سمت خودکفایی نسبی در صنعت حفاری
ـ امکان پذیر بودن توسعه‌ی بخش خصوصی در جهت افزایش میزان و کیفیت حفاری کشور
ـ امکان پذیر بودن توسعه‌ی بخش خصوصی در قالب شرکت‌های تخصصی در انجام عملیات‌های جانبی و ارائه‌ی خدمات مورد نیاز در صنعت حفاری
ـ آغاز مطالعات تئوریک درباره‌ی استفاده از فناوری‌های نوین تکمیل چاه همچون شکاف‌های هیدرولیکی
ـ امکان‌پذیر بودن توسعه‌ی همکاری‌های وزارت نفت با وزارت صنایع و وزارت دفاع و به طور کلی صنایع کشور
ـ امکان پذیر بودن توسعه‌ی همکاری‌های وزارت نفت و وزارت آموزش عالی و توسعه‌ی همکار‌های علمی- پژوهشی برای رفع نیاز‌های این صنعت
▪ تهدیدات:
ـ سرعت یافتن روند اکتشاف و برداشت کشور‌های همسایه از مخازن مشترک نفتی و گازی به ویژه در میدان گازی پارس جنوبی
ـ رونق پروژه‌های پیمانکاری بخش بالادستی نفت در نقاط مختلف دنیا به دنبال افزایش قیمت نفت و ایجاد تقاضای بالای کار برای متخصصین این صنعت، افزایش قیمت پروژه‌ها
ـ نبود اسناد بالادستی (استراتژی ملی انرژی) و ابهام در جایگاه نفت و گاز در سبد انرژی کشور، نبود مدیریت تقاضا و مصرف در کنار مدیریت توزیع
ـ اختلاف آمار درباره‌ی میزان واقعی ذخایر نفت کشور و اطمینان کاذب از تداوم سطح تولید
ـ بی‌توجهی نظام بودجه ریزی و برنامه‌ریزی کشور به اهمیت بالای امنیتی- اقتصادی نیاز مخازن نفت به پروژه‌های هزینه‌بر افزایش بازیافت و نبود درک واقعی از نیازهای بخش بالادستی صنعت نفت و گاز
ـ وابستگی شدید اقتصاد کشور به درآمد نفتی و ارزش تلقی شدن تولید حداکثری به جای تولید بهینه و عدم تمایز میان دو مفهوم تولید حداکثری و تولید بهینه در میان بسیاری از تصمیم‌گیران و سیاست‌گزاران کشور
ـ غفلت از توسعه و یا خطا در چگونگی توسعه‌ی بخش پایین دستی، استمرار وابستگی به درآمد حاصل از فروش نفت خام و محرومیت از ارزش افزوده بخش پایین دستی که می‌توانست با بالابردن توان کلی اقتصاد کشور، منجر به افزایش توان سرمایه‌گذاری برای تولید بهینه در بخش بالادستی شود
ـ محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی در دست‌یابی به تکنولوژی‌های جدید و استفاده از توان پیمانکاری خارج از کشور
ـ تورم بالای هزینه‌های اجرای پروژه در بخش بالادستی نفت به دنبال افزایش تقاضا و افزایش قیمت انرژی
● فرصت‌ها
ـ امکان هماهنگی وزارت نفت و وزارت امور خارجه برای تعامل با کشورهای همسایه درباره‌ی برداشت صیانی از مخازن مشترک
ـ امکان بهینه سازی و کنترل مصرف نفت و گاز که نتیجه آن تداوم صادرات، همراه با برطرف کردن نیاز داخلی و در نتیجه استمرار قدرت سرمایه‌گذاری کشور در بخش بالادستی نفت خواهد بود
ـ افزایش بهای نفت در سال‌های اخیر که امکان سرمایه‌گذاری‌های بالاتر را در این صنعت فراهم آورده است
ـ افزایش بهای بین‌المللی پروژه‌های پیمانکاری بخش بالادستی که توجیه‌پذیری اقتصادی بالاتری برای حضور پیمانکاران داخلی در این قراداد‌ها فراهم می‌آورد.
ـ کاهش سطح اکتشافات بین‌المللی، همزمان با افزایش تقاضا که موجب افزایش بهای نفت در آینده خواهد شد و همچنان توجیه اقتصادی سرمایه‌گذاری های کلان در صنعت نفت را حفظ خواهد کرد
ـ وجود بازار گسترده‌ی تکنولوژیک برای دستآورد‌های فنی - مهندسی کشور در منطقه و سطح جهان
ـ امکان استفاده از بسیاری از دستاوردهای پژوهشی و صنعتی بخش بالادستی نفت در دیگر صنایع
ـ توجه به اهمیت و جایگاه مطالعات تکنولوژی با تأسیس مطالعات سیاست‌پژوهی و مطالعات تکنولوژی، پذیرش دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری علم و فناوری در دانشگاه صنعتی شریف
ـ امکان استفاده از ظرفیت‌های خالی صنعت کشور در ساخت تجهیزات دکل و سایر تجهیزات مورد نیاز در صنعت حفر و تکمیل چاه، اکتشاف و بهره‌برداری
ـ وجود توان بالقوه و ظرفیت‌های خالی قابل توجه در وزارت صنایع، وزارت دفاع و برخی از صنایع کشور برای همکاری با وزارت نفت
ـ وجود توان و ظرفیت آزمایشگاهی و پژوهشی خالی مانده در وزارت آموزش عالی برای توسعه‌ی همکار‌های علمی- پژوهشی با صنعت نفت

منبع : خبرگزاری ایسنا