روی شانه‌های بندر

● از روزهای خاکستری تا رؤیای جوانی
باشگاه آیندهوون پیش از هر چیز محل پرورش بازیکنان آینده‌دار بوده است. عمر این باشگاه به نسبت سایر تیم‌های بزرگ از قسمت کمتری برخوردار بوده و از لحاظ افتخارات پشت سر آژاکس قرار دارد.
● شروع هفته
این باشگاه، روز ۳۱ اوت ۱۹۱۳ در جریان جشن صدمین سالگرد فستیوال ورزشی فیلیپس و استقلال کشور هلند تأسیس شد. اعضاء اولیه باشگاه از ۱۹ عضو باشگاه ورزش فیلیپس تشکیل شده بود. هنوز برخی جایگاه‌های استادیوم فیلیپس معماری دوران اولیه خود را حفظ شده می‌بیند. روزهای ابتدائی برای باشگاه کاملاً خاکستری سپری شد تا اینکه در سال ۱۹۱۴ از سوی اتحادیه فوتبال هلند جواز حضور در لیگ را به‌دست آورد. چند سال بعد رتبه باشگاه ارتقاء یافت و راهی رقابت‌های دسته برتر شد. آیندهوون تا سال‌های ابتدائی تحت سلطه آژاکس، آیندهوون و حتی تیم‌های ضعیف‌تر قرار داشت تا اینکه در اواسط دهه ۲۰ با روی کار آمدن رؤسای جدید، اوضاع باشگاه دگرگون شد. آیندهوون روی جوانان سرمایه‌گذاری کرده بود و ثمره کار خود را در آخرین سال‌های دهه دریافت داشتند. آیندهوون در لیگ فصل ۱۹۲۹ بالاتر از تمام رقیبان عنوان قهرمانی را به چنگ آورد. زمان آن فرا رسیده بود که نامی به‌جزء آژاکس تیتر یک روزنامه‌های ورزشی هلند را به‌خود اختصاص دهد. با این حال برای فتح جام حذفی ۲ دهه انتظار لازم بود. طی این سال‌ها جوانان دست‌پرورده تیم یکی‌یکی به باشگاه بزرگ مراجعت کردند، اما تیم هرگز توقف نکرد. یک نسل دیگر از راه رسید. در دهه ۵۰ باشگاه آیندهوون مزد سرمایه‌گذاری خود را دریافت کرد. در اولین سال جام حذفی هلند برای اولین بار بالای دست کاپیتان آیندهوون قرار گرفت، اما ظاهراً تقدیر بر این بود که سفید و قرمزها مدت طولانی طعم موفقیت را نچشند. ۵ سال بعد ”پی‌اس‌وی“ با فتح لیگ به‌عنوان اولین نماینده تاریخ فوتبال هلند در لیگ اروپا حاضر شد. آیندهوون در فصل ۱۹۵۶ راه به جائی نبرد. حضور غول‌های بزرگی چون رئال مادرید، رمس و... جائی برای آیندهوون باقی نگذاشت، اما آفتاب تیم با درخشش ”کوئن دیلن“ طلوع کرد. او با به ثمر رساندن ۴۳ گل در طول یک فصل تاریخ باشگاه را عوض کرد. تا همین امروز رکورد ”دیلن“ دست نخورده باقی مانده است.
● دهه خاموشی
در دهه ۶۰ باشگاه اینگونه تعریف شد. آژاکس با اعجوبه‌ای به نام کرایف اوج می‌گرفت و فاینورد نیز کم‌کم درخشش را آغاز می‌کردند در این میان ضلع سوم یعنی آیندهوون از قدرت گذشته فاصله گرفته بود. مقام‌های پنجم و ششم لیگ باشگاه را ارضا نمی‌کرد ولی به‌جای صعود، سقوط روزافزون نتیجه معکوس تلاش‌های تیم بود. روزهای تلخ باشگاه کم‌کم در آستانه اتمام بود. باز هم یک تغییر در عرصه مدیریت اوضاع را دگرگون کرد. در ابتدای دهه ۷۰ همزمان با شکوفا شدن فوتبال هلند و سیستم ”پرتقال کوکی“ آیندهوون نیز بهاری دیگر را تجربه کرد. در سال ۱۹۷۰ فاینورد قهرمان لیگ اروپا شد و در فصول ۱۹۷۱، ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳ این افتخار به آژاکس رسید. در این میان آیندهوون دلخوش به رقابت‌های داخلی بود. در تیم درخشان آیندهوون افرادی چون ویلی ون در کولن، برادران ون کرکوف، یوهان ون بورن، خوان پورت ویلت، هری لوبوسی و هوب استیونس حضور داشتند. کسب ۳ جام لیگ هلند و ۲ جام حذفی از افتخارات باشگاه در دهه طلائی بود. این موفقیت‌های پایه‌گذار درخشش تیم در اروپا بود. روز بزرگ، در سال ۱۹۷۸ رقم خورد.
● قهرمانی در جام یوفا
حریف بازی فینال جام یوفا، باستیا تیم شگفتی‌ساز فرانسوی بود پس از یک تساوی بدون گل در فریانی تمام طرفداران آیندهوون در انتظار یک جشن بزرگ بودند. این رؤیا به حقیقت تبدیل شد. یک نمایش جادوئی از سوی ”ون کرکوف“ و هم‌تیمی‌هایش شیرهای باستیا را مغلوب کرد تا ”پی‌اس‌وی“ جلوی چشم هواداران خودی جام را بالای سر ببرند. این اتفاق بزرگ در روز ۹ مسی ۱۹۷۸ رخ داد. مردم از دوران طولانی سلطه آیندهوون بر لیگ هلند و اروپا صحبت می‌کردند، اما اتفاق دیگری رخ داد. باشگاه شروع به بازسازی کرد. همین موضوع تا دهه ۸۰ آیندهوون را در یک رکورد نسبی فرو برد. باشگاه در استخدام مربیان خارجی اصرار داشت، اما این مربیان بیش از چند ماه در تیم دوام نمی‌آوردند. هواداران تشخیص دادند معضل اصلی مدیریت است بنابراین جلوی در باشگاه تجمع کرده و اعتراض خود را اعلام کردند. این تحرکات تا حدودی نتیجه‌بخش بود و رودیک کادر جدید سرمایه مالی فراوانی را نصیب باشگاه کرد. در نتیجه راه ورود بازیکنان بزرگ به این تیم باز شد. رودگولیت، رونالد کومان، هانس ون برونکلن، جرادر ون‌بورگ، ویم کیفت، سورن لربی، فرانک آرنسن و اریک گرتس از جمله بازیکنان بزرگی بودند که در ورزشگاه فیلیپس به بازی پرداختند. دوباره دوران درخشان آیندهوون آغاز شده بود. در این راستا بین سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۲، ۷ جام لیگ و ۳ جام حذفی به‌دست آمد، اما بی‌گمان درخشان‌ترین سال باشگاه در فصل ۱۹۸۸ ـ ۱۹۸۷ شکل گرفت .آیندهوون هفته‌ها قبل از پایان لیگ، جام را فتح کرده بود. در ادامه جام حذفی نیز از آن اریک گرتس و هم‌تیمی‌هایش شد. عرصه بزرگ‌تری پیش‌رو بود. آیندهوون باید در فینال لیگ اروپا به مصاف بن‌فیکا می‌رفت. بازی در پایان ۹۰ دقیقه با تساوی بدون گل خاتمه یافت. ۲ وقت ۱۵ دقیقه‌ای نیز ثمری نداشت تا ضربات پنالتی تیم قهرمان را معرفی کند. این ماراتن با ضربه نهائی ”گرتس“ به سود آیندهوون خاتمه یافت تا بزرگ‌ترین روز باشگاه شکل بگیرد. پی‌اس‌وی پس از سلتیک و آژاکس تبدیل به سومین باشگاهی شد که در یک فصل ۳ جام معتبر را فتح می‌کند. در شب استقبال از قهرمانان، صحنه‌های بدیعی به وقوع پیوست. بازیکنان سوار بر اتوبوسی که به شکل آرم باشگاه درست شده بود در سطح شهر به ابراز احساسات مردم یک شهر کاملاً قرمز و سفید پاسخ دادند. پس از فتح جام اروپا باشگاه آیندهوون به سنت دیرینه بازیکنان بزرگ خود را از دست داده و به استعدادهای جوان روی آورد. این‌بار اعجوبه‌های برزیلی در راه بودند. ”روماریو دی سوزا فاریا“ بی‌شک بزرگ‌ترین بازیکن فوتبال هلند در ابتدای دهه ۹۰ بود. او در آیندهوون دوران درخشانی را سپری کرد. ”روماریو“ در یک مقطع زننده تمام گل‌های آیندهوون بود و به‌جزء او کسی توانائی بازگشائی دروازه حریفان را نداشت! روماریو تا کسب مقام آقای گلی لیگ قهرمانان پیش رفت، اما سرانجام در سال ۱۹۹۳ باشگاه را به قصد بارسلونا ترک کرد. پس از او نوبت به یک برزیلی دیگر رسید. او ”رونالد لوئیس نازاریو ده‌لیما“ بود که از کروزیرو راهی بندر بزرگ هلند شد. رونالدو با آن موهای مجعد و چهره‌ای بچه‌گانه خیلی زود نزد هواداران محبوب شد. به ثمر رساندن بیش از ۳۰ گل در طول یک فصل تنها از او برمی‌آمد. نام رونالدو از این باشگاه مطرح شد. هنگامی‌که وی برای آیندهوون بازی می‌کرد تمام شهر در ۳ مکان دیده می‌شدند. ورزشگاه فیلیپس در خانه پای تلویزیون و کنار معابر و خیره به پرده بزرگی که بازی‌های آیندهوون را نشان می‌داد. رونالدو از وسط زمین صاحب توپ شده و با عبور از تمام بازیکنان، تیم‌های حریف را مقهور هنرنمائی خود می‌کرد. او نیز از حوزه دید باشگاه‌های بزرگ خارج نبود و سرانجام با مبلغی کلان راهی بارسلونا شد. روند استعدادیابی باشگاه با خروج ”رونی“ اندکی کند شد. داستان موفقیت در هلند ادامه داشت. آنها اکثر اوقات کنار جام دیده می‌شدند و حداکثر سقوط‌شان حضور در رتبه سوم بود.
● اواخر دهه ۹۰
در سال ۱۹۹۶ آیندهوون برای هفتمین‌بار جام حذفی هلند را کسب کرد. آنها در اولین سال تغییر نام سوپر جام هلند به جام یوهان کرایف، این جام را به افتخارات خود افزودند. جام کرایف از آن پس تنها در آمستردام برگزار شد. در فصل ۱۹۹۷ ”پی‌اس‌وی“ برای چهاردهمین بار لیگ هلند را فتح کرد، اما از آن‌زمان وضعیت باشگاه دچار تلاطم شد.
مشکلات مالی چون هیولائی به جان آیندهوون افتاده بود. هر روز آمار متفاوتی از میزان بدهی‌های آیندهوون گزارش می‌شد. جواب درست در راهروهای باشگاه بود، جائی‌که ممیزان مالیاتی، گاوصندوق‌های آیندهوون را زیر و رو می‌کردند. پای شورای شهر وسط کشیده شد و در نهایت با تأمین بودجه، باشگاه از ورشکستگی نجات یافت. آیندهوون با قهرمانی سال ۱۹۹۸ جانی دوباره گرفت. حال دیگر حرفی از سقوط نبود. امید به آنده موج می‌زد، اما شکست‌های سنگین اروپائی چهره آیندهوون و فوتبال هلند را زشت کرده بود. پدیده جدید از راه رسید. او ماتیا کژمان ستاره سرخ بلگراد بود که از تیم خود دل‌کنده و پیراهن قرمز و سفید آیندهوون را بر تن کرد. گلزنی‌های او یاد درخشش روماریو، رونالدو و نیستلروی را زنده می‌کرد. ماتیا مانند روماریو هر فصل ۳۰ گل به ثمر رساند. علاوه بر او ستارگانی چون لوسیوس و رمزی باشگاه را رو به جلو می‌بردند. در فصل ۲۰۰۱ آیندهوون ابتدا ”جام کرایف“ را تصاحب کرد و سپس برای دومین بار پیاپی جام لیگ هلند را بالای سر برد. پی‌اس‌وی در لیگ اروپا ۹ امتیاز کسب کرد، اما در جایگاه سوم ایستاد و به جام یوفا سقوط کرد. آنها تا مرحله یک‌چهارم نهائی صعود کردند، اما با شکست مقابل کایزرسلاترن از دور این پیکارها خارج شدند. آیندهوون در فینال جام حذفی هلند با ضربات پنالتی، ویسته را از پیش رو برداشتند. در پایان این بازی خاطره‌انگیز آیندهوون با رود ون نیسلتروی، ون درمیده، استینگا و کولکا خداحافظی کرد. تنها خرید باشگاه ”یان ونگورا و هسلینگ“ بود. مردی که نام فامیل خود را با ابهام از ۲ روستای ”ونگور“ و ”هسلینک“ که در نزدیکی‌های زادگاه وی بودند انتخاب کرده بود. تصور می‌شد او در این باشگاه تبدیل به ذخیره‌نشین شود، اما با گل‌های فراوان تبدیل به یک مهره کلیدی شد. هواداران به این ”دهاتی“ (لقب وی در این باشگاه) علاقه‌مند شدند. ”پی‌اس‌وی“ در اولی بازی هسلینک جام کرایف را تصاحب کرد، اما در لیگ طی رقابتی فشرده جام را به آژاکس واگذار کرد. آیندهوون جواز حضور در لیگ قهرمانان را به‌دست آورد، اما در گروه خود سوم شد. آنها در مرحله یک چهارم نهائی جام یوفا نیز طی ضربات پنالتی مقابل فاینورد تیم هموطن خود شکست خوردند. پس از این ناکامی گرتس از سمت خود کناره‌گیری کرد. نوبت به گاس هیدینک رسید تا هدایت تیم را به‌دست بگیرد. با ورود او سیستم باشگاه دچار تغییر شد. در سال‌های بعدی ۲ آسیائی راهی تیم شدند. دوران اخیر آیندهوون را با حضور در مرحله نیمه‌نهائی لیگ قهرمانان فصل ۲۰۰۵ به یاد می‌آوریم، اما یک سؤال همواره باعث سلب آرامش آیندهوون و هوادارانش شده است.
● یک باشگاه دست راستی؟
هنگامی‌که آرسنال وارد ورزشگاه فیلیپس شد تا در لیگ قهرمانان مقابل آیندهوون قرار بگیرد همه چیز عادی جلوه می‌کرد، اما آنری دست پنهان باشگاه هلندی را از آستین بیرون کشید. او هنگام نواختن ضربه کرنر با شدیدترین حملات نژادپرستانه روبه‌رو شد. پس از پایان دیدار ”یوفا“ هوادارن آیندهوون را جریمه کرد، اما از گوشه و کنار اخبار هولناک‌تری به گوش می‌رسید. پای عقاید سیاستی مؤسسان باشگاه به میان آمد و از ارتباط مقامات عالی‌رتبه باشگاه با راست‌گراهای افراطی هلند صحبت شد. هر چند این پرونده مسکوت ماند، اما هیچ‌کس قادر نبود واقعیت پنهان مانده سیاست‌های باشگاه را تکذیب کند. به هر حال آیندهوون با بازی‌های درخشان تا مرحله نیمه‌نهائی لیگ قهرمانان بالا آمد. در این راه آنها لیون را حذف کرده و به مصاف میلان رفتند. شکست ۲ بر صفر بازی رفت جبران نشدنی جلوه می‌کرد، اما پارک کره‌ای در دقایق ابتدائی فیلیپس را سرشار از امیدواری کرد و در ۲۰ دقیقه پایانی نیز همه چیز برابر شد. ورزشگاه به وقت اضافه می‌اندیشید، ضربه سر ”آمبروسینی“ در دقیقه ۸۹ تنها تور دروازه را نلرزاند و قلب هواداران را نیز شکست. آیندهوون ۲۰۰۵ روحیه تسلیم‌ناپذیری داشت. ۳۰ ثانیه پس از انجماد ورزشگاه، کوکو گل سوم آیندهوون را به ثمر رساند. هنوز یک فرصت دیگر باقی بود، اما دست‌های دیدا مانع گل شدن توپ شد تا سوت پایان، میلان را به‌عنوان فینالیست معرفی کند. آرین روبن جدیدترین پدیده آیندهوون محسوب می‌شد. یک فصل قبل آیندهوون با اختلاف یک امتیاز فاتح فوتبال هلند شده بود. در شروع فصل ۲۰۰۴ ـ ۲۰۰۳ آیندهوون برای چند دهمین بار فاتح جام کرایف شد؛ هر چند پایان فصل به زیبائی ابتدای سال نبود؛ چرا که باشگاه در لیگ هلند رتبه دوم را تصاحب کرد. طوفان قرمز و سفید هلند نسیمی بیش نبود. آنها در همان دور اول از لیگ قهرمانان امسال خداحافظی کردند. در فصل گذشته باشگاه دوران موفقی داشت. کژمان، روبن، هافلند، واتریوس و رومدال کوچ کردند، اما گومز، آلکس، فارفان، بیسلی و کوکو در تیم ماندند. پی‌اس‌وی هر ۲ جام را فتح کرد و همان طور که اشاره شد تا مرحله نیمه‌نهائی لیگ قهرمانان بالا آمد. آنها در این فصل پشت سر آژاکس قرار گرفته و در فینال جام حذفی نیز مغلوب این تیم شدند.
● فیلیپس در تار و پود آیندهوون
هم‌اکنون ورزشگاه و اسپانسر تیم فیلیپس است و آباء و اجداد تیم آنها نیز عضو تیم منحل شده‌ای به همین نام بودند. آنها در یک دهه اخیر با تزریق سرمایه خود به این باشگاه نقش زیادی در پیشرفت تیم ایفا نموده‌اند. سهام باشگاه، پس از ثبات مالی آغاز هزاره جدید، همواره ثابت مانده و درصدی سقوط نکرده است. همین مسائل به نوعی مرتبط با فعالیت‌های مؤثر فیلیپس ارزیابی می‌شود. سر آیندهوون روی شانه‌های فیلیپس است، اما تنها روی دست‌های پراحساس هواداران و با اعتماد به ساق‌های بازیکنان پیش می‌تازند.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی