دوای دردهای بی درمان

● خنده درمانی در گفت وگو با دکتر مجید پزشکی
آیا تا به حال اندیشیده اید که خنده چه فوایدی می تواند داشته باشد؟ خنده تنها مجموعه یی از اصوات بلند و گاه ناهنجار نیست که از حنجره ما خارج شود، بلکه خنده می تواند بر تمام ابعاد انسان تاثیر بگذارد. دکتر «مجید پزشکی» روانشناس و نماینده باشگاه جهانی خنده در ایران و پژوهشگر خنده درمانی است. چندی پیش او سمینار «همگام با باشگاه های خنده جهان» را در مجموعه فرهنگی و هنری تهران برگزار کرد.
▪ در ابتدا کمی درباره پدیده خنده صحبت کنید.
ـ خنده آثار بسیار مفیدی بر تمام ابعاد وجودی انسان از نظر زیستی، روانی و اجتماعی دارد. خوشبختانه ما ایرانیان انسان های معاشرتی و اجتماعی هستیم و همیشه در جمع های خودمانی لطیفه می گوییم و همه با هم می خندیم. این نشان می دهد که تا چه اندازه در درون، شادی نهفته داریم. حتی بزرگان و شاعران برجسته ما هم آثار مثبت خنده را خیلی پیش تر از دیگران کشف کرده اند. به طوری که حتی در اشعار شاعران کهن همانند سعدی، حافظ، مولانا و غیره از خنده سخن به میان آمده است. سعدی در قرن هفتم درباره خنده می گوید؛
چو به خنده درآیی چه جای مرهم ریش
که ممکن است بر جسم مرده جان آری
یا فردوسی می گوید؛
چو شادی بکاهد، بکاهد روان
خرد گردد اندر میان ناتوان
در سال های اخیر تحقیقات زیادی درباره خنده انجام شده که با نگاه به این تحقیقات می توان دریافت تا چه اندازه این پدیده می تواند مهم باشد. بر این اساس اگر انسان یک ساعت به صورت متوالی بخندد به طور متوسط ۵۰۰ کالری می سوزاند، یک دقیقه خنده مساوی با چهل بار تنفس عمیق است. وقتی پانزده دقیقه بخندیم یعنی پانزده دقیقه بر روی نقاله های متحرک دویده ایم. پس می بینید که پدیده به ظاهر ساده خنده چه آثار مفیدی می تواند بر تمام دستگاه های مهم بدن مثل دستگاه تنفس، گوارش، اعصاب، مغز و دستگاه ایمنی بدن داشته باشد.
▪ خنده چگونه می تواند بر دستگاه تنفس تاثیر بگذارد؟
ـ خندیدن برای درست نفس کشیدن ما تاثیر زیادی دارد. همان طور که نقطه مقابل آن یعنی اضطراب و تشویش می تواند باعث تنفس سطحی و نادرست باشد و دی اکسید کربن به صورت کامل از بدن خارج نشود. با خنده ریه ها حجم بیشتری از اکسیژن را دریافت کرده و باعث می شود مغز بیشترین اکسیژن را جذب کند. وقتی می خندیم یک پنجم اکسیژن را مغز مستقیماً دریافت می کند. با کار بهتر مغز در انجام بسیاری از مسائل خود موفق تر عمل می کنیم و نسبت به مسائل مختلف زندگی عکس العمل مناسب تری از خود بروز می دهیم.
▪ درباره رابطه خنده و دستگاه گوارش بیشتر توضیح دهید.
ـ امروزه یکی از شایع ترین بیماری ها مربوط به گوارش است مثل معده درد، زخم معده، زخم روده و غیره که مهمترین دلیل آن استرس است و معده نخستین عضوی است که از استرس تاثیر زیادی می گیرد اما وقتی ما می خندیم چه تاثیری بر اندام های گوارشی دارد؟ اندام های داخلی ما به وسیله خنده به قولی ماساژ داده می شود و عضلات مختلف با تکان های یکنواخت خصوصاً هنگام صرف غذا به هضم و جذب کمک زیادی می کنند.
▪ خنده چه کمکی به دستگاه عصبی می کند؟
ـ خنده بر روح و روان ما تاثیر می گذارد و بیجا نیست که گفته می شود خنده بر هر درد بی درمان دواست. مغز با دریافت بهتر اکسیژن کارایی مناسب تر می یابد. وقتی می خندیم افکار مزاحم از ذهن ما دور می شود و در واقع خنده نقش حمام اکسیژن مغز را دارد که به وسیله آن محرک های عصبی آزاد شده و بیرون ریخته می شوند.
▪ دستگاه ایمنی بدن چه تاثیری می تواند از خنده بگیرد؟
ـ برای جواب دادن به این سوال نخست باید پرسید چه کسانی بیشتر بیمار می شوند. افرادی که افسرده و دچار استرس هستند، بیش از دیگران بیمار می شوند. دستگاه ایمنی بدن یکی از کامل ترین و بهترین دستگاه ها است. اگر در کار این دستگاه اختلالی به وجود نیاید، بیماری هم نیست. از دلایل اختلال در دستگاه ایمنی بدن، استرس، نگرانی، ناراحتی و اضطراب است. هرکدام از این موارد سیستم ایمنی بدن را آسیب پذیر می سازد و با ورود کوچک ترین مهاجمی به بدن بیماری به وجود می آید.
لویی پاستور می گوید؛ «میکروب اصلاً مهم نیست، بلکه این میزبان است که اهمیت دارد.» میزبان هم به آدم های افسرده و غمگین و ناراحت گفته می شود. خنده با تاثیر روی اندام های مختلف نقش پیشگیری را دارد. امروزه متاسفانه بیمارستان ها، مطب ها و داروخانه ها مملو از بیمار است و بین مردم علاقه و گرایش عجیبی برای مصرف دارو وجود دارد.
▪ از نظر شما چگونه می توانیم روح خنده را در وجودمان جاری کنیم و اصلاً چطور می شود با وجود مشکلات روزمره خندید؟
ـ ما به بسیاری از مسائل چون خانه، وسایل زندگی، ماشین و ظاهر خودمان می رسیم اما باید به جسم خود بیشتر توجه کرد. بیماری سرطان امروزه دامنگیر بسیاری از جوامع شده و هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. طبق تحقیقات تنها ده درصد عوامل ژنتیکی بر بروز سرطان نقش داشته و نود درصد دیگر ریشه در عواملی چون غم، غصه، استرس، نگرانی، افسردگی و غیره دارد. برای جاری کردن روح خنده می بایست این عوامل را از خود دور کرد. با اتکا و ایمان به خداوند، مسائل زندگی را حل کنیم. باید مقاوم باشیم. نباید در برابر کوچک ترین مشکل زانوی غم بغل کنیم و خود را ببازیم زیرا نشانه ضعف ایمان است. هرگاه غم و غصه به سراغ ما می آید با تکیه بر اعتقادات آن را رفع کنیم. پس بخندیم زیرا خنده ما تمام دردها را از جسم می زداید. حضور در چنین سمینارهایی در کنار دیگران و خندیدن همراه با آنان باعث می شود مروارید از داخل صدف جان بیرون آید. همان گونه که مولانا می فرماید؛
به صدف مانم، خندم چو مرا درشکند
کار خامان بود از فتح و ظفر خندیدن
▪ شما نماینده باشگاه جهانی خنده هستید. از این باشگاه بیشتر بگویید و اینکه برای نخستین بار از چه زمان به وجود آمد؟
ـ سال ۱۹۹۵ برای اولین بار «دکتر مادام کاتاریا» از کشور هند جنبش خنده را پایه ریزی کرد. او اعتقاد داشت همان اندازه که ورزش برای سلامت انسان مفید است، خنده نیز بر سلامت روح، روان و جسم تاثیر می گذارد. پس با روزی نیم ساعت خندیدن، این امر ممکن می شود. سال ۱۹۹۵ دکتر کاتاریا به پارکی نزدیک منزلش رفت و همراه با چندین نفر از ورزشکاران شروع به خندیدن از طریق جوک و لطیفه کرد. اما این انگیزه دو هفته بیشتر دوام نیاورد. چون کم کم لطیفه ها بی مزه شد، چرا که تمامی جوک ها در بهترین حالت ها، تنها هفتاد درصد مردم را می خنداند و سی درصد دیگر آن جوک را خنده دار نمی دانند. پس از آن دکتر کاتاریا در بمبئی از ابزار یوگای خنده استفاده کرد و از این راه توانست بسیاری را جذب باشگاه خنده کند. به طوری که سراسر جهان جذب این باشگاه شدند. در کشورهای مختلف چون ایتالیا، فرانسه، امریکا، انگلیس، ژاپن، چین، کره، استرالیا و غیره هم اکنون این باشگاه فعالیت دارد.
▪ آیا تا به حال این باشگاه ها و در کل خنده توانسته است در درمان بیماری موثر باشد؟
ـ بله، بسیاری از کشورها نتایج بسیار خوبی از پدیده خنده گرفته اند. در سمیناری که مجموعه فرهنگی و هنری تهران آن را برگزار کرده بود دو نفر از طریق ویدئوکنفرانس از معجزه خنده با حاضران در جمع سخن گفتند، مثلاً فردی از کره جنوبی که بر اثر تصادف دچار جراحات شدید شده بود و به طور مداوم از درد شکایت داشت، از راه خنده این درد را کاهش داده و پس از مدتی هم بهبود یافت، یا یک پزشک جراح ژاپنی توانست با خنده بیماری سرطانش را درمان کند و با خنده درمانی سلول های سرطانی در بدن او کاهش یافت و سرطان از بین رفت. سمینارهای خنده در توکیو ژاپن به طور مداوم دنبال می شود و افراد زیادی با انجام حرکات یوگای خنده در این سمینارها شرکت می کنند. متاسفانه در ایران هنوز این باشگاه نتوانسته است خود را به خوبی معرفی کند.

منبع : سایت تخصصی بدنسازی ایران