جایگاه مراکز علمی و کانون­های تفکر در صنعت گاز کشور

گاز طبیعی به علت ماهیت فیزیکی خود، هم در تولید و هم در مصرف نیاز به استفاده از تکنولوژی دارد. از این­رو، نهادهای علمی و تحقیقاتی مرتبط که وظیفه تربیت نیروی متخصص و توسعهٔ تکنولوژی­های صنعت گاز را به عهده­دارند، دارای اهمیت ویژه­ای در این صنعت می­باشند. متاسفانه با وجود در دست داشتن ۲۶.۶ تریلیون متر مکعب گاز در کشور، به فعالیتهای پژوهشی و تشکیل کانونهای تفکر در این رابطه و همچنین به جهت‌گیری برای تربیت نیروی انسانی متخصص توجه چندانی نشده است. مطلب زیر به بیان لزوم تشکیل کانونهای تفکر در صنعت گاز کشور و جایگاه مراکز علمی پرداخته شده است:
▪ اهمیت گاز و ضرورت برنامه‌ریزی استراتژیک
بی‌شک اهمیت استفاده از گاز طبیعی را به عنوان پاکیزه­ترین سوخت فسیلی در دسترس بشر، نمی­توان انکار نمود. به­طوریکه امروزه در جهان, گاز طبیعی در میان سایر سوخت‌های فسیلی از بیشترین رشد مصرف برخوردار است و پیش‌بینی می‌شود از سال ۲۰۱۰ به بعد، سهم آن در سبد مصرف انرژی جهانی، بر زغال‌سنگ پیشی‌ بگیرد و رتبه دوم را بعد از نفت خام در تامین انرژی مصرفی جهان به خود اختصاص دهد.
این توجه روز افزون به گاز به­ویژه در قرن جدید, فرصت­های بی­شماری را در اختیار کشورهای دارندهٔ ذخایر گاز طبیعی قرار می­دهد.
بررسی ذخایر گاز طبیعی در جهان، نشان می‌دهد که حدود ۱۷ درصد از ذخایر گاز طبیعی در جهان متعلق به کشور ماست و ایران با در دست داشتن تقریباً ۲۶.۶ تریلیون متر مکعب از این ذخایر، می­تواند علاوه بر ایجاد فرصتهای مناسب برای کسب درآمد و منافع اقتصادی، زمینه توسعهٔ تکنولوژی را نیز فراهم آورد.
اهمیت این مقوله آنگاه بیشتر روشن می‌شود که بدانیم علیرغم وجود منابع عظیم گاز (به­ویژه ذخایر عظیم میدان گازی پارس جنوبی که بیش از ۵۰ درصد ذخایر گاز کشور را در خود جای داده است)، هنوز در کشور ایران برنامه­ریزی استراتژیک جامعی برای استفاده مطلوب از ذخایر گاز، انجام نشده است.
متاسفانه فقدان برنامه­ریزی اصولی در این صنعت باعث می‌شود صنعت جوان گاز ایران نیز به مشکلات صنعت صدسالهٔ نفت مبتلا گردد.
▪ جایگاه مراکز علمی و تحقیقاتی
تولید و مصرف گاز طبیعی به علت ماهیت فیزیکی خود اساساً نیاز به استفاده از تکنولوژی دارد. از این­رو، نهادهای علمی و تحقیقاتی مرتبط که وظیفه تربیت نیروی متخصص و توسعه تکنولوژی‌های صنعت گاز را عهده­دار می­باشند، در توسعه صحیح این صنعت, نقش مهمی را برعهده دارند.
در حالیکه مراکز تحقیقاتی، رشته­های فنی، اقتصادی و مدیریتی زیادی در زمینه صنعت گاز در کشورهای توسعه یافته، ایجاد شده است، مقایسه بودجه‌های تحقیقاتی و فعالیت‌های علمی این کشورها با کشور ما نشان می‌دهد که فاصله زیادی با کشورهای توسعه‌یافته در این صنعت داریم و اگر سرمایه‌گذاری نکنیم، این فاصله روز به روز افزایش خواهد یافت. بر این اساس توسعهٔ نهادهای پژوهشی و آموزشی در کشور ما از ضروریات پیشرفت صنعت گاز می­باشد.
▪ جایگاه‌ کانون‌های تفکر
کانون‌های فکری و انجمن­های علمی نیز نقش مهمی در فرهنگ­سازی، فعالیت‌های علمی، انتقال پیام­ها و کمک به تدوین سیاست‌ها به مراکز دولتی بر عهده دارند. متاسفانه چنین نهادهایی نیز در صنعت گاز کشور ما ایجاد نشده­اند.
امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته، نهادهای تخصصی مانند "انستیتوهای گاز" وجود دارند که تصمیم­گیران برای مشاوره و کسب دیدگاههای صحیح در برنامه­ریزی به آنها مراجعه می‌کنند. بطور مثال در کشور ایالات متحده امریکا که ذخایر گاز آن در مقایسه با کشور ما ناچیز است، چندین انستیتوی تخصصی مانند انجمن گاز, انستیتو تکنولوژی گاز و غیره وجود دارد؛ در حالی که در کشور ما که دومین دارنده ذخایر گاز جهان می‌باشد، هیچ انستیتوی تخصصی تاثیرگذاری فعال نمی­باشد.
در حال حاضر برخی دانشگاه­ها تصمیم به ایجاد چنین مراکزی گرفته‌اند که به نظر می­رسد چنین مراکزی باید در سطوح ملی شکل گیرند.
▪ تربیت نیروی متخصص و جمع‌بندی
از طرف دیگر توجه به تربیت نیروی متخصص در صنعت گاز باید مورد توجه برنامه­ریزان آموزش عالی کشور قرار گیرد؛ به­طوریکه رشته­های تخصصی آن در کشور ایجاد شود یا افرادی برای ادامه تحصیل به کشورهای دیگر اعزام گردند.
متاسفانه تا به حال در کشور، توجه چندانی به این موارد نشده است و صنعت گاز کشور مبتنی بر تفکر سیستماتیک که منجر به توسعه صنعتی در کشور گردد توسعه نیافته است.
اهمیت‌دادن به صنعت جوان گاز در کشور نه با اجرای برنامه­های بلندپروازانه توسعه، بلکه با اتکا به تدبیر، علم و واقعیات روز, کشور را به شکوفایی اقتصادی و صنعتی می‌رساند همانطور که اشاره شد، تربیت نیروی انسانی متخصص نقش­ اساسی در نیل به این هدف دارد.
امید است با توجه به موارد اشاره­شده، حرکت­هایی در جهت شکل‌گیری زیرساخت­های لازم جهت توسعه صنعت گاز، در برنامه­های عمرانی کشور به‌ویژه برنامه چهارم شروع شود تا شاهد رشد صنعت گاز در کشور و استفاده از این منبع بیکران خدادادی برای توسعه و آبادانی کشور باشیم.

منبع : شبکه تحلیل گران تکنولوژی ایران