شنبه, ۱۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 4 May, 2024
مجله ویستا
«علم» مدرن همان قدرت است
برای تبیین نسبت میان «قدرت و حق» باید مبادی فلسفی و متافیزیکی آنها را بررسی کرد.
اصلا خود وجود، قدرت است، عدم قدرت ندارد. بین حق و قدرت، اراده، اختیار و آزادی قرار دارد. اراده بین حیوان و انسان مشترک است؛ اما اختیار خاص انسان است. با اینکه امروزه بحث از حق زیاد مطرح میشود ولی سیر تاریخ بشر به سمت اصالت قدرت است.
نخستین فیلسوفان یونان از هراکلیت تا افلاطون و ارسطو نظام حق را با حکمت و علم و خاصه عقل (نه عقل انسان، از نظرآنان بنای عالم بر عقل و حقیقت است) مرتبط دانستهاند؛ بنابراین از همان آغاز در یونان عقل، حق، عدالت وحکمت با یکدیگر ارتباط داشتهاند. از اینرو بود که افلاطون میگفت باید حکیم، حاکم باشد. از نظر افلاطون، نظام وجود و نظام معرفت، همه معقول هستند. لذا اگر کسی بخواهد در این عالم به حق خود برسد باید حکیم حاکم شود. در قرون وسطا خداوند فعال مایشاء است. در قرون وسطا، خداوند اصل است و همه چیز صورت اوست؛ در واقع تصویری که از خداوند داریم در انسان وجامعه تاثیرگذار است.
در جامعه اسلامی از همان نخستین قرون، بحثهایی درباره اینکه از میان صفات مختلف خداوند از قبیل علم، اراده و قدرت، کدام یک برتر هستند، وجود داشته است. اشاعره به اصالت اراده معتقد بودند. اشعری میگوید: علم خداوند تابع اراده اوست. بنابراین دو نظریه اصالت اراده یا اصالت ایمان در برابر اصالت علم که در غرب مدرن اصالت عقل میشود، در برابر هم قرار میگیرند. اشاعره میگویند که خداوند فعال مایشاء است؛ اما حکیم میگوید: اول شیء باید شیء شود تا قدرت بر آن تعلق گیرد. به نظر اشاعره شیء در مشیت الهی وجود دارد و آنگاه اراده خداوند بر آن تعلق میگیرد.
در دوران مدرن، انقلابی در معانی و مفاهیم رخ میدهد و از جمله ارتباط میان حق و قدرت نیز تغییر میکند. در دوران مدرن، سوبژکتیویسم به مسئله علم کمی لطمه زده است. اکنون دیگر علم (جدید) به معنای «epistieme» یونانی نیست.
علم در قدیم موجب استکمال نفس بود ولی امروزه به سمت قدرت کشیده شده است. در واقع اتفاقی که در دوران جدید افتاد این بود که علم اعلی و حکمت الهی (sapientia) از علم طبیعی (scientia) جدا شد. تمام فیلسوفان مدرن کمابیش در این تفکیک سهم داشتند. دکارت میگوید: حقایق تابع اراده خداوند است، اما نمیگوید که آنها (حقایق) تابع علم او هستند.
بر این اساس آیا میتوان حق را با مباحث عقل نظری اثبات کرد؟علم جدید برای شناخت حقیقت نبوده است. حقیقت در دوران جدید در محاق قرارگرفت. علم جدید نه برای شناخت و معرفت حقیقت که در جهت استخدام طبیعت، یعنی قدرت درآمده است. فلاسفه جدید هم علم را به طرف قدرت سوق دادهاند. علم جدید منشأ مواهب زیادی است ولی چیزهای زیادی را از انسانها گرفته است.
دکتر غلامرضا اعوانی
منبع : همشهری آنلاین
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دولت چین سیستان و بلوچستان انتخابات امیرعبداللهیان شورای نگهبان حسن روحانی مجلس شورای اسلامی حجاب دولت سیزدهم مجلس نیکا شاکرمی
سیل ایران هواشناسی تهران شهرداری تهران باران سازمان هواشناسی آتش سوزی یسنا فضای مجازی پلیس زلزله
خودرو قیمت خودرو قیمت طلا مسکن تورم بانک مرکزی قیمت دلار حقوق بازنشستگان بازار خودرو دلار ارز ایران خودرو
صدا و سیما مسعود اسکویی سوئد مهران غفوریان رضا عطاران بی بی سی تلویزیون صداوسیما موسیقی سریال سینمای ایران سازمان صدا و سیما
رژیم صهیونیستی غزه جنگ غزه اسرائیل فلسطین روسیه آمریکا ترکیه حماس اوکراین نوار غزه انگلیس
پرسپولیس فوتبال استقلال سپاهان لیگ برتر باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال علی خطیر جواد نکونام تراکتور بازی لیگ قهرمانان اروپا
آیفون اینستاگرام اپل ناسا گوگل صاعقه تلفن همراه عکاسی کولر
کبد چرب فشار خون گرما