عروس و داماد ها بر سفره میهمانی خدا

در گذشته های دور و نزدیک مردمان مرز و بوممان نیز که جستجو می کنیم ، می بینیم که مناسبت های مختلف ، حول و حوش عروسی و عروس ، داماد در مکانها و زمانهای مختلف ، آداب و رسومی که انعکاس اندیشه های گروهی از مردم است ، پا گرفته.
ارزیابی درباره چگونگی موضوع که این آداب و رسوم تا چه اندازه به شکل گیری این نهاد کوچک و با اهمیت غنای بیشتری بخشیده را به مردمانی که در بستر این فرهنگ و آداب و رسوم زندگی کرده اند می سپاریم.سالیان سال است که در ماه رمضان چهره کوچه پس کوچه های شهرهای بزرگ و کوچک کشور ما تغییر می کند و پندارها و عقاید مربوط به ماه رمضان بر جنبه های فردی و اجتماعی زندگی ما تاثیر می گذارد.زمانی که ماه رمضان با یکی از بزرگترین سنتهای مردم ما یعنی ازدواج گره می خورد، بی گمان فرهنگ عامیانه ما، در طول تاریخ ، نسبت به آن بی تفاوت نبوده و آداب و رسومی خاص برای آن پدید آورده است.در کاشان شب اول ماه رمضان داماد به خانه پدرزن آینده اش می رود و از پدر عروس «حلال بود» می طلبد و دست او را می بوسد. داماد نسبت به تمکن مالی خود هدایایی هم برای عروس می برد. این هدایا عبارتند از: پارچه و یک قطعه طلا و یک جعبه شیرینی. در طول ماه رمضان هم پدر و مادر عروس یکی دو بار داماد را برای صرف افطار یا سحری دعوت می کنند. اگر بین عروس و داماد خطبه عقد خوانده شده باشد عروس هم در جمع آنان حاضر می شود وگرنه خود را از نظر داماد آینده دور نگاه می دارد.در شب بیست و هفتم ماه رمضان ، شب قتل ابن ملجم که شبی میمون و مبارک است ، داماد مجددا یک قواره پارچه با جعبه ای شیرینی برای عروس می فرستد.
فردای آن شب یعنی روز بیست و هفتم ، عروس پارچه هدیه داماد را با وسایل خیاطی برمی دارد و همراه چند تن از نزدیکانش به مسجد محل برای ادای نماز می رود. بین دو نماز ظهر و عصر در همان مسجد، عروس پارچه را به میمنت و مبارکی می برد و می دوزد.اگر فرصت نبود، قسمتی از پارچه را در مسجد و بقیه را در خانه می دوزد. عقیده دارند این لباس ، لباس سفیدبختی و سعادت عروس است.
هدایایی برای عروس خانم
همراه با قرآن و جانماز یک پیراهن مردانه و یک دست کت و شلوار یا پارچه کت و شلواری هم فرستاده می شود. این هدایا را در سه «خوم» (مجمعه) و توسط ۳ نفر حمامی یا سلمانی محل به خانه داماد می فرستند.در پانزدهم ماه رمضان هم داماد برای عروس هدایایی می فرستند. چند روز قبل از ماه رمضان ، داماد به کاشان می رود و برای نامزدش مقداری شیرینی ، یک قواره پارچه زنانه ، مقداری میوه ، برنج و روغن و چند کله قند می خرد و به قمصر می آورد. روز پانزدهم ماه رمضان وسایل خریداری شده را همراه با یک جلد کلام الله مجید و یک آیینه و یک چراغ توری در چند «خوم» می گذارند و به خانه عروس می فرستند. وقتی هدایا به نزدیک خانه عروس رسید، پدر و مادر و برادران عروس به استقبال می آیند و اسپند دود می کنند و «خومها» را می گیرند و نزد عروس می برند.عروس هم مقداری پول به هر کدام از افرادی که خومها را آورده اند، می دهد و از آنها تشکر می کند.
غذای ویژه شام عید فطر
در طالقان از طرف خانواده داماد برای خانواده عروس غذای مناسبی برای شام شب عید فطر تدارک می بینند و به همراه یک قواره پارچه می فرستند.خانواده عروس هم برای داماد یک قواره پارچه یا کفش در همان مجمعه ای که برای عروس هدیه فرستاده اند، می گذارند و پس می فرستند. در خرنق خمین روز عید فطر از طرف خانواده های داماد و عروس هدایایی برای عروس و داماد می فرستند و به آن «شام عیدبردن و شام عید آوردن » می گویند.هدایا هم عبارت است از یک قواره پارچه پیراهن ، مقداری برنج و روغن ، قندوچای ، کشمش سبز، چند قالب صابون ، شیرینی و میوه فصل. در یزد خانواده هایی که پسرشان تازه داماد شده و هنوز زنش را به خانه نیاورده است یا نامزد است ، صبح روز عید فطر برای عروسشان هدیه ای از جمله چند متر پارچه و یک ساعت یا انگشتر یا گلوبند همراه با چند شاخه گل و چند کله قند در مجمعه ای می گذارند و می فرستند و پس از فرستادن هدیه خانواده داماد همان روز عید فطر برای عید مبارکی به خانه عروس می روند.خانواده عروس هم روز عید غدیر هدایایی مثل کت و شلوار یا ساعت و چند کله قند و چند شاخه گل برای داماد می فرستند و به دنبال هدایا، پدر و مادر عروس به دیدن خانواده داماد می روند.
«روز والون » هدیه ماه رمضان
در شیراز هم در ماه مبارک رمضان از طرف مادر عروس برای دختر تازه عروسش به خانه داماد «روز والون » (هدیه ماه رمضان) می فرستند.یکی دو روز قبل از فرستادن روز والون ، به خانه داماد اطلاع می دهند و در روز موعود، ۴ خنچه تهیه دیده در یکی چلو، شکرپلو، خورش سبزی ، قیمه. در خونچه دیگر «کوفته هولو»، شامی ، فرنی ، ترحلوا و در وسط، یک مرغ بریان. در خونچه سوم «ژنگینک » «پنیر، سبزی ، ماست ، تخم مرغ ، ترشی» و در خونچه چهارم «زلیبی» (زولبیا)، بامیه ، کلوچه نخود، راحت الحلقوم ، کلوچه مسقطی و میوه می گذارند.این چهار خونچه را با یک هدیه از جنس طلا به خانه داماد می فرستند. مادر داماد این چهار خونچه روز والون را بین خویشان و اقوام داماد تقسیم می کند، اما اگر دختری نامزد شده و هنوز به خانه شوهر نرفته باشد روز والون از خانه داماد به خانه پدر عروس فرستاده می شود.از تمام این آداب و رسوم که بگذریم ، حتما بر سفره میهمانی خداوند و به رسم میهمان نوازی خداوند، عروس و داماد جایگاه خاصی دارند. آنها که پیوند مهر و محبت بسته اند و تلاش می کنند که آن را استمرار بخشند و در طول روزها و شبهای این ماه برای اتصال با بی نهایت و بی کرانگی قدم برداشته اند، چراغانی مجلس شادباش آنها انعکاس نور قلب و روحشان و بخت روشن و سفیدشان است.

منبع : روزنامه کیهان