آینده امریکا در خاورمیانه در گرو توافقنامه امنیتی با عراق

وضعیت فعلی عراق به گونه ای است که نبرد اصلی در این کشور هم اکنون نه در خیابان ها و شهرها بلکه در درون دولت این کشور- جایی که آینده امریکا در منطقه در آن تعیین می شود- در جریان است.
مقامات عراق و امریکا در حال مذاکره بر سر توافقنامه ای هستند که در صورت رسیدن به مرحله نهایی به نظامیان امریکایی این اجازه را می دهد تا پس از پایان ماموریت نیروهای سازمان ملل در عراق، برای چندین سال متوالی در این کشور باقی بمانند. این مذاکرات در حالی در حال برگزاری است که اختلافات میان بغداد و واشنگتن درباره شروط امریکا در این توافقنامه بسیار پر رنگ است.
نتیجه این مذاکرات نه تنها آینده عراق را در سالهای آینده به تصویر می کشد بلکه مهمتر از آینده عراق، موقعیت استراتژیک امریکا در منطقه غنی از نفت خلیج فارس را درست زمانی که قدرت منطقه ای ایران در حال افزایش است مشخص می کند. امریکا در حال حاضر پایگاه های هوایی و دریایی مهمی را در این منطقه در اختیار دارد اما نیروهای پیاده نظام این کشور حضور چندانی در منطقه خلیج فارس به غیر از عراق ندارند.
اما اختلافات موجود درباره توافقنامه امنیتی عراق و امریکا فقط مربوط به بغداد و واشنگتن و یا در میان دولتمردان عراقی نیست بلکه در داخل امریکا نیز تردیدهای زیادی درباره این توافقنامه امنیتی وجود دارد. امریکایی ها معتقدند که این توافقنامه دستان رئیس جمهور آتی امریکا را برای بازگرداندن هزاران نفر از نظامیان این کشور از عراق به امریکا خواهد بست، آن هم درست هنگامی که اغلب امریکایی ها خواهان بازگشت نظامیان خود به کشورشان هستند.
از سوی دیگر بسیاری از مردم عراق نیز نگران این مسئله هستند که نهایی شدن این توافقنامه امنیتی کشور آنها را برای چندین سال تحت سلطه امریکا قرار می دهد.
این در حالی است که با وجود تمام این مشکلات امریکا امیدوار است این مذاکرات را تا پایان ماه جولای به خاتمه برساند. اما شرایط به گونه ای است که گویا این مذاکرات راه به جائی نخواهد برد.
در این میان هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق چندی پیش اعلام کرد که آینده این مذاکرات با توجه به انعطاف پذیری امریکا در این مورد تقریبا روشن است. در این میان جورج بوش رئیس جمهور امریکا و نوری المالکی نخست وزیر عراق در ماه گذشته از طریق ویدیو کنفرانس در این باره رایزنی کرده و پایبندی خود را به پایان این مذاکرات اعلام کردند.
اما نکته ای که در این میان به چشم می خورد و تاکید رهبران دو کشور بر پایان مذاکرات هم تاثیر چندانی بر روی آن ندارد این مطلب است که با وجود گفته های مقامات دو کشور ، بغداد و واشنگتن هنوز اختلافات زیادی با یکدیگر در باره این موضوع دارند که از مهمترین دلایل اختلاف آنها می توان به تعداد پایگاه های نظامی امریکا در عراق و اینکه این پایگاه ها در کدام منطقه از عراق دایر خواهند شد و مسئله مصونیت نیروهای امریکایی اشاره کرد.
با وجود این اختلاف ها اگر توافقنامه امنیتی بغداد-واشنگتن به مرحله نهایی برسد، مجلس عراق نیز باید آن را تا پایان سال جاری میلادی تصویب کند، امری که با توجه به جریانهای موجود در مجلس عراق تقریبا غیر ممکن به نظر می رسد.
سنیان حاضر در مجلس عراق با خواسته های ابتدایی امریکا در این توافقنامه مخالف هستند و شیعیان و کردهای عراقی نیز به نتیجه رسیدن این توافقنامه امنیتی را به معنای از دست دادن قدرت می دانند.
در همین رابطه وزیر نفت عراق چندی پیش در مصاحبه با روزنامه گاردین چاپ انگلیس گفته بود: عراق خواهان حق وتو درباره عملیات های نظامیان امریکایی در عراق است. اما فرماندهان ارتش امریکا معتقدند که آنها نیازمند چنین اختیاری در عراق هستند تا بتوانند از نیروهای خود در مناطق پرحادثه عراق محافظت کنند.
با وجود این اختلافها، مقامات امریکائی معتقدند که سرانجام راهی را خواهند یافت که از طریق آن می توانند مقامات عراقی را درباره تمام بندهای این توافقنامه متقاعد کنند اما آیا در پشت پرده مذاکرات هم وضعیت به همین گونه است!
امریکا در اندیشه دایر کردن پایگاه های خود در عراق است که یکی از مهمترین این پایگاه ها در بغداد دایر خواهد شد.
علاوه بر پایگاه های جدید، امریکا در حال حاضر چند پایگاه عراق را در اختیار دارد که از مهمترین این پایگاه ها می توان به پایگاه هوایی اسد در غرب عراق، و پایگاه هوایی دیگری در ۶۰ مایلی شمال بغداد که هزاران نظامی و پیمانکار امریکایی در آن حضور دارند اشاره کرد.
علاوه بر پایگاه های جدید هنوز این نکته مشخص نیست که امریکا چه تعداد از پایگاه های عراق را که هم اکنون در اختیار دارد همچنان در اختیار خواهد داشت.
با وجود این اختلافها، احتمال شکست خوردن مذاکرات واشنگتن-بغداد درباره این توافقنامه بسیار زیاد است که در این صورت عراق و امریکا مجددا مسئله را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می دهند تا این شورا ماموریت نیروهای سازمان ملل در عراق را تمدید کند.
این مسئله می تواند از لحاظ سیاسی چالش های زیادی را برای بوش در آخرین روزهای دوره ریاست جمهوری خود و همچنین ماه های ابتدایی رئیس جمهور آتی امریکا ایجاد کند.
به گفته برخی کارشناسان، اختلافات اخیر میان امریکا و عراق از آگوست سال قبل و زمانیکه امریکا به رهبران قبایل مختلف عراقی فشار آورد تا آنها اختلافات خود را کنار گذاشته و متحد شوند ریشه می گیرد.
در آن زمان بیانیه ای صادر شد و اعلام شد که عراق خواهان روابط امنیتی گسترده با امریکا صرف نظر از قیمومیت سازمان ملل بر این کشور است.
چند ماه پس از آن بوش و مالکی بیانیه ای را امضا کردند که حاوی اصول اولیه مذاکرات دو طرف درباره توافقنامه امنیتی بود. بیانیه ای که چارچوب کار نظامیان امریکایی و نقش آتی آنها در عراق را به تصویر می کشید.
مذاکرات عراق و امریکا در این باره از ماه مارس آغاز شد و این در حالی بود که مقامات عراقی از همان ابتدا با درخواستهای اولیه امریکا مخالف بودند که مهمترین آنها همان مسئله مصونیت نظامیان و اتباع امریکایی در عراق بود.
از دیگر موضوعات مورد اختلافات می توان به این نکات اشاره کرد که این توافقنامه هیچ بند روشنی درباره دفاع امریکا از عراق دربرابر حملات کشورهای خارجی ندارد، علاوه بر آن در این توافقنامه اشاره ای به جدول زمانبندی شده برای خروج نظامیان امریکایی از عراق نشده است.
بوش در حالی امیدوار به نتیجه رسیدن این مذاکرات تا پایان ماه جولای است که در ماه گذشته تقریبا تمام جریان های سیاسی عراق از شروط امریکا در این توافقنامه انتقاد کرده اند. بسیاری از کارشناسان، شرایط کنونی امریکا درباره این توافقنامه امنیتی و پیشنهادهای ارائه شده از سوی واشنگتن در این توافقنامه را همانند معاهده ۱۹۳۰ عراق-انگلیس توصیف می کنند. معاهده ای که کنترل عراق را به انگلیس سپرده بود و هم اکنون مردم عراق معاهده ۱۹۳۰ را به عنوان سندی برای تحقیر عراق قلمداد می کنند.
در این میان مالکی در ماه گذشته اعلام کرد که مذاکرات به نقطه بن بست رسیده و پس از آن «حیدر العبادی» از نمایندگان شیعه و از اعضای حزب الدعوه در حضور تمامی اعضای این حزب اعلام کرد که مذاکرات عراق و امریکا درباره توافقنامه امنیتی متوقف شده و بغداد در حال بررسی دقیق این توافقنامه است.
در این میان نزدیکان امریکا تلاش کردند این مطلب را القا کنند که منظور مالکی از این سخنان به معنای پایان مذاکرات نبوده اما با این وجود سخنان مالکی این حقیقت را فاش کرد که بغداد توافقنامه ای را که خواسته های مردم عراق را محقق نکند نخواهد پذیرفت.
مالکی چند روز بعد از آن اعلام کرد: ما به نظامیانی که در خاک ما سلاح حمل می کنند مصونیت نمی دهیم.
چنین اظهارا تی از سوی مقامات عراقی این حقیقت را به تصویر می کشد که تمام شخصیتهای عراقی نیازمند آن هستند تا در انظار مردم مخالفت خود با خواسته های امریکا را اعلام کنند. در این میان نباید این نکته را نادیده گرفت که برخی از گروه های سنی عراق برای مقابله با شیعیان عراقی خواهان حضور امریکا در کشورشان هستند. و این در حالی است که برخی دیگر از گروه های سنی عراق در نامه ای خطاب به کنگره امریکا خواهان تعیین جدول زمانبندی شده برای خروج نظامیان امریکایی از کشورشان شده اند.
در این میان اختلافاتی نیز درباره این توافقنامه امنیتی در میان احزاب شیعه عراقی وجود دارد. برخی از احزاب معتقدند که با توجه به در پیش بودن انتخابات در عراق این توافقنامه موجب افزایش حمایت های امریکا از مالکی در این انتخابات می شود اما برخی دیگر از احزاب شیعه عراق در مورد سپردن کنترل کشور خود به نیروهای امریکایی تردیدهای زیادی دارند. در این میان مالکی نیز به تبعیت از همین طرز فکر چندی پیش اعلام کرد که: عراق این حق را به خود می دهد تا از سازمان ملل بخواهد به حضور نیروهای خارجی در خاک عراق خاتمه دهد. اکنون با توجه به این نوشته ها می توان گفت که بوش در یکی از آخرین اقدامات خود که همان نهایی کردن توافقنامه امنیتی امریکا با عراق است در آستانه شکست قراردارد؛ شکستی که کارنامه هشت ساله او را بیش از گذشته سیاه می کند.

منبع: آسوشیتد پرس

منبع : روزنامه جوان